سندرم خشکی دهان چیست و چه علل و علائمی دارد
دلایل زیادی برای ابتلای افراد به خشکی گلو وجود دارد، بسیاری از آنها خفیف هستند، ولی در برخی از مواقع خشکی گلو میتواند نتیجهی بیماریهای زمینهای شدیدتر باشد.
دهان خشک، وضعیتی است که دهان به اندازه کافی بزاق تولید نمی کند یا بزاق را بیرون نمی ریزد که باعث خشک شدن دهان می شود، احساس تشنگی وجود دارد و به علاوه، دهان خشک نیز نشانه ای از بیماری های مختلف از جمله اثرات جانبی داروها و درمان های پزشکی است.
مرور سریع نکات خشکی گلو
بیماریهای آلرژیک مانند تب یونجه و دیگر حساسیتهای فصلی ممکن است باعث این مشکل شوند.
علاوه بر درمانهای پزشکی و دارویی، درمانهای خانگی هم برای رفع این مشکل وجود دارد.
اگر علائم بیماری بیشتر از 1 تا 2 هفته ادامه داشته باشند، باید به پزشک مراجعه کرد
علل خشکی گلو و دهان چیست؟
تب یونجه و آلرژیها
نزدیک 30 تا 40 درصد جمعیت جهان به حساسیتهای فصلی مبتلا هستند. سیستم ایمنی این دسته از افراد در صورت وجود مواد تحریک کننده در محیط واکنش نشان خواهد داد.
عوامل محرک رایج عبارتند از:
* دانه گردهی گیاهان
* چمن و سبزه
* قارچ انگلی گیاهان
* موی حیوانات خانگی
* برخی غذاهای خاص
* مایتها (dust mites) – که انگلهای بیماریزایی هستند
سیستم ایمنی افراد مبتلا به حساسیت فصلی در صورت مواجه شدن با آلرژنها یا مواد حساسیت زای محیطی مادهی شیمیایی هیستامین ترشح میکند.
علاوه بر خشکی گلو، هیستامین ترشح شده ممکن است باعث مشکلات زیر شود:
* عطسه
* آبریزش بینی
* خارش پوست، دهان و بینی
خوابیدن با دهان باز
اگر فرد با دهان باز به خواب برود ممکن است صبح احساس خشکی در گلو داشته باشد. این مشکل در افرادی که در هنگام خواب از دهان نفس میکشند هم وجود دارد.
بزاق محیط دهان را مرطوب نگه میدارد و زمانی که دهان فرد باز باشد، جریان هوا بزاق دهان را خشک میکند. به همین دلیل است که فرد بعد از برخواستن از خواب احساس خشکی در گلو خواهد داشت. خوابیدن با دهان باز در برخی افراد منجر به خر و پف کردن و بوی بد دهان خواهد شد.
از دست دادن آب بدن یا دهیدراته شدن
از دست دادن آب بدن هم یکی دیگر از عوامل ایجاد این مشکل است. دیگر نشانههای این عارضه عبارتند از:
* احساس تشنگی بیش از حد
* کم شدن دفع ادرار
* ادرار تیره
* خستگی
* سرگیجه
* زمانی که فرد به اندازهی کافی آب نمینوشد، دهیدراته خواهد شد.
سرماخوردگی معمولی
خشکی گلو میتواند یکی از نشانههای سرماخوردگی معمولی باشد. این بیماری نوعی عفونت ویروسی است و بر اساس اعلام سازمان کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا (CDC) بزرگسالان به صورت متوسط 2 تا 3 بار در سال به آن مبتلا خواهند شد.
این بیماری باعث احساس خشکی، خارش و درد در گلو میشود. عفونتهای زمینهای همچنین ممکن است باعث این مشکلات شوند:
* آبریزش و گرفتگی بینی
* سرفه
* عطسه
* تب خفیف
* درد بدن
* آنفولانزا
خشکی، خارش و درد گلو میتواند علامت آنفولانزا هم باشد. این بیماری یک بیماری دستگاه تنفسی است که به دلیل ویروسی به همین نام ایجاد میشود.
بر اساس اعلام سازمان کنترل و پیشگیری از بیماریها، علائم آنفولانزا به صورت متوسط 2 روز بعد از قرار گرفتن فرد در معرض ویروس ظاهر میشوند. آنفولانزا از سرماخوردگی شدیدتر بوده و فرد مبتلا باید استراحت کافی را داشته باشد.
