منظور از «شناخت چیزی که حاضر است بر شناخت صفات وی مقدم است» چیست؟

این حدیث شریف اشاره به یکی از مسائل اساسی در معرفت ربوبی دارد که فلاسفه و عرفا از آن به برهان صدیقین یاد می کنند و معتقدند نزدیک ترین راه در اثبات واجب است. در این حدیث شناخت خداوند جز از طریق ذات او نفی شده است زیرا استفاده از واسطه تنها در معرفت غایب مفید است و انسان هرگز نمی تواند ذات حاضر را از طریق اوهام و استدلال های فکری و خیالی یا بوسیله صفات زاید و خارجی، بشناسد.

توضیح این که؛ معرفت بر دو گونه است:

اول آن که معروف حاضر باشد؛ در این صورت، انسان ابتداء آن را می شناسد و پس از آن صفاتش را.

دوم این که معروف غایب باشد؛ در این صورت، اول صفاتش شناخته می شود و از آن پس، به ذاتش پی برده می شود، و چون خداوند حاضر است، انسان ابتداء او را می شناسد و سپس خود را نیز به او می شناسد.

این همه نشان دهنده آن است که نزدیک ترین راه برای رسیدن به خدا خود خداست و برای شناخت او نیاز به هیچ واسطه ای نیست بلکه ذات اقدس احدیت برترین گواه و شاهد بر خود است.