معنای اجتهاد و تقلید

«اجتهاد» در لغت به معنای تلاش و کوشش تا سرحد توانایی است؛ به گونه ای که با تحمل

رنج و سختی همراه باشد. در اصطلاح فقه عبارت است از: «به کار بردن تلاش و کوشش خویش

در راه به دست آوردن احکام شرعی از راه ها و منابعی(1) که نزد فقیهان اسلام، معمول

و متعارف است». در نتیجه مجتهد کسی است که بتواند احکام را از روی دلیل به دست آورد

و طبق رأی و نظر خویش عمل کند.(2)

«تقلید» به معنای پیروی و دنباله روی است و در اصطلاح فقهی «عمل کردن به آنچه مجتهد

در مسائل شرعی فتوا می دهد» گفته می شود.

گفتنی است؛ اگر چه واژه تقلید به معنای پیروی بدون چون و چرا، نزد افکار عمومی

پذیرش آن مشکل است، اما در آموزه های فرهنگ اسلامی، مقلد کسی است که از حاصل تلاش

علمی مجتهد استفاده می کند و مسئولیت درستی و نادرستی استنباط احکام را بر عهده

مجتهد می گذارد و چه بسا کاربرد واژه «تقلید» برگرفته از «قلادة» به معنای گردن

بند، به گردن گذاشتن و عهده سپاری به این منظور باشد.

پی نوشت ها:

1) این منابع عبارت اند از: کتاب، سنت، اجماع و عقل.

2) لسان العرب، ماده، جهد؛ التنقیح فی شرح العروة الوثقی، (الاجتهاد و التقلید)، ص

20.

سید

مجتبی حسینی

smo_hoseini@porseman.org