مراد از ذکر چیست و انواع آن کدام است؟

ذکر و یاد خدا آثار سازنده روحى و اخلاقى فراوانى دارد که یاد متقابل خدا از بنده، روشنى دل، آرامش قلب، ترس از (نافرمانى) خدا، بخشش گناهان، و علم و حکمت از جمله آنها است. معمولاً ذکر را به دو نوع قلبی و لسانی تقسیم کرده اند که از ذکر لسانی به “ورد” هم تعبیر می شود. ذکر در معنای حقیقی خود به معنای به یاد آوردن است و ازاین دیدگاه هر موجودی بسته به مرتبه وجودی خود در مقامی خاص از یاد خدا قرار دارد و هر انسانی هم به میزان خود آگاهی نسبت به مبدأ خود در درجه ای از یاد خدا قرار دارد یا دچار نسیان نسبت به هویت حقیقی خود شده است؛ از همین روی انسان کامل تجسم یاد و اوج به یاد آوردن خداوند است، همان گونه که یکی از نام های پیامبر اسلام (ص) هم ذکر است.

ورد یا ذکر لسانی هم که در شریعت و عرفان هر کدام به نوعی خاص مورد توجه قرار گرفته است، هدف از آن توجه دادن انسان به خداوند و احیای قلب با یاد او است تا آن جا که در پرتو این ذکر و یاد مداوم، حجاب های بین ذاکر و مذکور از میان برداشته شود. از همین روی طریقه اذکار در عرفان هم مقدمه ای برای نیل به این هدف بزرگ است که قابلیت لازم برای کنار زدن حجاب های عوالم کثرت و ظلمت را در وجود سالک فراهم می کند.