خداوند در آیهای از قرآن میفرماید: «وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَة»[1] و از وسیله برای رسیدن به پروردگار استفاده کن.
تفاسیر مختلفی در ارتباط با وسیله وجود دارد، اما در روایاتی وسیله به عنوان یکی از منازل و مراتب بهشت معرفی شده است.
در روایتی رسول خدا(ص) در اهمیت و توصیف آن فرمودهاند: «هر گاه از پروردگار خویش براى من درخواستى نمودید از او وسیله بخواهید. راوی میگوید از آنحضرت پرسیدیم وسیله چیست؟ فرمود: آن نردبان (مقام و مرتبه) من در بهشت است، که هزار پلّه دارد و بین هر پلّه آن به اندازه یک ماه دویدن اسب فاصله مىباشد، و پلّههاى آن از انواع گوهرهاى گرانبها است، پلّهاى از زبرجد،[2] پلّهاى از یاقوت، پلهاى از طلا و پلّهاى از نقره، روز رستاخیز آنرا مىآورند که در کنار نردبان سایر پیامبران برپا سازند، و آن در بین نردبانهاى ایشان مانند ماه در میان ستارگان است. در آن روز هیچ پیامبر و انسان نیکوکار مخلص و شهیدى نیست که نگوید: خوشا به حال شخصى که این نردبان از آن او است. آنگاه از جانب خدا آوازى آید که آنرا تمامى پیامبران و همه آفریدگان بشنوند، و مىگوید: این درجه (حضرت) محمّد است. و من در حالىکه لباسى از نور در بر، و تاج سلطنت و بزرگوارى بر سر دارم، به صحراى محشر گام نهم، و على ابن أبى طالب درفش مرا که پرچم «حمد» است و نشان «لا اله الّا اللَّه، المفلحون هم الفائزون باللَّه»،[3] بر آن نوشته شده، در پیشاپیش من بر افراشته دارد، هنگامى که از مقابل پیامبران بگذریم، گویند: این دو، فرشته مقرّبند تا به حال اینان را نشناخته و ندیدهایم. و چون از صفوف ملائکه بگذریم، گویند: این دو پیامبر مرسلاند، همچنان به پیش مىرویم تا به محلّ نصب آن نردبان برسیم، آنگاه من بر آن نردبان بالا روم و على نیز از پى من میآید، تا بر بالاترین پلّهاش برسم و در آنجا مستقرّ گردم، و على یک پلّه پائینتر از من قرار میگیرد. در آن روز هیچ پیغمبر، و انسان نیکوکار و یا شهیدى نیست مگر آنکه بگوید چه کامیابند این دو بنده خدا که تا این اندازه در پیشگاه او گرامیاند! آنگاه از طرف خدا آواز بلندى رسد که همه پیامبران و درستکاران و شهدا و ایمان آوردگان بشنوند: این یار من «محمّد» است، و این على ولىّ من است، خوشا به حال آنکس که دوستدار او بوده، و واى بر کسى که کینه او را در دل پرورانده و دروغش پنداشته است».[4]
با توجه به این روایت و روایت دیگری که رسول خدا(ص) در آن به حضرت علی(ع) میفرماید: «إِنَّ لَکَ فِی الْجَنَّةِ [دَرَجَةً وَ هِیَ] دَرَجَةُ الْوَسِیلَةِ فَطُوبَى لَکَ وَ لِشِیعَتِکَ مِنْ بَعْدِک»،[5] روشن میشود که «درجة الوسیله» یکی از مراتب و درجات بالای بهشت است و خودش دارای مراتب و درجات است که درجه و مرتبه اعلی و عالی آن مخصوص پیامبر اسلام(ص) است که هیچ موجود و مخلوقی به آن درجه راه نداشته و ندارد و درجه بعد جایگاه و منزلگاه حضرت علی(ع) و درجات بعدی ویژه شیعیان آنحضرت میباشد.
تفاسیر مختلفی در ارتباط با وسیله وجود دارد، اما در روایاتی وسیله به عنوان یکی از منازل و مراتب بهشت معرفی شده است.