مونو نوکلئوز عفونی
خشکی، خارش و درد گلو میتواند علامت مونونوکلئوز عفونی هم باشد. این بیماری یک بیماری عفونی ویروسی است که توسط ویروس اپشتین – بار ایجاد میشود. این ویروس به صورت معمول از طریق مایعات بدن منتقل میشود و احتمال انتقال آن از طریق بزاق دهان بیشتر است.
این بیماری با نام مونو یا بیماری بوسه هم شناخته میشود. نوجوانان و جوانان در سالهای اول دانشگاه بیشتر از سایر افراد به آن مبتلا میشوند، ولی احتمال ابتلای سایر افراد هم به این بیماری ویروسی وجود دارد.
علاوه بر خشکی، خارش و درد گلو، این بیماری نشانههای دیگری هم دارد که شامل:
* تب
* غدد لنفی متورم در گردن و زیر بغل
* سردرد
* خستگی
* ضعف عضلانی
* لوزهی متورم
* تعریق شبانه
معمولاً این بیماری 2 تا 4 هفته ادامه دارد، ولی در برخی مواقع ممکن است زمان زیادتری برای بهبودی قطعی لازم باشد.
بازگشت اسید معده
خشکی گلو ممکن است نشانهی بازگشت اسید معده به مری باشد. اسید علاوه بر سوزش سر دل و خشکی گلو، باعث مشکلات زیر خواهد شد:
* بلع دشوار
* سرفه خشک
* گرفتگی صدا
* آروغ زدن
* ورم لوزه
این مشکل میتواند یکی از علائم ورم لوزه هم باشد. معمولاً التهاب لوزه توسط یک ویروس ایجاد میشود، ولی باکتریها هم میتوانند باعث ایجاد این مشکل شوند. لوزهها در قسمت پشتی گلو قرار دارند و به عنوان یک سد دفاعی در برابر عفونتها عمل میکنند.
علائم ورم لوزه عبارتند از:
* خشکی، خارش و درد گلو
* ورم لوزه، لوزههای قرمز رنگ و وجود برفکهای سفید روی لوزهها
* تب
* گرفتگی صدا
* تورم گرههای لنفی در گردن
* سر درد
* بوی بد دهان
گلودرد استرپتوکوکی
خشکی گلو میتواند نشانهای از گلودرد استرپتوکوکی (strep throat) هم باشد. عامل ایجاد کنندهی آن یک باکتری به نام استرپتوکوک پیوژنز (Streptococcus pyogenes) است. علائم این بیماری علاوه بر درد و خشکی گلو شامل موارد زیر است:
* ورم لوزه، لوزههای قرمز رنگ و وجود برفکهای سفید روی لوزهها
* تب
* تورم گرههای لنفی در گردن
* دانههای قرمز در سطح پوست
* تهوع و استفراغ
* درد بدن
درمان تب یونجه و دیگر حساسیتها
درمانهای دارویی بیماری تب یونجه شامل:
* داروهای آنتی هیستامین
* اسپریها، قطرههای چشمی و قرصهای کورتیکواستروئید
* داروهای ضد احتقان بینی
* قطرههای چشمی مرطوب کننده
* ایمونوتراپی با آلرژن (تزریق آلرژن) – در این روش درمانی در شرایطی کنترل شده فرد در معرض آلرژنها قرار میگیرد. این کار به مقاوم شدن سیستم ایمنی بدن و کاهش علائم بیماری به مرور زمان کمک میکند.
درمان خوابیدن با دهان باز
نفس کشیدن از طریق دهان در هنگام خواب منجر به گرفتگی بینی میشود که با کمک داروهای زیر قابل درمان است:
* داروهای ضد احتناق بینی
* آنتی هیستامینها
* اسپریهای کورتیکواستروئیدی بینی
* نوارهای چسبناکی مخصوصی وجود دارد که در هنگام خواب روی بینی قرار داده میشود و ممکن است تنفس از طریق دهان در طول روز را کاهش دهد.
