مقصود حضرت علي ـ عليه السّلام ـ از جمله «فلا تثنوا عليّ بجميل ثناء… در نهج البلاغه چيست؟

حضرت علي ـ عليه السّلام ـ در يكي از خطبه‎هاي پرارزش و راه‎گشاي خود در صحراي صفين در باب حقوق اجتماعي و روابط سالم و حقوق متقابل رهبر و مردم سخن گفته و مي‎فرمايد: «اي مردم! از پست‎ترين حالات زمامداران در نزد صالحان اين است كه گمان برند، آن‎ها دوستدار ستايش هستند و كشورداري آنان بر كبر و خودپسندي استوار باشد، و خوش ندارم در خاطر شما بگذرد كه من ستايش را دوست دارم و خواهان شنيدن آن مي‎باشم؛ سپاس خدا را كه چنين نبودم و اگر ستايش را دوست مي‎داشتم به خاطر فروتني در پيشگاه خداي سبحان و بزرگواري و بزرگي كه تنها خداوند سزاوار آن است آن را رها مي‎كردم. گاهي مردم، ستودن افرادي را براي كار و تلاش روا مي‎دانند، فلا تثنوا عليّ بجميلِ ثناءٍ، لإخراجي نفسي إلي الله، امّا من از شما مي‎خواهم كه مرا با سخنان زيباي خود مستاييد، تا از عهده وظايفي كه نسبت به خدا و شما دارم برآيم و حقوقي كه مانده است بپردازم و واجباتي كه بر عهدة من است و بايد انجام گيرد اداء كنم، پس با من چنانكه با پادشاهان سركش سخن مي‎گويند حرف نزنيد و…»[1]بنابراين، «فلا تثنوا» به معناي نهي از مدح و ثنا كردن است. «بجميل ثناء» نيز به معناي با سخنان زيبا و القاب زيبا كسي را مورد مدح و ثنا قرار دادن مي‎باشد(منظور حضرت در اينجا اين است كه از چرب زباني و تملق بي جا بپرهيزيد). حضرت علي ـ عليه السّلام ـ در سخنان خود تصريح دارد كه از او به عنوان يك رهبر تمجيد و حمد و ثناء نشود و بدين وسيله به ما انسان‎ها مي‎فهماند كه يك رهبر بايد متواضع، مخلص، مهذب و خودساخته باشد و بايد براي تحقق عدالت و جاري شدن احكام خداوند متعال تلاش نمايد و به مقام‎ها و جايگاه‎هاي زودگذر دنيا دل نبندد.[2]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ محمد تقي جعفري، شرح نهج البلاغه، ذيل خطبة 216، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامي، قم.
2ـ شهيد مرتضي مطهري، سيري در نهج البلاغه، قم، انتشارات صدرا.
3ـ ناصر مكارم شيرازي وهمكاران، پيام قرآن، ج 10، تهران، دار الكتب الاسلامية.

پي نوشت ها:
[1] . دشتي، محمد، ترجمه نهج البلاغه، انتشارات زهد، چاپ سوم، 1380، ص444ـ445.
[2] . رك: ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، بيروت، انتشارات مؤسسه الوفاء، ذيل خطبه 216.