من ۱۶ ساله هستم و چون کلاس زبان انگلیسی می روم همکلاسیام حجاباشونو رعایت نمیکنن البته این روی من تأثیر نمیزاره. اما فکر می کنم حقی بر گردنمه که باید اداش کنم. منظورم امر به معروف و نهی از منکره. و باید بگم که اونا خیلی از من بزرگترن و فکر این که ممکنه به حرفام گوش کنن و نمی کنم. آخه نمی دونم که باید چی بگم. کمکم کنید. لطفا یه کتاب خیلی خیلی خوب هم بهم معرفی کنید.

امر به معروف و نهی از منکر یکی از مهمترین دستورات و فرامین اسلام است که در واقع بیانگر تعهد و مسئولیت اجتماعی هر فرد مسلمان نسبت به سرنوشت جامعه اسلامی و افراد آن و ضامن اصلاح جامعه اسلامی و احیای ارزش های دینی و جلوگیری از انحراف ها و اشاعه ضدارزش ها در جامعه اسلامی است. امام باقر(ع) در مورد اهمیت امر به معروف و نهی از منکر فرمودند: «ان الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر سبیل الانبیاء و منهاج الصلحاء فریضه عظیمه بها تقام الفرایض … ؛ امر به معروف و نهی از منکر راه انبیاء و روش صالحان و واجب بزرگی است که بواسطه آن واجبات دیگر اقامه می گردد»(1).
شهید مطهری فرمودند: امر به معروف یگانه اصلی است که ضامن بقای اسلام و به اصطلاح علت مبقیه است اصلا اگر این اصل نباشد اسلامی نیست»(2). جایگاه و اهمیت ویژه امر به معروف و نهی از منکر به گونه ای است که در قرآن مجید تنها با بیان آن به عنوان وظیفه ای همگانی و عمومی(3) اکتفا نشده و در کنار آن بر ضرورت تشکیل گروه و سازمانی در این خصوص تأکید شده است(4) و چنین آمده: «وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ … ؛ و باید از میان شما گروهى [مردم را] به نیکى دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتى بازدارند»(5).
بنابراین اهیمت و نقش مهم امر به معروف و نهی از منکر در اصلاح جامعه اسلامی و ایجاد محیط مناسبی برای رشد مادی و معنوی افراد ایجاب می کند که این واجب الهی در جامعه اسلامی اقامه شده و ترک نگردد البته با رعایت شرایط خاصی که برای امر به معروف و نهی از منکر بیان شده که در رساله های توضیح المسائل و کتب فقهی مطرح شده نکته ای که باید بدان توجه داشته باشیم که اولا: امر به معروف و نهی از منکر همانند سایر تکالیف الهی زحمت، سختی خاص خود را دارد و نمی توان به صرف سختی و زحمت از زیر بار آن شانه خالی نمود بله اگر در امر به معروف و نهی از منکر ضرر جانی یا مالی یا آبروی قابل توجهی متوجه آمر یا ناهی یا نزدیکان او باشد این وظیفه از او ساقط می شود.
ثانیا: از شرایط امر به معروف و نهی از منکر احتمال تأثیر و پذیرش در افراد است و اگر به هیچ وجه احتمال تأثیر در افراد داده نشود این وجوب ساقط می شود اما باید توجه داشت که در بسیاری از موارد نوع امر به معروف و نهی از منکر نمودن و برخورد منطقی و اصولی، با آرامش و توجه به روحیات و ویژگی های روحی طرف مقابل و در برخی موارد برخورد غیر مستقیم در میزان تأثیرگذاری بر افراد مؤثر هستند از عواملی که در تأثیرات امر به معروف و نهی از منکر در افراد مؤثر است تکرار آن توسط افراد است، گاه ممکن است شخصی با تذکر یک فرد تأثیر نپذیرد و اعتنایی نکند ولی اگر چندین نفر به او تذکر بدهند و این عمل تکرار شود دارای تأثیر باشد.