درمان از دست دادن آب بدن یا دهیدراته شدن
فردی که آب زیادی از دست داده باید از طریق نوشیدن مایعات بدن خود را تامین کند. نوشیدن مایعات کافی باعث رفع خستگی، افزایش حجم ادرار و روشن شدن رنگ ادرار خواهد شد.
هر فرد باید در طول روز مقدار کافی آب نوشیده و از مصرف الکل، قهوه و دیگر نوشیدنیهای کافیئن دار به مقدار زیاد پرهیز کند.
درمان سرماخوردگی معمولی و آنفولانزا
هیدراته ماندن: نوشیدن مقدار کافی آب، آب میوه، آب لیمو به حفظ آب بدن کمک میکند.
استراحت کافی: به بدن فرصت بهبودی و بازیابی توان خود را میدهد
قرقره کردن: قرقره کردن با آب یا آب نمک به بهبود درد گلو کمک میکند. نتایج تحقیقی در سال 2005 نشان میدهد که این کار به کاهش شدت علائم و یا حتی پیشگیری از عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی حتی در افراد سالم کمک میکند.
داروهای ضد احتناق بینی: این داروها که به صورت اسپریها و قطرههای بینی بدون نیاز به نسخه پزشک در داروخانهها در دسترس هستند به رفع مشکل گرفتگی بینی کمک میکنند. علاوه بر این داروهای خوراکی سرماخوردگی و ضد سرفه هم به کاهش درد کمک خواهند کرد.
بخور و استفاده از رطوبت: دستگاههای بخور به رفع گرفتگی بینی و کم شدن درد گلو کمک میکنند. دوش گرفتن و حمام آب گرم هم بسیار موثر است.
کمپرس گرم: قرار دادن کمپرس گرم روی پیشانی و بینی به کاهش درد سینوسها و سردرد کمک میکند.
درمان مونو نوکلئوز عفونی
دستورالعملهای زیر به کاهش علائم بیماری مونو کمک خواهد کرد:
* داشتن استراحت کافی
* مصرف ایبوپروفن (ibuprofen) یا استامینوفن (acetaminophen) برای کاهش درد و شدت تب
* قرقره کردن مداوم
* درمان بازگشت اسید معده
انجام درمانها زیر و تغییر شیوهی زندگی به درمان این بیماری گوارشی کمک میکند:
* ضد اسیدها: این مواد اسید معده را خنثی میکنند
* رسیدن به وزن طبیعی: وزن زیاد فشار مضاعفی را به معده وارد کرده و باعث حرکت اسید آن به سمت بالا میشود
* پوشیدن لباسهای گشاد
* غذا خوردن در حجمهای کم و وعدههای زیاد: خوردن غذاها در حجم زیاد اسید معده را هم افزایش میدهد
* پرهیز از مصرف تنباکو: دریچههایی هستند که با عملکرد خود اسید را در معده نگه میدارند، سیگار کشیدن عملکرد طبیعی آنها را مختل میکند.
* پرهیز از خوردن غذاهای تند، پر از ادویه، چرب و سرشار از کافئین: این غذاها علائم این بیماری گوارشی را شدید میکنند.
* درمان ورم لوزه
* هیدراته ماندن
* استراحت
* مصرف ایبوپروفن (ibuprofen) یا استامینوفن (acetaminophen) برای کاهش درد
* قرقره کردن، تنفس هوای مرطوب، مکیدن قرصهای ژلهای مخصوص برای آرام کردن درد گلو
* درمان با آنتی بیوتیک برای عفونتهای باکتریایی
درمان گلودرد استرپتوکوکی
از آنجایی که این بیماری یک عفونت باکتریایی است، پزشک برای درمان آن آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد. برای بهبود علائم این کارها ممکن است ثمربخش باشند:
* مصرف ایبوپروفن (ibuprofen) یا استامینوفن (acetaminophen) برای کاهش درد و شدت تب
* قرقره کردن
* مکیدن قرصهای ژلهای مخصوص
چه زمانی باید برای درمان خشکی گلو به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز مشکلات زیر حتماً باید با پزشک مشورت کرد:
* بلع دشوار
* تنگی نفس
* دانههای قرمز روی سطح پوست
* درد سینه
* خستگی زیاد
* تب بالای 38.3 درجه سانتیگراد
اگر خشکی گلو بیش از یک تا دو هفته طول بکشد، پزشک ارزیابیهای لازم پزشکی را انجام خواهد داد.
درمان های خانگی برای تسکین علایم سندرم دهان خشک:
1 – آب:
حداقل هشت لیوان آب (حدود 2.5 لیتر) در روز بنوشید. حتی اگر احساس تشنگی نمی کنید, هم آب بنوشید.
صبر نکنید تا احساس تشنگی کنید . علاوه بر آب, شما باید نیمی از آب میوه تازه را در روز اضافه کنید, ترجیحاً میوه های غنی از ویتامین c مانند مرکبات, ژله, آناناس, انبه و هویج.
آب داغ یا بیش از حد سرد ننوشید.
2. لیمو ترش برای درمان خشکی دهان در صبح:
روش 1: لیمو, شکر و آب
مواد لازم:
- 120 گرم شکر, 60 میلی لیتر آب لیمو و 360 میلی لیتر آب.
- شکر و آب را به نسبت های مساوی در یک قابلمه کوچک بریزید, بجوشانید تا زمانی که شکر حل شود.
- بعد اجاق را خاموش کنید و آب را خنک کنید. یک لیمو با پوسته نازک انتخاب کنید، چون آب بیشتری دارد.
- قبل از اینکه لیمو ترش را فشار دهید, می توانید کمی لیمو بنوشید تا کمی راحت تر شود.
- همه مواد را باهم مخلوط کنید و سپس بنوشید.
روش 2: لیمو, سنبل هندی, برگ های لیمو, آب یخ برای درمان خشکی دهان
مواد لازم:
30 میل آب ، 80 گرم شکر، 2 عدد لیمو ، 2 عدو سنبل هندی ، 4-5 عدد برگ لیمو، آب یخ
سنبل هندی را ریز کنید. آب, شکر, و سنبل هندی را به مدت 10 دقیقه بجوشانید. اجاق را خاموش کنید و برگ ها را بردارید و خنک کنید.آب را صاف کنید و لیمو ترش را فشار دهید. از این عصاره استفاده کنید تا بهترین نتیجه را کسب کنید.
روش 3: درمان خشکی دهان با لیمو, عسل و آب
مواد لازم:
- 30 میلی لیتر آب , دو قاشق چای خوری عسل و نصف لیمو ترش.
- عسل را به آب اضافه کنید و آن را خوب تکان دهید.
- آب و عسل را به مدت 10 دقیقه بجوشانید و اجازه دهید خنک شود.
- اجاق را خاموش کنید. پوست لیمو و لیمو را به آن اضافه کنید.
- از این روش برای رسیدن به نتایج مورد انتظار 1–2 بار در روز استفاده کنید.
3- نمک برای درمان خشکی دهان:
200 میلی لیتر آب و1 قاشق سوپ خوری نمک را آماده کنید. نمک را به آب اضافه کنید و سپس خوب هم بزنید.آب شور را حرارت دهید و بنوشید. هنگام بیدار شدن، از آب شور استفاده کنید.
4. درمان خشکی دهان با جوش شیرین:
مواد لازم:
1/2 قاشق چای خوری جوش شیرین،1 قاشق چای خوری نمک، شکر و چند قطره عصاره لیمو با یک فنجان آب.
جوش شیرین، نمک، شکر، آب لیمو را به آب اضافه کنید و خوب هم بزنید و بنوشید.
این مخلوط به جلوگیری از کمبود آب بدن کمک می کند.اگر شما به طور منظم آن را 1-2 بار در روز مصرف کنید، این یک درمان موثر در خشکی دهان است.
5. زنجبیل برای درمان گیاهی خشکی دهان:
روش 1: چای زنجبیل:
چند تکه زنجبیل را به یک فنجان چای گرم اضافه کنید و سپس از آن لذت ببرید.نوشیدن این نوع چای بعد از شام بهترین گزینه است.
چای زنجبیل به تصفیه سموم بدن کمک می کند و دهان خشک را درمان می کند و ریه ها را گرم نگه می دارد و از آنفولانزا، سرفه و دیگر بیماری های شایع جلوگیری می کند.
روش 2: زنجبیل، نمک، آب و سرکه:
زنجبیل را به تکه های نازک ببرید و سپس در سرکه خیس کنید، کمی نمک اضافه کنید و سپس آن ها را به خوبی مخلوط کنید. مخلوط را با آب ترکیب کنید و بنوشید و لذت ببرید.
این روش را 1-2 بار در روز برای رسیدن به نتایج مورد انتظار خود بنوشید.
روش 3: فقط زنجبیل:
زنجبیل، یکی از بهترین روش های طبیعی برای تحریک بزاق و جلوگیری از دهان خشک است. فقط نیاز دارید که تکه کوچکی از زنجبیل را بردارید و زمانی که نیاز است گاز بزنید و بجوید. اگر چه این بیماری نمی تواند به طور کامل درمان شود، اما می تواند در موارد اضطراری به شما کمک کند.
6. درمان خشکی دهان با آلوئه ورا:
یک مشت برگ آلوئه ورا، و کمی عسل خالص را آماده کنید.
آلوئه ورا را به دقت تمیز کنید و سپس پوسته سبز آن ها را با دقت جدا کنید. آلوئه ورا را به مدت 1 ساعت در آب بیندازید، تا به حذف صمغ آلوئه ورا به طور کامل کمک کنید.
آلوئه ورا و عسل را به مخلوط کن اضافه کنید و سپس کمی آب بریزید.
1-3 بار در روز (15 دقیقه قبل از غذا) در بخورید، هر دفعه 20 میلی لیتر (1 قاشق سوپ خوری).
نکته:
برخی گزارش ها حاکی از آن هستند که آلوئه ورا ممکن است با سقط جنین و ناهنجاری های مادرزادی در ارتباط باشد. زنان باردار و مادران شیرده نباید هرگز بدون مشورت با پزشک از محصولات آلوئه ورا استفاده کنند.
ژل آلوئه ورا برای کاهش سطح قند خون مفید است و اگر شما مبتلا به دیابت و دارو هستید و می خواهید از آلوئه ورا استفاده کنید، میزان گلوکز خون خود را با دقت بیشتری چک کنید، تا از تپش بیش از حد، ضربان قلب سریع، تعریق بیش از حد، سینه خالی و لرزش جلوگیری کنید.
7. دانه های گلپر مناسب برای درمان خشکی دهان:
روش 1: فقط دانه های گلپر:
این روش بسیار ساده است.برای اجرای این روش فقط یک دانه گلپر کوچک را بردارید و آن ها را بجوید.این کار می تواند به شما کمک کند دهان خشکتان را درمان کنید.
روش 2: گلپر و لیمو:
2 قاشق سوپ خوری گلپر را در طول شب خیس کنید و آن ها را در صبح بجوشانید.آب را صاف کرده و عصاره لیمو را به آن اضافه کنید. هر روز صبح به مدت 2 هفته آن را با معده خالی بنوشید.
نکته:
از استفاده از گلپر در دوزهای بالا اجتناب کنید. ترکیبات در این دانه می تواند برای سیستم عصبی مضر باشد و در صورتی که به طور گسترده مورد استفاده قرار گیرد، دچار توهم و تشنج می شود. می تواند سرطان ها را تشدید کند – سرطان های متصل به گیرنده استروژن سرطان پستان، تخمدان ها، و غیره را تشدید می کند، چون حاوی استروژن بالایی است.
ممکن است به زنان باردار توصیه شود که مقدار زیادی از گیاهان را مصرف کنند.
8. درمان و از بین بردن خشکی دهان با مصرف کرفس:
200 گرم کرفس و 100 میلی لیتر آب تصفیه شده را آماده کنید. کرفس را خرد کنید و آن را به تکه های کوچک برش دهید و در مخلوط کن بریزید، تا آبش را بگیرید. 100 میلی لیتر آب تصفیه شده را بریزید و مخلوط را بنوشید.
زنان باردار باید قبل از استفاده از کرفس به درمان دهانی خشک توجه کنند.
اگر شما باردار هستید و هنوز هم می خواهید از این روش درمانی استفاده کنید، باید از مقدار کمی استفاده کنید چون کرفس می تواند اثرات جانبی هم داشته باشد.
9. آدامس موثر در درمان خشکی دهان:
این روش برای از بین رفتن خشکی دهان بسیار تاثیرگذار می باشد.هنگامی که در مورد دهان خشک و درمانش تحقیق می شود، متخصصان نشان داده اند که برای بهبود غدد بزاقی (با آب کافی) می توانید از چند نکته ساده اما موثر در زیر استفاده کنید:
* با استفاده از بزاق مصنوعی تهیه شده به شکل دهانشویه، اسپری معدنی به مرطوب کننده کمک کنید.
* خواب و کار در یک اتاق مرطوب، برای جلوگیری از دهان خشک.
* اگر اتاق تهویه مطبوع ندارد، باید حتما بخور وجود داشته باشد.
* افزایش مصرف روزانه سبزیجات و میوه های تازه.
خشکی دهان چگونه درمان می شود؟
* غذاهایی بخورید که حاوی آب زیادی هستند، مانند سوپ.
* پروتیین بیشتری بخورید، از غذاهای سرخ شده و چربی اجتناب کنید.
* غذاهای اسیدی را محدود کنید.
* از قهوه اجتناب کنید، زیرا دهان خشک را بدتر می کند.
* مسواک زدن دندان هایتان به نرمی با خمیر دندان فلورید، 2-3 بار در روز.
* از دهانشویه های مبتنی بر الکل استفاده نکنید، ترجیحاً از آب نمک رقیق شده برای بهداشت دهان استفاده کنید، که همچنین یک درمان خانگی سریع برای دهان خشک است.
* به تمیز کردن زبان خود توجه کنید.
*از گرفتن پلاک زبان دوری کنید، زیرا که باکتری ها را قادر به تکثیر می کند.
* اگر از پروتزهای دندانی استفاده می کنید، هر روز با دقت خیلی زیادی تمیزشان کنید.
* عفونت بزاقی، عوارض جانبی داروها و بیماری های دهان نیز باعث دهان خشک می شود.
* بنابراین برای درمان دهان خشک می توانید به دندان پزشک مراجعه کنید، تا وضعیت را مشخص کنید و یک برنامه بهبودی موثر ایجاد کنید.
* اگر به خاطر عوارض جانبی دارو دهان خشک دارید، مصرف دارو را کم یا متوقف کنید و آن را با داروهای دیگر جایگزین کنید.
نکاتی برای پیشگیری از خشکی دهان
برای درمان خشکی دهان می توانید هر روز صبح ، این خمیر را در دهانتان بمالید و یا ۲ الی ۳ بار در روز از چای آن بنوشید.
سعی کنید در طول روز، کمتر از نوشیدنی ها و غذاهای کافئین دار استفاده کنید.
از آدامس و آب نبات های بدون قند استفاده کنید.
از دهانشویه هایی که الکل دارند، استفاده نکنید.
سیگار نکشید.
در طول روز به اندازه کافی آب بنوشید.
از اسپری و ژل های مرطوب کننده ای استفاده کنید که مخصوص مرطوب کردن دهان هستند.
از دهانشویه هایی استفاده کنید که برای خشکی دهان ساخته شده اند.
داروهایی که باعث خشکی دهان می شوند را مصرف نکنید (مگر اینکه برای حفظ سلامتی تان به مصرف این دارو ها نیاز داشته باشید و این داروها طبق تجویز دکترتان باشد).
سعی کنید کمتر از طریق دهانتان نفس بکشید و بیشتر نفس کشیدن با بینی را تمرین کنید.
شب ها از دستگاه بخور استفاده کنید و یا روی بخاری اتاقتان یک کتری آب بگذارید. این کار باعث می شود تا هوای اتاقتان مرطوب شود.
از نوشیدنی های شیرین و گازدار خودداری کنید.
از خمیردندان های حاوی فلوراید استفاده کنید.
غذاهای پروتئین دار مصرف کنید. سعی کنید در طول هفته، غذاهایی از قبیل: سوپ و آبگوشت میل کنید.
غذاهای خشک مانند: نان، شیرینی و کراکر را مصرف نکنید.
خشکی دهان اگر درمان نشود، می تواند مشکلات خاصی را برایتان به همراه بیاورد؛ به همین دلیل بهتر است هر چه زودتر به فکر یافتن علت و درمان آن باشید. اگر خشکی دهانتان بیشتر شد، بهتر است قبل از خود درمانی به پزشک مراجعه کنید.
منبع: سایت دکتردکتر
سایت طلا
سایت نمناک