معنای بخل

در معراج السعاده آمده: بخل عبارت از«امساک کردن در مقامی است که باید بذل می کرد و ندهد آنچه که باید می داد.» (معراج السعاده، ص322) صفت بخل ثمره محبت دنیاست. درباب مذمت بخل در احادیث اسلامی، روایات تکان دهنده ای دیده می شود.
– امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در نهج البلاغه حکمت 126 می فرماید:«عجبت للبخیل ان یستعجل الفقر الذی منه هرب و یفوته الغنی الذی ایاه طلب؛ فیعیش فی الدنیا عیش الفقراء، و یحاسب فی الآخرة حساب الاغنیاء ؛ در شگفتم از بخیل که شتابان در طلب فقری است که از آن می گریزد، و سرمایه ای را از دست می دهد که برای آن تلاش می کند پس در دنیا مانند بینوایان زندگی می کند، و در آخرت مانند توانگران حساب پس می دهد.»
– امام علی (علیه السلام) می فرماید:«البخل جامع لمساوئ العیوب وهو زمام یقاد به إلی کل سوء؛ بخل ورزیدن کانون تمام عیبهاست و افساری است که (بخیل) به وسیله آن به سوی هر بدی کشانده می شود» (نهج البلاغه، حکمت 378)
-امام علی (علیه السلام) فرمودند:«البخل بالموجود سوء الظن بالمعبود؛ بخل ورزیدن به آنچه در دست داری بدگمانی به معبود است»
– رسول خدا صلی الله علیه و اله در حدیثی می فرمایند:«البخیل بعید من الله بعید من الناس،قریب من النار، بخیل از خدا دور است، از مردم نیز دور است و به آتش دوزخ نزدیک است» (بحار الانوار، ج 73، ص 308)،
– در حدیث دیگری، امام امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرمایند: «النظر الی البخیل یقسی القلب، نگاه کردن به بخیل، انسان را سنگدل می کند» (تحف العقول،ص 214). این تعبیر نشان می دهد که باطن بخیلان آن قدر تاریک و آلوده است که بازتاب آن در چهره آنان، سبب سنگدلی نگاه کننده می شود.
– در روایتی داریم: «فلا یلج النار الا البخیل»؛ در آتش وارد نمی‌شود، مگر بخیل. (اخلاق محتشمی، تالیف خواجه نصیرالدین طوسی، ص 3210 )