ثالثا: اخلاص در نیت را حفظ نموده و از خداوند توفیق بخواهید.
رابعا: دانستن شرایط اختصاصى برخورد با گناهان. توضیح این که: براى انجام وظیفه امر به معروف و نهى از منکر، دانستن شرایط مربوط به آن لازم است ولى کافى نیست؛ زیرا این شرایط بسیار کلى هستند و هر گناه و عمل غیرشرعى اى که مشاهده مى شود، علاوه بر شرایط عمومى نهى از منکر، روش برخورد خاصى را نیز طلب مى نماید که لازم است رعایت گردد.
به عبارت دیگر روش برخورد با تمامى گناهان یکسان نمى باشد و ممکن است وظیفه انسان در قبال برخى از اعمال غیر شرعى که انجام مى شود، نسبت به سایر اعمال متفاوت باشد، بنابراین علاوه بر دانستن شرایط عمومى برخورد با اعمال خلاف شرع، دانستن نوع برخورد و وظیفه در قبال برخى از گناهان و رفتار ضداخلاقى خاص نیز ضرورى مى نماید.
به طور مثال در مجلسی که پشت سر مؤمنى غیبت مى شود، وظیفه آن است که ابتدا با انکار آن نسبت، در مقام دفاع از آن مؤمن برآییم و سپس تا مى توانیم حرف را عوض نموده و سختى دیگرى را پیش بکشیم و چنانچه مؤثر واقع نشد، به عنوان اعتراض و حفظ خویش از شنیدن غیبت مؤمن، مجلس را ترک گوییم و مانند آن.
همچنین مناسب تر این است که به منظور تأثیر بیشتر و جلوگیری از مشکلات احتمالی حتی الامکان خانم ها نسبت به خانم ها و آقایان نسبت به آقایان امر به معرو و نهی از منکر نمایند. روشن است که اگر افراد جامعه نسبت به سرنوشت دیگران بی تفاوت بوده و به این وظیفه و مسئولیت اجتماعی خویش بی اعتنا باشند زمینه اشاعه ضدارزش ها در جامعه فراهم شده و فضای جامعه اسلامی آلوده خواهد شد در مقابل اگر این امر صورت عملی و اصولی به خود بگیرد ضامن اصلاح جامعه و احیای ارزش های دینی و جلوگیری از بسیاری از انحرافات و مفاسد خواهد بود. همان چیزی که متأسفانه در جامعه امروزمان مشاهده می کنیم و کمرنگ شدن این اصل در جامعه اسلامی ما مشکلاتی را برای ما فراهم کرده و بی تفاوتی نسبت به هنجارشکنان جامعه و امور دینی و حمایت نکردن دستگاه های اجرایی امر به معروف و نهی از منکر باعث جدی شدن متخلفان شده است که امیدواریم با دلسوزی و احساس مسئولیت مردم و مسئولین دستگاه های اجرایی این امر و حمایت مناسب دولت از آمرین به معروف و ناهیان از منکر مشکلات موجود رفع شده و جامعه ما حرکتی سریعتر به سمت جامعه ای کاملا اسلامی داشته باشد.
در پایان متذکر می شودکه در صورت تاثیر پذیری و تامین جانی و آبرویی و رعایت اصول ارزشی و اخلاقی و دینی انجام این تکلبف بر شما واجب است و در هر صورت این عمل نباید از شما شخصیتی خشن و تعصبی و منفی را در ذهنها ایجاد نماید و در انجام این عمل تاثیر تدریجی و رعایت ادب و احترام به طرف مقابل را فراموش نفرمایید .
——————-
پی نوشت ها:
1. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1403 هـ.ق، ج 11، ص 395، ح 6.
2. مرتضی مطهری، مجموعه آثار، تهران: صدرا، 1381، ج 17، ص 235.
3. سوره آل عمران، آیه 110.
4. ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1369، ج 3.
5. سوره آل عمران، آیه 104.