مجلس رقص در اسکاتلند با حضور و به روایت ناصرالدین شاه قاجار

………. آمدیم به منزل خانۀ مکنزی. این مکنزی با ولیعهد[انگلستان] خیلی رفیق است، ولیعهد به خانۀ او می آید، می رود، این خانه چندان بزرگ نیست، از سنگ ساخته اند، داخل آن را خیال کردیم از تخته ساخته اند،بعد معلوم شد کاغذ چسبانده اند، کاغذی که مثل تختۀ جلا داده می ماند، در خانه هم مخلفه و اسباب زیاد ندارد.زینتِ اطاقها اغلب از سرِ شکارها که اینجا زده اند، پوست شکارها ، پوست ببر،مرغهای خشک کرده، شکل مرغ ،شکل شکار است. دو پرد خوب در راه پله دیدیم خیلی تعریف داشت، ….. یک دانه از مرغی که گروس (grouse)[شبیه قرقاول]می گویند زده بودند ، سرِ شام آوردند، گوشت مرغ از این لذیذ تر نمی شود و حالا فصل شکار این مر غ نیست، قدغن است، برای ما مخصوصا زده بودند و گفتند هر کسی در این وقت بزند بیست لیره باید جریمه بدهد.

خلاصه آمدیم به اطاق خودمان …..بعد لباس پوشیدیم ،حمایل و نشان زدیم ، رفتیم سرِ شام. زنِ مکنزی در دست چپ، ملکم خان در دست راست ما نشسته بود، زنِ مکنزی پیرزنِ بدگل و کثیفی بود، دو دختر و عروس او سرِ میز ، آنها هم بد گل بودند،پسرهای او صاحب منصب هستند ،حاضر بودند….. بعد از شام قدری به اطاق خودمان آمدیم، با همان لباس پائین آمدیم برویم بال، دست دادیم به زن مکنزی ، به این پیرزن، ، رفتیم رو به مجلس بال….. در چادر چراغ زیاد بود، پنج دیرک داشت ، به هر دیرک یک چهلچراغ آویخته اند. زنها و جمعیت زیاد، پانصد نفر خانم و دختر و زن دهاتی و کنیز، صاحب منصب ، سرباز و دهاتی باید باهم برقصند. زن گنده ای آنجا ارگ می زد،کمانچه زنها دور اونشسته بودند، چند نفر بودند، ساز اکسی می زدند،گاهی این دسته، گاهی آن دسته می زدند، تختی ساخته بودند، روی آن صندلی برای ما گذاشته بودند،امّا ما ننشستیم، گردش می کردیم،زمینِ چادر را برای رقص تخته فرش کرده بودند.

حکم رقص شد، مکنزی پیر مرد با لباس اکسی ،فوطه بسته، پسر ولیعهد هم با همان لباس…با خانمها شروع به رقص کردند، رقص اکسی مثل رقص دهاتی های ما است،یک دست به کمر می گذارند، با یک دست بشکن می زنند، ور می جهند،پا ها را حرکت می دهند،به زمین می زنند.

پسر ولیعهد، خود مکنزی پیر مرد زنده دل می رقصیدند، ما می خندیدیم. بعد دور دیگر رقصیدند، زنهای دیگر، مردهای دیگر، هر نره خر دست زنی را گرفته بود. آن دختر که موی گلابطونی داشت ،اینجا آمده بود، دوباره اورا دیدیم، چند دور رقصیدند، چادر گرم شده بود.آمدیم بیرون ، خنک شدیم،باز آمدیم ،یک دور دیگر رقصیدند،مکنزی متصل می رقصید…تند می رقصید، به ما خورد، طوری که نزدیک بود زمین بخوریم……..خلاصه چند دور رقصیدند،تماشا کردیم و آمدیم به اطاق خودمان و مجلس رقص در آنجا بر پا بود، می زدند و می رقصیدند.

از اینجا تا لندن ، به خط مستقیم ده ساعت با راه آهن راه است و یکصدو پنجاه فرسخ مسافت دارد. از بال برگشتیم ، آمدیم بالا خوابیدیم.