معنای «نور سیاه» در ادبیات عرفانی چیست؟ و آیا به موضوع نور سیاه در آیات قرآن و احادیث اهل‌‌بیت(ع) اشاره شده است؟

در نظر اهل عرفان هنگامی که اسرار توحیدی بر قلب سالک وارد گردد؛ نوری را در قلب خود مشاهده می‌کند که از عرش تا لایه‌های زیرین زمین را احاطه کرده است. و این نور چون رنگ ندارد او را نور سیاه می‌نامند.[i]

گفتنی است؛ بر اساس جست‌وجوهای صورت گرفته در آیات و روایات، چنین اصطلاحی را نیافتیم، علاوه بر آن‌که برای تمام نورهای معنوی نمی‌توان رنگی را در نظر گرفت و این منحصر به نوری نیست که گفته شد و بر این اساس، تمام نورهای معنوی باید نور سیاه باشند. به هر حال برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید به مقالاتی که در این زمینه نگاشته شده، مراجعه فرمایید.^[ii]

لازم به ذکر است که اختلاف نظر عرفا در این موضوع به جهت اختلاف اصطلاح است؛ یعنی برخی با یک لحاظی برای یک حقیقتی واژه و اصطلاح خاصی وضع می‌کنند که این اصطلاح و یا آن لحاظ در مکتب و دستگاه فلسفی و عرفانی دیگری ملحوظ نیست.

[i]. عجم، رفیق، موسوعة مصطلحات التصوف الإسلامی، ص 1055، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، چاپ اول، 1999م.

[ii]. به عنوان نمونه، ر. ک: زمانی، مهدی، نور سیاه در ادب عرفانی، دو فصلنامه علمی پژوهشی ادبیات عرفانی، دانشگاه الزهرا(س)، ص 209 – 239، سال پنجم، شماره 10، بهار و تابستان 1393؛ جعفری لنگرودی، ملیحه، ذاکری، احمد، نور سیاه در عرفان از دیدگاه اسیری لاهیچی، فصلنامه عرفان اسلامی، ص 197- 213، سال یازدهم، شماره 41، پاییز 1393.