بررسی اهمیت شب قدر در کلام ائمه وبزرگان

پیامبر اکرم (صلی ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله)

«مَنْ اَحْیا لَیْلَةَ الْقَدْرِ حُوِّلَ عَنْهُ الْعَذابُ اِلَى السَّنَةِ الْقابِلَةِ؛کسى که شب قدر را زنده بدارد، عذاب تا سال آینده از او روى می ‏گرداند.» و معصومان علیهم ‏السلام همه این سنت حسنه را پاس و گرامى می‌داشتند و از آن بهره می ‏بردند.

پیامبر اکرم صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏ آله نه تنها در شب قدر بیدار بود، بلکه دهه سوم ماه مبارک رمضان کاملاً بستر خواب را جمع می‌کرد و به عبادت می پرداخت.
 

حضرت على (علیه ‏‌السلام)

در این باره فرموده است: «أنَّ رَسُولَ اللّهِ کانَ یَطْوى فِراشَهُ وَ یَشُدُّ مِئْزَرَهُ فِى الْعَشْرِ الاْءَواخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ وَ کانَ یُوقِظُ أَهْلَهُ لَیْلَةَ ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ وَ کانَ یَرُشُّ وُجُوهَ النِّیامِ بِالْماءِ فى تِلْکَ اللَّیْلَةِ؛
 
رسول خدا (صلی ‏الله‏ علیه‏ و ‏آله) [این چنین] بود که رخت‏‌ خواب خویش را جمع می‌کرد و کمر [همّت براى عبادت] را در دهه آخر از ماه رمضان محکم می‌بست و همیشه این گونه بود که اهل و عیالش را در شب بیست و سوم بیدار نگه می ‏داشت و بر روى خواب رفتگان در آن شب آب می‌پاشید تا از درک شب قدر، و درک شب زنده‏‌دارى محروم نشوند.»
 
حتى در شب‌هاى بارندگى در حالى که مسجد مدینه سقف نداشت، عبادت و شب‏ زنده‏ دارى را ترک نمی‌کرد و دیگران را با رفتار خویش وا می‌داشت که در همان گل و باران بیدار باشند و نماز گزارند. 
 
امام على (علیه‏ السلام) نیز در طول سال، شب هنگام آن گاه که شب پرده‏ هاى تاریکى را انداخته بود، بیدار می ‏شد و مشغول عبادت و شب‏ زنده ‏دارى می ‏گشت.

اما در شب هاى قدر حال ویژه‏‌اى داشت و در بدترین وضعى که مسجد مدینه را آب و گل فرا گرفته بود، مشغول عبادت و شب زنده ‏دارى می ‏شد و به ویژه در شب قدر آخر عمر خویش، حال فوق العاده عجیبى داشت.
 
فاطمه زهرا (علیه االسلام) نیز آن قدر عبادت می ‏کرد که امام حسن علیه‏ السلام می ‏فرماید:«ما کانَ فِى الدُّنْیا اَعْبَدَ مِنْ فاطِمَةَ علیهاالسلام ، کانَتْ تَقُومُ حَتّى تَوَرَّمَ قَدَماها؛عابدتر از فاطمه علیه االسلام در دنیا نبود؛ همیشه این گونه بود که آن قدر به عبادت می‌ایستاد که پاهاى مبارکش ورم می ‏کرد.»
 

 

امام باقر (علیه‏ السلام)

«هر کس شب قدر را احیا بدارد، خداوند مهربان گناهان او را می‌آمرزد.» و شیخ عباس قمى نقل کرده که «امام باقر علیه‏ السلام در شب بیست و یکم و بیست و سوم تا نیمه شب دعا می ‏خواند و آن گاه به نماز می‌پرداخت.»
 

امام موسی کاظم (علیه‏ السلام)

«او شب ها تا سحر بیدار بود، و طلب آمرزش می ‏کرد و هم دوش سجده هاى طولانى، چشم گریان و اشکبار، و مناجات بسیار و زاری هاى پیوسته و پی ‏در پى بود.» وقتى حضرت در غیر رمضان چنان باشد، حالِ آن حضرت در شب قدر براى ما قابل توصیف نخواهد بود.
 

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)

مَن قامَ لَیلَةَ القَدرِ إیماناً وَ احتِساباً ، غُفِرلَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ: هر که از روی ایمان و برای رسیدن به ثواب الهی، شب قدر را به عبادت بگذراند، گناهان گذشته‏ اش آمرزیده می شود.
 

احادیث امام صادق ‏(علیه السلام)

قَلبُ شَهرِ رَمَضانَ لَیلَةُ القَدرِ: قلب ماه رمضان ، شب قدر است.

مَن عَرَفَ فاطِمَةَ حَقَّ مَعرِفَتِها فَقَد أدرَکَ لَیلَةَ القَدرِ: هر که فاطمه را  آن گونه که سزاوار است، بشناسد ، بی تردید شب قدر را درک کرده است.

التَّقدیرُ فی لَیلَةِ تِسعَ عَشرَةَ و الإبرامُ فی لَیلَةِ إحدی و عِشرینَ و الإمضاءُ فی لَیلَةِ ثلاثَ و عِشرینَ: مقدّرات در شب نوزدهم تعیین، در شب بیست و یکم تأیید و در شب بیست و سوم ماه [رمضان] امضا می شود.

«راس السنة لیلة القدر یکتب فیها ما یکون من السنة الى السنة»: آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آینده نوشته می شود. {1}
 

اهمیت شب قدر در کلام شیخ اکبر محیی الدین بن عربی

جناب حضرت شیخ اکبر محیی الدین بن عربی در باب هفتادویک کتاب مستطاب فتوحات مکیه که در مورد روزه و بیان اسرار آن است می فرمایند:

مردمان در لیلة القدر اختلاف دارند – یعنی در زمانش – برخی از آنان قائلند که در تمام سال می‌گردد، و من هم به همین قائلم، زیرا من آن را در شعبان و در ربیع و ماه رمضان دیدم و بیشتر آن را در رمضان و در دهه آخر دیدم و یک‌بار هم در دهه دوم از رمضان در غیر شب وتر و نیز در وتر(شبهای فرد) از آن دیدم، من یقین دارم که آن در سال می گردد یعنی در وتر و شفع (زوج) از ماهی که تو در آن می‌بینی.

برخی معتقدند به دلیل این فرمایش ابن عربی است که علامه حسن زاده، فرمودند؟  إلهی، شکرت که در این شب مبارک، به لیلةالقدر رسیدم.

علامه طباطبایی نیز در عظمت و منزلت این شب ها تقریرات فراوانی دارند.

ایشان می فرمایند: در سوره قدر می خوانیم: «انا انزلناه فی لیلة القدر وما ادریک ما لیلة القدر لیلة القدر خیر من الف شهر».

خداوند متعال برای بیان عظمت شب قدر با این که ممکن بود بفرماید: «وما ادریک ما هی هی خیر من الف شهر» یعنی با این که می توانست در آیه دوم و سوم به جای کلمه «لیلة القدر» ضمیر بیاورد، خود کلمه را آورد تا بر عظمت این شب دلالت کند. و با آیه «لیلة القدر خیر من الف شهر» عظمت این شب را بیان کرد به این که این شب از هزار ماه بهتر است. منظور از بهتر بودن این شب از هزار ماه، بهتر بودن از حیث فضیلت عبادت است. چه این که مناسب با غرض قرآن نیز چنین است. چون همه عنایت قرآن در این است که مردم را به خدا نزدیک و به وسیله عبادت زنده کند. و احیاء یا عبادت آن شب از عبادت هزار ماه بهتر است.
 
از امام صادق علیه السلام سؤال شد: چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ (با اینکه در آن هزار ماه در هر دوازده ماهش یک شب قدر است).
 
حضرت فرمود: «عبادت در شب قدر بهتر است از عبادت در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد.» {2}

اهمیت شب قدر در کلام رهبری

رهبر معظم انقلاب حضرت امام خامنه‌ای در باره فضیلت شب قدر می‌فرمایند: این روزها را قدر بدانید. شبهاى قدر را حقیقتاً قدر بدانید.

قرآن صریحاً مى‌فرماید: «خیر من الف شهر»؛ یک شب بهتر از هزار ماه است! این خیلى ارزش دارد. شبى است که ملائکه نازل مى‌شوند.

شبى است که روح نازل مى‌شود. شبى است که خداى متعال آن را به عنوان سلام دانسته است. سلام، هم به معنى درود و تحیّت الهى بر انسانهاست، هم به معناى سلامتى، صلح و آرامش، صفا میان مردم، براى دلها و جانها و جسمها و اجتماعات است.

از لحاظ معنوى، چنین شبى است! شبهاى قدر را قدر بدانید و براى مسائل کشور، مسائل خودتان، مسائل مسلمین و مسائل کشورهاى اسلامى دعا کنید. {3}
 
پی نوشت:
1.www.yjc.ir
2.www.bultannews.com
3.www.dana.ir