در روایتی رسول خدا(ص) در اهمیت و توصیف آن فرمودهاند: «هر گاه از پروردگار خویش براى من درخواستى نمودید از او وسیله بخواهید. راوی میگوید از آنحضرت پرسیدیم وسیله چیست؟ فرمود: آن نردبان (مقام و مرتبه) من در بهشت است، که هزار پلّه دارد و بین هر پلّه آن به اندازه یک ماه دویدن اسب فاصله مىباشد، و پلّههاى آن از انواع گوهرهاى گرانبها است، پلّهاى از زبرجد،[2] پلّهاى از یاقوت، پلهاى از طلا و پلّهاى از نقره، روز رستاخیز آنرا مىآورند که در کنار نردبان سایر پیامبران برپا سازند، و آن در بین نردبانهاى ایشان مانند ماه در میان ستارگان است. در آن روز هیچ پیامبر و انسان نیکوکار مخلص و شهیدى نیست که نگوید: خوشا به حال شخصى که این نردبان از آن او است. آنگاه از جانب خدا آوازى آید که آنرا تمامى پیامبران و همه آفریدگان بشنوند، و مىگوید: این درجه (حضرت) محمّد است. و من در حالىکه لباسى از نور در بر، و تاج سلطنت و بزرگوارى بر سر دارم، به صحراى محشر گام نهم، و على ابن أبى طالب درفش مرا که پرچم «حمد» است و نشان «لا اله الّا اللَّه، المفلحون هم الفائزون باللَّه»،[3] بر آن نوشته شده، در پیشاپیش من بر افراشته دارد، هنگامى که از مقابل پیامبران بگذریم، گویند: این دو، فرشته مقرّبند تا به حال اینان را نشناخته و ندیدهایم. و چون از صفوف ملائکه بگذریم، گویند: این دو پیامبر مرسلاند، همچنان به پیش مىرویم تا به محلّ نصب آن نردبان برسیم، آنگاه من بر آن نردبان بالا روم و على نیز از پى من میآید، تا بر بالاترین پلّهاش برسم و در آنجا مستقرّ گردم، و على یک پلّه پائینتر از من قرار میگیرد. در آن روز هیچ پیغمبر، و انسان نیکوکار و یا شهیدى نیست مگر آنکه بگوید چه کامیابند این دو بنده خدا که تا این اندازه در پیشگاه او گرامیاند! آنگاه از طرف خدا آواز بلندى رسد که همه پیامبران و درستکاران و شهدا و ایمان آوردگان بشنوند: این یار من «محمّد» است، و این على ولىّ من است، خوشا به حال آنکس که دوستدار او بوده، و واى بر کسى که کینه او را در دل پرورانده و دروغش پنداشته است».[4]
با توجه به این روایت و روایت دیگری که رسول خدا(ص) در آن به حضرت علی(ع) میفرماید: «إِنَّ لَکَ فِی الْجَنَّةِ [دَرَجَةً وَ هِیَ] دَرَجَةُ الْوَسِیلَةِ فَطُوبَى لَکَ وَ لِشِیعَتِکَ مِنْ بَعْدِک»،[5] روشن میشود که «درجة الوسیله» یکی از مراتب و درجات بالای بهشت است و خودش دارای مراتب و درجات است که درجه و مرتبه اعلی و عالی آن مخصوص پیامبر اسلام(ص) است که هیچ موجود و مخلوقی به آن درجه راه نداشته و ندارد و درجه بعد جایگاه و منزلگاه حضرت علی(ع) و درجات بعدی ویژه شیعیان آنحضرت میباشد.
[1]. مائده، 35.
[2]. «یک قسم آلومین رنگین مانند زمرّد به رنگ زرد یا سبز».
[3]. «معبود بحقّى نیست جز خداوند یکتا، رستگاران آنانند که به وصل خدا کامیاب شدند».
[4]. استرآبادى، على، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، محقق و مصحح: استاد ولى، حسین، ص 152 – 153، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، 1409 ق؛ ابن بابویه، محمد بن على، معانی الأخبار، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، النص، ص 116، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، 1403ق.
[5]. «به راستی برای تو در بهشت درجهای است که همان درجة الوسیله میباشد گوارا باد برای تو و شیعیان تو.»، ابن شاذان، محمد بن احمد، مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین و الأئمة(ع)، ص 86، قم، مدرسة الإمام المهدى(عج)، چاپ اول، 1407ق.