راهنمای کامل تاثیرات مزوتراپی مو و عوارض و مراحل درمانی آن
مزوتراپی چیست؟
مزوتراپی (Mesotherapy) به دلیل نقش موثر احتمالی در درمان ریزش موی آندروژنیک (androgenic alopecia) این روزها در رسانهها و فضای مجازی به محبوبیت رسیده است. با این همه به دلیل کمبود مدارک در مورد موفقیت این روش، این موضوع به مسئلهای بحث بر انگیز تبدیل شده است. در این مقاله با نگاهی انتقادی و دقیق تاثیرات مزوتراپی در تقویت رشد مو را بررسی خواهیم کرد.
معنی عبارت «مزوتراپی»
به مزوتراپی مو در کشورهای خارجی «Mesohair» یا «Mesoplasty» هم گفته میشود. پس اگر این عبارات را شنیدید، بدانید که منظور همان مزوتراپی مو است. مزوتراپی از دو واژهی «مزو» به معنی میانی و «تراپی» به معنی درمان تشکیل شده است.
منظور از «مزو» چیست؟
معنی اصلی واژهی «مزو» یا «Meso» به سلولهای بنیادی دوران جنینی باز میگردد. زمانی که هنوز بدن انسان شکل نگرفته و جنین در حد چند هزار سلول است، سه لایهی از سلولهای بنیادی شکل میگیرند. اکتودرم، مزودرم و اندودرم نام این سه لایه است که هرکدام بعداً بخشهای مختلف بدن را میسازند. مثلاً در مورد پوست، سلولهای بنیادی اکتودرمی، سطح بیرونی پوست (۵ لایه اول پوست) یا اپیدرم را میسازند و سلولهای بنیادی مزودرمی، درم یا لایهی میانی پوست را تشکیل میدهند. پس در مزوتراپی، هدف ما تزریق دارو به لایهی میانی پوست یا همان درم است که توسط سلولهای بنیادی مزودرمی ساخته شده است.
در برخی از متون گفته میشود که منظور از «مزو» همان معنی میانی است. چون درم لایهی میانی پوست است و در مزوتراپی مورد هدف قرار میگیرد، نام مزوتراپی بر این روش گذاشته شده است.
از لحاظ علمی، تعریف قبلی صحیحتر است؛ اما عبارت مزوتراپی در هر صورت یک معنی میدهند: درمان لایهی میانی پوست
درم یا لایهی میانی پوست
پوست بدن ما از سه لایهی کلی تشکیل شده است:
* اپیدرم (روپوست)
* درم (لایهی میانی)
* هیپودرم (زیر پوست)
کاربرد مزوتراپی مو
بخشی از پوست که ما میبینیم، همان لایهی اپیدرم است که کمتر از یک میلیمتر ضخامت داشته و سطح آن با سلولهای مرده پوشیده شده است. سلولهای اپیدرم مدام در حال تقسیماند و جایگزین سلولهای مردهای میشوند که به تدریج از روی پوست ما میریزند.
درم یا لایهی میانی، از بافت پیوندی تشکیل شده که شامل رشتههای کلاژن، رشتههای الاستین و هیالورونیک اسید است. این بخش باعث انعطاف پذیری پوست شده و حاوی انواع و اقسام ساختارهای مهم پوستی است. یکی از این ساختارها، فولیکول مو است. فولیکول شامل ۲۰ نوع سلول مختلف است که یک یا چند پیاز مو را در بر میگیرد. پیاز مو هم محلی است که تارهای موی ما ساخته میشوند، رشد میکنند و از سطح پوست بیرون میآیند. بخشی از تار مو که ما میبینیم، ساقهی مو نام دارد.
در مزوتراپی مو با استفاده از سرنگ، داروها و ترکیبات خاصی به لایهی درم تزریق میشود. چون پیاز مو در این لایه قرار دارد و اگر بخواهیم به شکلی موثر ترکیبات ترمیمکننده را به آن برسانیم، باید آنها را مستقیماً به این لایه بفرستیم. داروهای موضعی مانند ماینوکسیدیل معمولاً نمیتوانند به خوبی از اپی درم عبور کنند؛ لذا تاثیر کمتری نسبت به مزوتراپی مو دارند.
تاریخچه مزوتراپی مو
اولین اشاره به مزوتراپی مو در متون پزشکی برای درمان ریزش مو، به قرن ۱۲ میلادی باز میگردد. پزشک فرانسوی به نام آمبروز پاره که طبیب دربار پادشاهی فرانسه بود، در مورد درمان ریزش مو این گونه مینویسد:
اگر ریزش مو ناشی از عدم تغذیهی مناسب بود؛ باید توسط پارچهای تمیز، برگ انجیر یا پیاز خام مالیده شود. سپس باید به محل دچار طاسی سوزن زد و رویش را با محلولی از عصارهها مالید.
در سال ۱۹۵۲، پزشک فرانسوی دیگری به نام میچل پیستور برای اولین بار مزوتراپی را به شکل امروزی معرفی کرد. پیستور برای درمان بیماری آسم از تزریق وریدی داروی پروکائین استفاده میکرد. او بعد از مدتی مشاهده کرد که ریزش موی برخی از بیماران بهبود یافته است. پس از آن پیستور در مورد تزریقات زیر جلدی پروکائین مطالعات زیادی انجام داد تا در نهایت در سال ۱۹۷۶، نام روش درمانی ابداعی خود را «مزوتراپی» گذاشت. روش ابداعی میچل پیستور در ۵۰ سال گذشته مورد اقبال بسیاری از پزشکان و متقاضیان روشهای جوانسازی و زیباسازی پوست قرار گرفته است.
کاربردهای درمانی مزوتراپی
مزوتراپی نوعی تزریق زیرجلدی یا زیرپوستی است که بسته به نوع داروها و مواد استفاده شده در آن میتواند کاربردهای مختلفی داشته باشد. از جمله کاربردهای مزوتراپی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
* درمان سلولیت
* از بین بردن چربیهای موضعی
* درمان چربی پلک و لیپوم
* جلوگیری از ریزش مو و درمان آلوپسی
* جوانسازی پوست (برطرف کردن چین و چروکها، سفت کردن پوست و لیفت)
* درمان لکهای پوستی
* اصلاح انحناهای سطحی (کانتور) بدن
* برطرف کردن جای زخم و اسکار
روش مزوتراپی تکنیکی است که در آن داروها مستقیم به داخل پوست تزریق میشوند. این روش برای اولین بار توسط پزشکی فرانسوی به نام دکتر میشل پیستور (Michel Pistor) برای بیماران تجویز شد. او برای بار نخست داروی پروکائین (procaine) را به صورت درون وریدی برای یک بیمار مبتلا به آسم تجویز کرد و متوجه شد که تا حدود زیادی مشکلات بیمار بر طرف شده است.
بعد از این مشاهده، او تحقیقات بیشتری را در این مورد آغاز کرد و متوجه شد که تزریق پروکائین در سطح پوست نتایج بیشماری دارد. از آنجایی که در این روش داروها به لایهی مزودرم (mesoderm) پوست تزریق میشوند، در سال 1976 این روش درمانی با نام مزوتراپی به صورت رسمی معرفی شد و این لغت برای اولین بار وارد واژگان پزشکی شد. روش مزوتراپی بعد از آن برای درمان اختلالات زیادی همچون دردهای مفصلی، اگزما و وزوز گوش استفاده شد.
این روزها روش مزوتراپی توانسته است توجه بسیاری را به خود جلب کند، از این روش در بسیاری از درمانهای زیبایی همچون درمان cellulite(به بیرون زدگی چربی از بافت همبند که بیشتر در نواحی باسن، شکم و اندام تحتانی رخ داده و تحت تأثیر عوامل هورمونی و ژنتیکی میباشد) جوانسازی پوست و body contouring(هنگامی که فرد پس از روشهایی موفق به کاهش وزن شود معمولاً پوست بدن شل و افتاده می شود، در این روش با جراحی پلاستیک پوست اضافه حذف میشود)استفاده میشود
. علاوه بر این به تازگی برخی از سایتهای خبری و رسانههای غیر علمی از موفقیت این روش در درمان ریزش مو سخن میگویند. این روزها در کشور هند بسیاری از کلینیکهای پوست، مو و زیبایی – که اکثراً فاقد مجوزهای کافی بوده و به صورت غیرحرفهای عمل میکنند – با صرف هزینههای گزاف تبلیغات خود را در مجلههای پزشکی منتشر میکند و ادعا میکنند که مزوتراپی درمانی موثر برای ریزش موی آندروژنیک است و به این طریق تعداد زیادی از بیماران نیازمند درمان را جذب میکنند.
مزوتراپی و درمان ریزش مو:
متخصصین پوست و مو همواره در حال تحقیق به منظور بررسی موثر بودن این گونه درمانها هستند. با این همه باید با نگاهی انتقادی و اجمالی به بررسی این ادعا پرداخت که آیا مزوتراپی در درمان ریزش مو موثر است یا خیر؟
طبق بررسیهای صورت گرفته مدرک مستند و دادههای کافی در مورد جنبههای مختلف مزوتراپی وجود ندارد. بعد از بررسی مجلههای استاندارد پزشکی مشخص شد که اطلاعات زیادی در مورد مکانیسم این روش درمانی، جنبههای فارماکوکینتیک (pharmacokinetics) و فارماکودینامیک (pharmacodynamics) آن در اختیار مخاطب قرار نمیگیرد.
طبق اطلاعات بروشورهای کمپانیهای سازندهی مواد استفاده شده در مزوتراپی، این مواد ترکیبی از عصارههای گیاهی، عوامل هوموپاتیک (homoeopathic agents)، وازودیلاتاتورها یا داروهای گشاد کننده رگ (vasodilators)، فیناستراید (finasteride)، ماینوکسیدیل (minoxidil) و انواع ویتامینها هستند که در طی 2 الی 4 هفته توسط دستگاه مخصوصی به لایهی میانی پوست یا مزودرم تزریق میشوند.
از میان این مواد تنها فیناستراید و ماینوکسیدیل هستند که از نظر علمی ثابت شده که در فرایند ریزش مو اختلال ایجاد میکنند و جهت درمان ریزش مو اندروژنیک از آن ها استفاده می شود.. مکانیسم عمل و میزان تاثیر باقی مواد اما نه تنها ثابت نشده است، بلکه حتی جای شک و تردید بسیاری در میزان تاثیر آنها بر روی توقف فرایند ریزش مو وجود دارد.
آیا شواهد علمی مبنی بر موثر بودن روش مزوتراپی وجود دارد؟
نکته قابل توجه دیگر این است که اگر کلید واژههای مزوتراپی و ریزش مو را در منابع علمی جستجو کنیم تنها 2 نتیجه حاصل میشود، در صورتی که بعد جستجوی این واژهها در گوگل چیزی بیش از دویست هزار مطلب به دست خواهد آمد. جالبتر اینکه با نگاهی به آن 2 مطلب حاصل از جستجو در منابع علمی، متوجه میشویم که این دو به عوارض جانبی مزوتراپی در درمان ریزش مو پرداخته اند.
یکی از این مقالهها مربوط به فردی است که بعد از استفاده از روش مزوتراپی برای تقویت رشد مو دچار ریزش مو شده است. در مقالهی دیگر در پوست فردی که مزوتراپی انجام داده است، تعداد زیادی دمل یا آبسه ایجاد شده که در نهایت به این معناست که این روش درمانی اثرات سو زیادی داشته است.
لازم است که به این نکته اشاره کنیم که سازمان غذا و دارو ایالات متحده آمریکا (FDA) استفاده از روش مزوتراپی را برای مصارف پزشکی تایید نکرده است. از طرفی دیگر مرکز کنترل و جلوگیری از بیماریها (CDC) تنها در صورت استفاده از مواد مورد تایید سازمان غذا و دارو ایالات متحده آمریکا، استفاده از آخرین تکنیکهای زیبایی، پوست و مو، اجرا توسط پزشک متخصص در مطبهای مجوز دار و انجام روش با نهایت دقت و رعایت اصول ایمنی، روش مزوتراپی را توصیه میکند.
در کشور سنگاپور روش مزوتراپی در لیست B درمانهای زیبایی قرار دارد، آن دسته از روشهای درمانی که مدارک کمی دال بر موثر بودن آنها وجود دارد و به نظر کارشناسان پزشکی تایید شده نیستند در این لیست قرار داده میشوند.
اگر ماینوکسیدیل و فیناستراید موثر نبودند، چه باید کرد؟
در این صورت باید به سراغ روشهای درمانی دیگر بروید. مصرف مکملهای ویتامینی، روش PRP، میکرونیدلینگ، نوردرمانی و در نهایت یکی از بهترین روشهای درمانی یعنی مزوتراپی مو میتوانند تاثیر چشمگیری در بهبود وضعیت ریزش موی شما داشته باشند.
کاندیدای مناسب مزوتراپی مو
به جز آلوپسی آندروژنی، انواع دیگری از ریزش مو هم وجود دارد که از مزوتراپی مو میتوان برای درمان آنها استفاده کرد. اگر به هر یک از انواع آلوپسیهای زیر مبتلا هستید، مزوتراپی روش درمانی مناسبی برای شماست.
تلوژن افلوویوم و ریزش موی ناشی از استرس: این دو اختلال معمولاً زمانی رخ میدهند که بدن شما دچار استرس فیزیکی یا روانی میشود. مزوتراپی مو درمان بسیار خوبی برای این دو شکل ریزش مو است. مثلاً ریزش موی بعد از بارداری که به دلیل تلوژن افلوویوم رخ میدهد، به شکلی موثر با مزوتراپی قابل درمان است.
مشکلات ساقهی مو: اگر ساقهی موی شما به دلایلی آسیب دیده است، مزوتراپی برای شما مفید است. یکی از اثرات این روش، افزایش رشد موها و همچنین حفظ سلامت فولیکولهای مو است.
آلوپسی آرهآتا (ریزش موی سکهای): مزوتراپی در برخی از افرادی که از آلوپسی آرهآتا رنج میبرند، بسیار موثر است. اگر ریزش موی سکهای دارید و شرایطتان حاد نیست، احتمالاً کاندیدای مناسبی برای مزوتراپی مو هستید.
کاهش سرعت رشد: اگر به هر دلیلی سرعت رشد موهای شما کم شده، مزوتراپی مو میتواند درمان موثری باشد.
مزوتراپی برای چه کسانی جواب نمیدهد؟
* افرادی که از ریزش موی ناشی از بیماریهای زمینهای (مثل سفلیس) رنج میبرند.
* افرادی که به بیماریهای دیابت، هپاتیت، هموفیلی، ایدز و … دچار هستند.
* اگر علت ریزش مو مصرف داروهایی خاص مانند داروهای شیمیدرمانی باشد، باید بعد از اتمام دورهی درمان برای مزوتراپی اقدام کنید.
* در مردان بالای ۴۰ سال یا افرادی که از طاسیهای آندروژنی شدید رنج میبرند، نتایج کمتری مشاهده می شود.
* خانمهای بالای ۶۰ سال یا افرادی که از طاسیهای آندروژنی شدید رنج میبرند.
* کسانی که به دلیل مشکلات ژنتیکی، جنس موی خوبی ندارند.
* خانمهای باردار
اثرات و فواید مزوتراپی مو
مزوتراپی برلایههای مختلف پوستی مانند اپیدرم، لایه میانی و بافت پیوندی و همچنین سیستم گردش خون، سیستم ایمنی و سیستم عصبی-حسی ناحیهی تزریق اثر میگذارد. برای بسیاری از انواع آلوپسی، مزوتراپی مو درمانی موثر و اثبات شده است. اثرات مزوتراپی را میتوان در فهرست زیر خلاصه کرد:
* بهبود خونرسانی – در فرمول بسیاری از محلولهای مزوتراپی، داروهای اتساع دهندهی عروق وجود دارد که موجب افزایش گردش خون بافتی میشود.
* غذارسانی به بافت پوست و فولیکولها – در ترکیب داروی تزریقی مزوتراپی از انواع ویتامینها، آمینواسیدها و مواد معدنی استفاده میشود.
* جلوگیری از فرآیند تحلیل رفتن فولیکولها – باعث افزایش قدرت و بهبود حالت موها میشود.
* تنظیم ترشح چربی پوست – داروهای به کار رفته در مزوتراپی ترشح غدد سباسه را کنترل میکنند.
* بهبود اثرات سایر روشهای درمانی – از مزوتراپی میتوان به عنوان روش درمانی مکمل برای درمانهای ریزش مو، تزریقات استروئیدها، مراقبتهای عمومی مو و … استفاده کرد.
* مفید برای بهبود نتایج کاشت مو – از مزوتراپی میتوان در سه حالت استفاده کرد:
– قبل از کاشت: برای بهبود خونرسانی به پوست سر
– بلافاصله بعد از کاشت: برای درمان ادم یا ورم
– مدتی بعد از کاشت: برای التیام بهتر زخمها و همچنین تقویت گرافتها
دیگر مزایای مزوتراپی
- روشی موثر برای درمان ریزش مو بدون نیاز به جراحی
- بهبودی سریع، بدون داشتن دورهی ریکاوری یا نقاهت
- تقریباً بدون درد و بدون نیاز به بیهوشی
- عوارض جانبی و خطرات بسیار محدود
- هزینهی مناسب و منطقی
- بدون نیاز به مراقبتهای خاص
- مناسب برای درمان ریزش مو، رفع مشکلات سر مانند چربی و شوره و ترمیم موهای آسیب دیده
مواد تشکیل دهندهی محلول تزریقی
به داروی ترکیبی که در مزوتراپی به دورن پوست تزریق میشود، کاکتیل یا کوکتل میگویند. برای تهیهی این محلول از انواع و اقسام مواد مختلف استفاده میشود که هر کدام تاثیرات مفیدی بر پوست و فولیکولهای مو میگذارند. در ادامه برخی از این موارد را معرفی کردهایم. ترکیب کوکتل مزوتراپی مو به شرایط و وضعیت موهای شما بستگی دارد و توسط پزشک متخصص تعیین میشود. فهرستی که در ادامه میخوانید صرفاً جهت آشنایی بیشتر شما با این روش درمانی نوشته شده است.
* داروهای اتساع دهندهی عروق: این دست داروها بسیار ایمن بوده و باعث افزایش خونرسانی به ناحیهی درمان میشوند. داروهایی مانند بوفلومدیل، پنتوکسیفیلین و میانوکسیدیل در این گروه جای میگیرند.
* ویتامینها: محلولهای مزوتراپی مو معمولاً شامل انواع ویتامینها هستند. ویتامینهای پراستفاده عبارتاند از:
* ویتامین B5: نقش موثری در فرآیند تولید انرژی سلولی دارد و باعث افزایش تقسیم سلولی و بهبود بافت پوستی میشود.
* ویتامین H (بیوتین): اثری مشابه ویتامین B5 دارد. کمبود این ویتامین میتواند باعث ریزش مو و پوسته پوسته شدن پوست شود. بیوتین باعث تنظیم ترشح غدد سباسه (چربی) هم میشود.
* ویتامین C: این ویتامین آنتیاکسیدانی بسیار مفید است و باعث تحریک تولید کلاژن میشود.
* ویتامین A: باعث بهبود دارو رسانی به بافتهای پوستی و همچنین کلاژن سازی میشود.
* مواد معدنی: این ریزمغذیها نقش بسیار مهمی در سلامت و رشد موهای ما دارند. برخی از مواد معدنی موجود در محلولهای مزوتراپی شامل مس، روی (زینک)، سلنیوم، فسفر، منیزیم و … است.
* داروهای مغذی: سیلیکون یکی از این مواد است که به طور طبیعی و به فراوانی در تارهای موی ما وجود دارد. در سنین بالا، موها دچار کمبود سیلیکون شده و گفته میشود که این اتفاق یکی از دلایل ریزش مو است.
* داروهای بیحسی موضعی: مانند لیدوکائین یا پروکائین. گفته میشود که پروکائین با این که یک داروی بیحسی و ضد التهابی است، تاثیر زیادی بر جلوگیری از ریزش مو دارد. به همین خاطر در بیشتر محلولهای مزوتراپی استفاده میشود.
* داروهای هورمونی: گفتیم که یکی از عوامل موثر بر ریزش مو با الگوی مردانه و زنانه، هورمونهای آندروژنی هستند. برای همین گاهی در محلول مزوتراپی مو از مهارکنندههای این هورمونها مانند فیناستراید یا سیپروترون استات استفاده میشود.
* کلسیتونین: این ماده یکی از هورمونهای طبیعی بدن ماست و باعث بهبود خونرسانی به بافتها میشود. همچنین در تغذیه فولیکولها و بافت پوستی نقش دارد.
* آمنیواسیدها
نقش کوکتل های مزوتراپی مو در رویش مو
* افزایش میکروسیرکلاسیون موضعی در منطقه تزریق.
* تأمین مواد غذایی، املاح و ویتامینهای موردنیاز برای رویش موها.
* اصلاح سبوره و تنظیم ترشح سبوم توسط تزریق داروهای تنظیمکننده سبوم.
* تحریک بهبود و بازسازی بافتهای اطراف با اثر میکرونیدلینگ ایجادشده توسط تزریقات مکرر.
مزوتراپی مو و پیوند مو
از مزوتراپی مو میتوان در جهت ارتقاء کیفی نتایج جراحی پیوند مو نیز استفاده کرد. برخی متخصصین معتقدند که انجام مزوتراپی مو قبل از پیوند مو، موجب تقویت فولیکولهای مو، افزایش میکروسیرکلاسیون و پذیرش بهتر پیوند میشود و انجام مزوتراپی مو بعد از پیوند مو با بهبود سریعتر ادم و هماتوم، ترمیم زخمها و نیز تقویت گرافتهای کاشت شده همراه خواهد بود .
آیا همهی موادی که گفتیم در مزوتراپی استفاده میشوند؟
خیر. محلولهای مزوتراپی بسته به علت استفاده، شرایط شما و همچنین جنسیت متقاضی، تنظیم میشوند. مثلاً یکی از پرمصرفترین ترکیبها شامل لیدوکائین، بوفلومدیل (داروی گشاد کننده عروق)، سیلیکون و مولتیویتامینها است. انتخاب مواد تشکیل دهنده و درصد هرکدام در محلول مزوتراپی مو برعهدهی پزشک قرار دارد.
برخی نکات مهم در مزوتراپی مو
همانطور که میدانید مراحل اصلی انجام انواع درمانهای مزوتراپی یکسان است و تفاوت عمده آنها در نوع داروی انتخابی و عمق و روش تزریق است. برای اجرای درمانها باید ضمن رعایت کلیه موارد ارائهشده در مزو متدلوژی، به توصیههای کمپانی سازنده دارو یا کوکتل موردنظر نیز توجه نمود و طبق آنها عمل کرد. در ادامه به ذکر چند نکته کاربردی در مزوتراپی مو، اشاره میکنیم.
قبل از درمان
از بیمار بخواهید شب یا صبح روز قبل از مزوتراپی مو سر خود را بشوید. حدود سه دقیقه قبل از شروع تزریق، موضع درمان را با الکل 70 درجه ضد عفونی کنید.
حین درمان
جهت کاهش اضطراب و افزایش اطمینان خاطر بیماران، در حین انجام پروسه، با آنها صحبت کرده و به صحبتهای بیماران گوش فرا دهید.
بعد از درمان
به بیمار توصیه کنید تا 24 ساعت بعد از درمان، از شستشو، شامپو زدن و رنگ کردن موها اجتناب کنند و در طی دوره درمان از شستشوی بیشازحد موها پرهیزکرده و حداکثر دو الی سه بار در هفته موهای خود را بشوید.
انتظارات درمانی
انتظار میرود پس از گذشت چهار جلسه درمان با مزوتراپی، توقف ریزش موها در نود درصد بیماران قابلمشاهده باشد همچنین در موارد درمان ترشح بیش از سبوم، معمولاً بیمار پس از گذشت سه جلسه از شروع درمان، از کاهش نیاز به شامپو زدن به علت تنظیم تولید سبوم، رضایت خاطر خواهد داشت. بهطورمعمول بعد از گذشت سه ماه از شروع درمان، رویش مجدد موها آغازمی شود. که هر چه بیمار جوانتر باشد، پاسخ به درمان بهتر خواهد بود.لازم است نتایج درمان در فواصل مشخص ارزیابی و در صورت لزوم نسبت به تغییر برنامه یا فرمولاسیون کوکتل، در جلسات بعدی اقدام شود.
نتیجه گیری
با نگاهی به این دادهها، جایگاه مزوتراپی در درمان ریزش مو را میتوان به صورت زیر خلاصه کرد:
دادههای مربوط به ایمن بودن و موثر بودن مزوتراپی در درمان ریزش مو توسط مراجع قانونی درمانی به تایید نرسیده است.
ارزیابی دادههای مربوط به اساس فارماکولوژی استفاده شده در این روش به اندازه کافی صورت نگرفته است. مشخص نیست که چه میزان از ترکیب داروهای گیاهی و سایر داروهای مدرن در موثر بودن این روش موثر خواهند بود.
روش درمانی مزوتراپی نباید به صورت گسترده در مجلات پزشکی تبلیغ شود. چرا که بعد از استفادهی زیاد مردم از این روش، احتمال رخ دادن خطاهای پزشکی و در نتیجه افزایش شکایات وجود خواهد داشت.
سخن پایانی
استفادهی روتین و مداوم از این روش توصیه نمیشود. برای بررسی ادعای موثر بودن این محصولات لازم است که تحقیقات پزشکی و علمی خوب و دقیقی انجام شود. نهادهای رسمی و قانونی بهترین مرجع برای تایید نتیجهی این تحقیقات هستند. علاوه بر این برای غلبه بر تاثیر تبلیغات نادرست بر بیماران لازم است که دانش بهداشت عمومی افراد جامعه افزایش پیدا کند و به این منظور نهادهای مسئول در سلامت باید برنامههای ویژهای داشته باشند.
در مقالات آینده مجله دکتر دکتر سعی خواهیم کرد جدیدترین تحقیقات و گزارشات را از این شیوه درمانی بررسی کنیم و با شما به اشتراک بگذاریم. آیا شما از این روش استفاده کرده اید؟ اگر از این شیوه درمانی استفاده کردهاید، لطفا تجربیات خود را با ما درمیان بگذارید.
منبع: سایت دکتردکتر
سایت خانه سفید
سایت آپایرون