خانه » همه » مذهبی » مراد از كلمات در سوره بقره، آية 37 بر اساس روايات از منابع اهل سنّت چيست؟

مراد از كلمات در سوره بقره، آية 37 بر اساس روايات از منابع اهل سنّت چيست؟

خداوند متعال مي‌فرمايد: فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ؛[1] (پس آدم از پروردگارش كلماتي دريافت داشت (و با آن‌ها توبه كرد) و خداوند توبه او را پذيرفت چراكه خداوند توبه‌پذير و مهربان است.»
در آيات قبل (36ـ34 بقره) ماجراي وسوسه ابليس، به حضرت آدم و دستور خروج آدم از بهشت ذكر شده است، حضرت آدم ـ عليه السّلام ـ وقتي متوجه شد به خود ستم كرده است و بر اثر فريب شيطان از محيط آرام و پرنعمت بهشت رانده شده و در محيط رنج آور زمين قرار خواهد گرفت، در اين‌جا به فكر توبه و جبران خطاي خويش افتاد و با تمام جان و دل متوجه پروردگار خود شد، لطف خداوند هم او را ياري كرد و از جانب خداي خود كلماتي را دريافت نمود كه مؤثر بود و با آن توبه كرد. ميان مفسران در اين‌كه «كلمات» و سخناني را كه خدا براي توبه به آدم تعليم داد گفتگو است.
از جمله تفسيرها[2] اين است كه همان جملات سوره اعراف آيه 23 مي‌باشد: « قَالا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ ؛ گفتند: خداوندا ما بر خود ستم كرديم، اگر تو ما را نبخشي و بر ما رحم نكني از زيان‌كاران خواهيم بود.»
آن‌چه از روايات شيعه و سني استفاده مي‌شود مراد از كلماتي كه آدم بوسيله آن‌ها توبه نمود، توسل به بهترين خلق خدا، يعني حضرت محمد و اهل بيت او ـ عليهم السلام ـ است. در کتب البرهان[3] و نورالثقلين[4] كه از كتب تفسيري روايي شيعه است آمده است: عن ابن عباس قال سألت النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ  عن الكلمات التي تلقاها آدم من ربه فتاب عليه. قال: «سأله بحق محمد و علي و فاطمه و الحسن و الحسين الا تبت عليه فتاب عليه. آدم ـ عليه السّلام ـ با توسل به اين كلمات (محمد و آل محمد) از درگاه خداوند تقاضاي بخشش نمود و خدا او را بخشيد.
غالب مفسران شيعي در ذيل آيه 37 سوره بقره، مراد از كلمات را توسل به حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ  و حضرت علي و فاطمه و امام حسن و امام حسين ـ عليهم السّلام ـ طبق حديثي كه از پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ  نقل شده ـ گرفته‌اند، اما در كتب عامّه (اهل تسنن) از جمله تفسير «الدر المنشور» دو حديث در اين مورد آمده است:
الف) اخرج الديلمي في الفردوس مسنداً عن علي ـ عليه السّلام ـ : «دعاءٌ فيه اللهم اني اسئلك بحق محمد و آل محمد مكرراً؛ از حضرت علي ـ عليه السّلام ـ نقل نموده است كه دعايي كه حضرت آدم ـ عليه السّلام ـ مكرر نموده است، «اللهم اني اسئلك بحق محمد و آل محمد» بوده است.»
ب) «اخرج ابن النجار عن ابن عباس قال سألت رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ  عن الكلمات التي تلقاها آدم من ربه فتاب عليه.  قال:  «سأل بحق محمد و علي و فاطمه و الحسن و الحسين الا تبت علي فتاب عليه.»[5]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ابوعلي الطبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، قم؛ مؤسسة مكتبه آيت الله المرعشي النجفي، 1403 هـ . ق، ج 1، ص92 ـ 89 .
2. محمد حسين الطباطبايي، الميزان في تفسير القرآن، بيروت؛ مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، ج 1، ص 150 ـ 130.

پي نوشت ها:
 [1]. بقره/37.
[2] – مكارم شيرازي، ناصر و همكاران، تفسير نمونه، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1373، ج1، ص 197.
[3] – السيد هاشم البحراني، البرهان في تفسير القرآن، قم، انتشارات اسماعيليان، ج1، ص 87، حديث 5.
[4] – ابن جمعه الحويزي، تفسير نورالثقلين، قم، چاپ دوم، مطبعه علميه، ج1، ص 57، حديث 147.
[5] – جلال الدين السيوطي، الدر المنشور في التفسير بالمأثور، بيروت، انتشارات محمد ابن دمج، ج1، ص 60.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد