خانه » همه » مذهبی » كلمة‌ عشر در آية «والفجر و ليال عشر»[1] اشاره به چيست؟

كلمة‌ عشر در آية «والفجر و ليال عشر»[1] اشاره به چيست؟

در فرهنگ اسلام «بعضي اعداد» چه اعداد زماني مانند «شب هاي ده گانه» و چه اعداد غير زماني مانند «پاداش ده برابر»[2] از احترام و معناي خاصي برخوردارند. به عنوان مثال «اربعين»، يعني چهل، عدد ويژه اي است و در عرصه هاي گوناگون، پيام و معناي خاصي پيدا مي كند. همچنين است عدد پنج، مانند پنج تن آل عبا در حديث كساء[3]، و عدد دوازده مانند دوازده امام معصوم ـ عليهم السلام ـ و عدد چهارده معصوم ـ عليهم السلام ـ، عدد هفتاد و دو مانند هفتاد و دو شهيد كربلا و غيره.
اما درباره سورة‌ فجر و معناي دو آية اول آن: پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود: «هر كس سورة فجر را در شب هاي ده گانه قرائت و تلاوت كند، مورد آمرزش خداوند قرار مي گيرد.» از امام صادق ـ عليه السلام ـ هم روايت شده كه امام ـ عليه السلام ـ فرمود: «سورة فجر را در نمازهاي واجب و نمازهاي مستحبي قرائت كنيد. چون سوره، سورة حسين ـ عليه السلام ـ نام دارد و هر كس آن را قرائت كند، روز قيامت با حسين ـ عليه السلام ـ در بهشت هم درجه خواهد شد… »[4] «والفجر»، يعني «قسم به سپيده دم» (و سوگند به صبح صادق) كه زمان بسيار بابركت است و به گفتة استاد حسن زادة آملي در الهي نامه، انسان سرش را از دست بدهد، ولي سحر را از دست ندهد. آري خداوند شكافندة پردة سياه شب است و به آن سوگند ياد مي كند.[5] «وليال عشر»، يعني سوگند به شب هاي ده گانه. اما از اين كه شب هاي ده گانه چه زماني است و اشاره به چيست مفسران نظرات گوناگون دارند:
1. برخي از مفسران گفته اند: مراد از شب هاي ده گاه در اين آيه، شب هاي ده گانة اول ماه ذي الحجه مي باشد كه ايام بابركت حج و آشتي با خداست.[6]2. برخي از مفسران گفته اند: مراد از شب هاي ده گانه در اين آيه، شب هاي ده گانة آخر ماه رمضان است كه شب هاي قدر را بايد در آن زمان جستجو كرد.[7]3. برخي از مفسران نيز، شب هاي ده گانه در آيه ياد شده را به شب هاي ده گانة‌ اول محرم الحرام تفسير كرده اند كه عاشوراي حسيني را در آن ايام بايد درك كرد.[8]4. برخي از مفسران در راستاي روايات بطون قرآن، فجر را وجود امام زمان (عج) دانسته و «ليال عشر» را به ده امام قبل از او و كلمة شفع آية سوم  اين سوره را پيرامون شخصيت امام علي ـ عليه السلام ـ و فاطمة زهرا ـ سلام الله عليها ـ تفسير كرده اند.[9]5. برخي از مفسران گفته اند: مراد از شب هاي ده گانه، همان ده شبي است[10] كه بر وعدة حضرت موسي ـ عليه السلام ـ در طور سينا افزوده شد.[11]نظرات ديگر نيز در اين راستا مطرح است كه از ذكر آن صرف نظر مي شود. آنچه به عنوان چكيده بحث و دست آورد آن قابل بيان است اين است كه:
1. قول معروف و مشهور در اين راستا، همان است كه مراد از شب هاي ده گانه در اين آيه، شب هاي ده گانة اول ذي الحجه مي باشد.
2. نكتة ديگر كه قابل بيان است اين كه: چون قرآن شريف داراي بطون و لايه هاي متعدد و متنوع است، همة اين اقوال قابل جمع و قابل تفسير است و هيچ منافاتي در بين اين نظرها وجود ندارد، چرا؟ چون هميشه سوگند پيرامون امور مهم ياد مي شود و همة‌ اين ايام مهم و بابركت هستند.[12]

پي نوشت ها:
[1] . فجر/ 1 ـ 2.
[2] . انعام/160.
[3] . مفاتيح الجنان، حديث كساء.
[4] . طبرسي، مجمع البيان، بيروت، دارالمعرفه، ج 10، ص 730.
[5] . مكارم شيرازي، ناصر، و ديگران، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، ج 26، ص 441.
[6] . همان.
[7] . همان.
[8] . همان.
[9] . همان.
[10] . اعراف/142.
[11] . تفسير احسن الحديث، ج 12، ص 213.
[12] . تفسير نمونه، همان.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد