هو الواقف على الضمائر و السرائر
بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم و به نستعين
الحمد للّه‏ ربّ العالمين و الصلاة و السلام على خير خلقه محمد و آله اجمعين الطيبين
الطاهرين و سلّم تسليما كثيرا كثيرا كثيرا .
حمد و سپاس بى‏حد ، و ثنا و ستايش لا تعدّ و لا تحصى ، كه بهترين حاصل مزرعه عامره پيكر محمود انسان ، و نيكوترين محصول رقبه دائره وجود اهل ايمان است ، شايسته صرف درگاه تقدّسْ دستگاهِ خداوند واقف پنهان و آشكار ، و داناى ضماير و اسرار ، تعالى شأنه و اعظم سلطانه است ، كه مزارع معموره املاك ، سبز كرده دست قدرت كامله او ، و عمارات دهكده بسيطِ خاك ، آباد ساخته معمارِ حكمت شامله اوست ؛ حدايق زبانها از ادرار سحاب ( مدرار منشيان ؟ ) بارورِ اثمار شكر بى‏پايان ، و كشتزار دلها از فيضان انهار بَرْدِ امتنانش مبذور دانه طيبه دانش و عرفان گرديده ، « فتبارك اللّه‏ احسن الخالقين » (1) .
و صلوات (2) زاكيات و تحيّات و تسليمات فزون از حيطه احصا كه به آبيارى صفات نبت [ و] نما يافته همت دهقانان است ، باشد بر سر خيل مرسلين و قافله سالار نبيّين ، مخاطب به خطاب ارجمندِ « و ما ارسلناك إلاّ رحمةً للعالمين » (3) ، مخصوص مرتبه بلندِ « كنت نبيّا و آدم بين الماء و الطين » (4) .
و بعد ، خاصه مفاد اين كتاب و نقاوه اين خطاب مستطاب شرعية المبدء و المآب كه آثار حدّت از چهره عباراتش كالشمس فى رابعة السماء ظاهر و هويدا ، محتوى و مشعر به ذكر خير و دالّ بر آن است به مدلول آيه شريفه صدق مؤداى كريمه : « و ما تقدّموا لأنفسكم من خيرٍ تجدوه عند اللّه‏ هو خيرا و أعظم أجرا » (5) ، مطابق منطوق لازم الوثوق احاديث شرعيه و كلام معجر نظام نبوى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله « اذا مات ابن آدم انقطع عمله الاّ من ثلاث : صدقة جارية و علم ينتفع به بعد موته و ولد صالح ليستغفر له » (6) .
اموال زخارف دنياى دنى را چون موج بر آب ، و اساس (7) اين جهان بى‏بنيان را بى‏اصل و ثبات دانسته ، و عين اليقين فرموده كه بهترين سرمايه كه در بازار اعمال « يوم لا ينفع مال و لا بنون » (8) به معرض ظهور تواند رسانيد و خود را از گرداب پر اضطراب « يوم يقوم الحساب » (9) تواند رهانيد ، صدقات جاريات و خيرات مبرات است كه سود و نفع كلى واصل عامل و بانى ساعى آن خواهد گرديد و فاعل آن عند الخلاّق مثاب ، و لدى الخلايق مصاب ، و ممدوح نزد اولوالالباب (10) است .
بناءً على ذلك ، سركار بندگان وسعت مدار ، سپهر اقتدار آسمان وقار ، خورشيد اشتهار عدالت و سعادت آثار ، نواب مستطاب مالك رقاب ، مهين سلاله دودمان سلطنت ، و بهين نقاوه خاندان خلافت ، همايون اخترِ فرّخ حشمت و اجلال ، فروزانْ گوهر درج ابّهت و اقبال ، نواب خانلرى را احتشام الدوله العلية العاليه ادام اللّه‏ بقاءه و جلاله ، وقف صحيح شرعى و حبس مؤبّد ملّى نمودند [ رقبات ذيل الذكر را : ][ رقبات مفصله : ]1 ـ همگى و تمامى كل سه دانگ از شش دانگ مزرعه قلعه خان .
2 ـ و سه دانگ از كل شش دانگ مزرعه حسن آباد واقع در بلوك قهاب اصفهان را با جميع توابع شرعيه و لواحق ملّيّه از قنوات و ممارّ و مداخل و شرب و مشارب اراضى و صحارى قلعه و دهكده و غيرها بدون استثناى شيئى از آن (11) .
بر مصارف [ ذيل : ]

[ مصارف : ]

1 ـ تعزيه دارى حضرت ابا عبد اللّه‏ ـ عليه آلاف التحية و الثناء ـ در مسجد جامع دارالسلطنه اصفهان .
2 ـ و ساير امورات خير از اعانت زوّار حضرت سيد الشهداء ـ روحى فداه ـ و حضرت امام رضا عليه‏السلام به اين تفصيل كه :
ـ بعد از وضع ماليات ديوانى و عوارضات سلطانى .
ـ و مخارج لازمه در قنوات و حفظ خرابى قلعه و حمام و خرابى خانها آنچه محصول حاصل مى‏شود .
ـ يك عُشر و نيم از او موضوع شود كه يك عشر مختص متولى .
ـ و نيم عشر بجهت شخصى كه بجهت مواظبت در انتظام و مباشر در عمل زراعت و ضبط محصول و مصارف مقرره از جانب متولى مشخص مى‏شود ، پس از وضع عشر و نيم خمس باقيمانده از عمل محصول .
ـ دو ثلث بجهت اعانت زوّارى كه به زيارت كاظمين عليهماالسلام و عتبات عرش درجات .
ـ و يك ثلث ديگر بجهت زوّارى كه روانه مشهد مقدس مى‏باشند منظور شود .

[ تفصيل مصارف : ]

و بعد از وضع خمس مذكور از قرار تفصيل ذيل در مسجد جامع به مصارف مقرره مى‏باشد كه همه ساله بايد برسانند :
1 ـ در شبهاى جمعه يا روز جمعه در تمام سال در مسجد جامع اصفهان روضه خوانى بشود ، دوازده تومان رايج خزانه داده شود .
2 ـ در دهه عاشوراى محرم الحرام سه ( 3 ) نفر روضه خوانى در مسجد جامع بشود و دوازده تومان داده شود .
3 ـ در تمام ماه مبارك هر روز در مسجد جامع روضه خوانى شود و مبلغ نه تومان داده شود .
4 ـ در سه شب آخر دهه محرم ، هر شبى ده تومان طعام پخته شود به فقراء داده شود .
5 ـ در تمام ماه مبارك ، هر روز در مسجد جامع هر روزى سه ختم كلام اللّه‏ تلاوت بشود ، و سه ( 3 ) زيارت عاشورا به عمل آيد ، پانزده تومان داده شود كه در تمام ماه نود ختم خوانده شود .
6 ـ در تمام ماه مبارك ، هر شب پنج نفر فقير مستحق را نفرى هزار دينار داده شود كه با عيال خود صرف نمايند .
7 ـ در تمام سال ، روشنايى در مسجد جامع صرف شود ماهى 5 تومان .
8 ـ روشنائى در سر مقبره مرحوم مجلسى صرف شود ماهى 5 تومان .
9 ـ خدّام جاروب كش در مسجد جامع داده شود 7 تومان .
10 ـ در استان ( ؟ ) بجهت فقراء خانه گرفته شود ، داده شود .
11 ـ تنباكو ، قهوه ، گلاب و غيره در ده روزه ده محرم ايام ( ؟ ) تعزيه صرف شود .
12 ـ كلوچه (12) بجهت فقراء در استان گرفته شود ، مبلغ پانزده تومان .
13 ـ در سه ماهه تابستان‏ها در مسجد جامع 75 تومان .
14 ـ يك نفر طلبه فقير مقدس مستحق در قلعه حسن آباد ساكن باشد و مشغول درست نمودن مسائل رعايا و ساكنين و زارعين و اطفال آنها را درس دهد ، و در ايام محرم و صفر و ماه مبارك رمضان مشغول روضه خوانى باشد ، سالى پانزده تومان از عمل وقف به او بدهند .
جمع كل مصارف مقرره مبلغ يك صد و هفتاد [ و] شش تومان موصوف [ . ] (13) تا واضح بوده باشد خمس ، كه مختص به زوّار است داخل آن جمع نيست .
15 ـ هرگاه سالى باشد كه مبلغ كفايت نكند ، از مصارف كاسته شود و هرگاه زايد آيد ، سالى ده تومان تا پانزده تومان كلام اللّه‏ هديه شود و وقف نمايند .
16 ـ و باز علاوه آيد [ بر سه شب آخر دهه محرم كه ] (14) فقرا را كه پنج نفر هر شب در ماه مبارك [ رمضان ] (15) معيّن شده زياد كنند الى سى نفر .
17 ـ و هرگاه زياد آيد هر نفرى دو هزار بدهند .
18 ـ و هرگاه باز علاوه آيد بر سه شب آخر دهه محرم كه شبى ده تومان معيّن شده ، هر شب تمام دهه قرار طبخ فقراء داده شود .
19 ـ هرگاه زياد شود بر مبلغ ده تومان افزوده و طعام بيشتر طبخ و صرف شود بجهت فقراء .
* * *
و در ضمن العقد ، توليت مزبور مفوّض و مرجوع گرديد به نفس نفيس خود سركار واقف ـ وفّقه اللّه‏ تعالى ـ قرار و استقرار يافت ، و پس از نوشيدن شربت اجل ، نوبت توليت مزبور مفوّض گرديد به هر كس ، هر زمان امام جمعه دارالسلطنه اصفهان بوده و بر فرض محال هرگاه زمانى در اصفهان نماز جمعه نشود ، (16) توليت مزبور با امام عادلى است كه در مسجد جامع امامت جماعت مى‏كند .
بايد هر طبقه از طبقات متولى ، كمال سعى و اهتمام را در مراقبت (17) و مواظبت در آبادى و زراعت ملك مزبوره نموده كه از حيّز انتفاع نيفتد ، بلكه كمال سعى و دلسوزى را نمايد كه بر منافع ملك افزايد و مباشرين آن حيف و ميل نكنند و اجاره ندهند .
و هرگاه صلاح در اجاره دانسته ، يك سال الى سه سال بيشتر ندهند ، و به هيچ وجه تغيير و تبديل مطلقا در قرارداد واقف ندهند ، و به مصارف مقرره رسانند و محترز و مجتنب از سخط و غضب خداوند جبار ـ جلّ شأنه ـ بوده باشند ، هميشه اوقات در جميع اعمال و افعال ، خداى خود را حاضر و ناظر دانسته باشند .
و پس از اجراى صيغه بر مراتب مذكوره ، سركار واقف تصرف خود را تصرف وقف نموده و از ملكيت خود خارج فرموده و در تحت املاك موقوفه مندرج گردانيده و صيغه شرعيه بالعربية و الفارسية به قانون شريعت مطهّره جارى و واقع گردانيد .
و كان ذلك فى پانزدهم شهر شعبان المعظم سنة 1278 .
سواد مطابق با سوادِ مأخوذ از اصل است .
اخلاقى ، [ . . ] .
[ رونوشت سجلات : ]

[ فراز سند : ]

1 ) بسم اللّه‏ خير الاسماء ؛ وقوع المراتب المسطورة فى هذه الصحيفة و صدور الاعتراف من الاشرف الارفع ـ رفع اللّه‏ درجته ـ مما لا شبهة فيه . حرّره الجانى فى ثالث [ و] عشرين شهر شوال المكرم من شهور سنة 1278 .
محل مهر مرحوم مبرور خلدآشيان حاجى مير معصوم طاب ثراه ؛ محل مهر مرحوم مبرور جنت مكان آقاى آقا ميرزا عبد النقى طاب ثراه .
2 ) مطابق اصل است ، العبد محمد الرضا طاب ثراه .
محل خاتم شريف حضرت حجة الاسلام آقاى آقا شيخ محمد رضا نجفى دامت بركاته .
3 ) مطابق مع اصوله التامة 23 شهر شوال 1343 .
محل خاتم شريف حضرت مستطاب حجة الاسلام و المسلمين آقاى فشاركى مد ظله العالى .
4 ) بسمه تعالى ؛ اقر و اعترف النواب المستطاب بصحة ما اسند اليه فى هذا الكتاب تقبل اللّه‏ تعالى منه .
محل خاتم مرحوم خلد مقام حجة الاسلام و المسلمين آقاى حاجى شيخ محمد باقر نجفى طاب ثراه .
5 ) بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ؛ مضمون وقفنامچه ، محقق الوقوع است و امهار آيات اللّه‏ رحمة اللّه‏ عليهم مسلّم است ، العبد الحسين مدرسى .
محل خاتم آقاى حجة الاسلام آقاى سيد العراقين دامت بركاته .
6 ) سواد مطابق با اصل است از حيث پنج سجل و دو اعتبار با دو سطر مرقوم در حاشيه فى 22 شهر شوال المكرم 1343 .
محل مهر سركار شريعتمدار آقاى آقا شيخ امان اللّه‏ .
7 ) حسب الامر سركار اشرفِ والد ، صيغه وقف جارى شد هم به ملاحظه جهات و هم به ملاحظه اشخاص من باب الاحتياط شده ، و علاوه بر آن بعضى را شرط در ضمن وقف قرار داده شده ، از زيارت عاشورا و ختم قرآن ، توهم وقف بر نفس نشود و بواسطه بعضى احتمالات ، صيغ متعدده جارى شده و به دقت كامله وقف مذكور واقع شده .
حرّره الفقير خادم المذهب الجعفرى محمد جعفر بن محمد صفى الفارسى فى 23 شهر شوال 1278 .
لكن صيغه وقف در 8 شهر رمضان گذشته جارى شد ، و اين نسخه با نسخه[ اى ] كه در آن روز نوشته شده مطابق است .
محل مهر عليين مكان حاجى آباده‏اى طاب ثراه .
8 ) بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ؛ شرح فوق خط و خاتم مرحوم مبرور شيخ العلماء و الفقهاء مرحوم حاجى آباده‏اى طاب ثراه مى‏باشد و بمدلوله و مضمونه محقق الوقوع است بل لازم الوفاء بالمضمون است 27 شهر شوال 1342 .
محل خاتم حضرت حجة الاسلام آقاى فشاركى مد ظله العالى .
9 ) سواد دست خط نواب شاهزاده احتشام الدوله .
هو اللّه‏ ، بطورى كه در اين وقفنامه نوشته شده است اين بنده شرمسار سه دانگ حسن آباد و سه دانگ قلعه خان را وقف نمودم و جناب فضايل مآب مجتهد العصر شيخ الدهر حاجى محمد جعفر آباده‏اى (18) ـ سلّمه اللّه‏ تعالى ـ صيغه وقف با جميع لوازم و شرايط وقف جارى نموده ، ملاحظه همه دقايق و شرايط را كرده . لعنت خدا بر كسى ببايد كه به اين خيال بيفتد كه به نوعى از حيل شرعى و تدليسات وقف را باطل بكند ، و ملعون ازلى و ابدى باشد كه تغيير درآنچه در وقفنامه از جزئى و كلى نوشته شده بدهد.
و ملك را به تصرف وقف داده و خود به توليت وقف تصرف ، هيچ راه تدليس و خيال باطل بر كسى باقى نگذاشته . به تاريخ چهارم شهر رمضان سنة 1278 تحرير شد .
محل مهر سركار اشرفِ والد ، احتشام الدوله است ، 23 شهر شوال 1278 ؛ محل مهر مرحوم عليين مكان حاجى محمد جعفر آباده‏اى .
اين نسخه سه نسخه خواهد بود مثل هم بى‏تفاوت كلمه و تغير شرطى ، محل مهر .

[ حاشيه راست : ]

مراتب مسطور در متن در تعيين مصارف و قرار هر يك در اجراى صيغه وقف در كمال دقت و به اقسام مختلف به اطلاع و استحضار اقل السادات راقم اين حروف محمد حسن الحسينى المنجم زاده بلكه ( مراد كى ؟ ) فرموده خدمت سركار شريعتمدار عمدة العلماء و المتكلمين رأس المجتهدين و رئيس المتهجدين ، سند عامة المكلفين ، اسطوانة الدين المبين ، حاجى محمد جعفر ادام اللّه‏ تعالى افضاله رسيده ، و صيغه جارى فرموده و به تصرف وقف عمل و معمول (19) داشته تا واضح باشد ، شوال سنة 1278 .
محل مهر مرحوم مبرور خلد مقام آميرزا محمد حسن منجم باشى طاب ثراه .

پی نوشت ها :

1) سوره مؤمنون : 14 .
2) در متن « صلوة » آمده است .
3) سوره انبياء : 107 .
4) مناقب آل ابى طالب 1/183 ، فصل فى اللطائف .
5) سوره مزمل : 20 .
6) عوالى اللئالى 2/53 ، عبارت حديث را چنين نقل كرده : « اذا مات المؤمن انقطع عمله الا من ثلاث :
صدقة جارية ، او علم ينتفع به ، او ولد صالح يدعو له » . بدين مضمون روايات ديگرى نيز منقول است چنانچه در اسناد ديگر خواهد آمد .
7) در متن « اساث » آمده است .
8) سوره شعراء : 88 .
9) سوره ابراهيم : 41 .
10) در متن « الولباب » مندرج است .
11) در متن بعد از « آن » كلمه « را » زائد آمده است .
12) در متن « كلچه » مشهود است ، احتمالاً « كليچه » باشد .
13) عبارت متن سياه شده و خوانده نمى‏شود .
14) در متن روى عبارت داخل قلاب خط كشيده شده است .
15) در متن روى عبارت داخل قلاب خط كشيده شده است .
16) حرف « و » قبل از توليت آمده كه زائد مى‏باشد .
17) در متن « مراغبت » آمده است .
18) در متن « اباده » آمده است .
19) در متن « مأمول » آمده است .

/ن