می خواستم بدانم تاریخچه مسجد به کی بر می گرده چرا مسجد رو به این شکل می سازن؟! مسجد در ایران با جاهای دیگر معماری و ساختش چه فرقی داره؟

مسجد از ریشه سجد در اصطلاح دینی به مکانی اطلاق می‌شود که در آن نماز و عبادت خداوند را به جای می‌آورند.مسلمانان این مکان مقدس را نخست برای ادای فریضه نماز بنا نهادند، ولی بعدها برای مقاصد و اغراض دیگر از آن بهره بردند. نیز مساجد از نخستین ابنیه‌ای بود که فاتحان مسلمان در بدو ورود به سرزمینهای مفتوحه به بنای آن دست می‌زدند. اما گاه اتفاق می‌افتاد که بنای دارالاماره را بر ساختمان آن مقدم می‌داشتند،‌ همان گونه که در قیروان چنین کردند. گاه نیز کلیساها را به مسجد مبدل می‌کردند نظیر مسجد حمص و جامع اموی.البته مسجد تنها بنای دینی نبود، بلکه بعدها اماکن دیگری نیز به امور دینی اختصاص یافت که اهم آنها عبارت است از: خانقاه، تکیه، زاویه، رباط، مزار، مشهد و حسینیه. ولی در این میان مسجد اصالت خویش را به عنوان نخستین مکانی که برای انجام عبادات و راز و نیاز به درگاه مقدس الهی بنا شده بود حفظ کرد، و نقشی مهم در امور مختلف عبادی، سیاسی و اجتماعی ایفا نمود.با اینکه واژه مسجد بارها در قرآن کریم آمده است، ‌ولی مستشرقان در باب ریشه لغوی آن نظرهای گوناگونی ابراز داشته‌اند. از جمله، برخی آن را غیر عربی دانسته و برخی نیز برآنند که از زبان لاتینی نشئت گرفته است که البته با توجه به قراین و شواهد مردود است. علاوه بر این، ایشان اظهار می‌کنند که مسلمانان مساجد خویش را به تقلید از کلیساها و معابد ساختند، که البته این بدیهی است، زیرا بعدها کلیساها، بویژه کلیساهای دمشق، برای ساختمان مساجدی عظیم و مستحکم مورد تقلید قرار گرفت.
مسجد و جامع
جامع در گذشته به بزرگترین مسجد شهر، که محل اقامه نماز جمعه و عیدین و نیز دارای منبر و مناره بود، اطلاق می‌شد. در صورتی که مسجد تنها محل اقامه نمازهای یومیه و فاقد ویژگیهای فوق بود.
بدین ترتیب هر جامعی مسجد به شمار می‌آمد، ولی هر مسجدی جامع نبود. وجود منبر در مسجد یک شهر نمایانگر عظمت و بزرگی آن شهر بود، چنانکه برخی از جغرافی‌نویسان که قصد داشتند بزرگی شهری را بنمایانند بر این امر تأکید می‌کردند که مثلاً فلان شهر دارای منبر است، یعنی جامع دارد. علاوه بر این، معمولاً در جامع حلقه‌های متعدد درسی تشکیل می‌شد و این مکان نقش مدرسه را نیز پیش از ایجاد مدارس کلاسیک و پس از آن ایفا می‌کرد، نظیر: جامع ازهر و جامع اموی.
یکی از محققان مصری به نام طه الولی در بیان تمایز مسجد و جامع اظهار داشته که تنها جوامع دارای مناره بودند، که البته این گفتة وی جای شک و تردید است. ولی ناگفته نماند که غالب مناره‌هایی که از لحاظ سبک معماری و تزیینات خارجی قابل توجه است. معمولاً متعلق به جوامعی مشهور چون جامع سیدی عقبه، اموی، ابن طولون و ازهر است.
گاهی به سبب کثرت جمعیت و ازدحام مردم در جامع شهر، خلفا و حکمرانان به فکر می‌افتادند تا جامعی دیگر بنا نهند، چنانکه بغداد در ایام معتضد (279-289 هـ.ق) و متقی (329-333 هـ.ق) به ترتیب دارای 2 تا 3 جامع بود.
در دیگر شهرهای پر جمعیت چون قاهره و دمشق نیز تعداد جوامع جلب نظر می‌کند.
نقش سیاسی – اجتماعی مساجد
پیشتر اشاره کردیم که مسجد نخست برای انجام عبادت و فرایض دینی ساخته شد، ولی از همان روزگار رسول گرامی اسلام (ص) برای مقاصد و اغراض دیگری نیز مورد بهره‌برداری قرار گرفت. مسلمانان در این مکان اجتماع می‌کردند تا در باب مسایل و مشکلات موجود جامعه، نقشه‌های نظامی و فتوحات آینده و سیاست جاری حکومت اسلامی با یکدیگر به شور و تبادل نظر بپردازند.
در سالهای نخستین حکومت اسلامی – که هنوز زندان دایره نشده بود – مجرمان را در مسجد محبوس می‌کردند، و در روزگار رسول گرامی (ص) مجرمی را به یکی از ستونهای مسجد النبی بسته بودند. بیت‌المال حکومت اسلامی نیز در برخی شهرها در مساجد قرار داشت، نظیر: بیت‌المال شهر قسطاط در مسجد عمرو بن عاص که در سال 97 هـ.ق توسط اسامه بن زید تنوخی بنا شد و بیت‌المال مصر که در جامع ابن طولون واقع بود و به همین سبب شبها پس از نماز عشا در مسجد را می‌بستند تا از خطر دزدان در امان باشد. نیز آمده است که دارالضرب شهر قسطاط نیز به روزگار متوکل (232-247 هـ.ق) در جامع عمرو بن عاص قرار داشته است. برخی از مساجد نیز به گونه‌ای ساخته می‌شد که پناهگاه و قلعه هم به شمار آید، مانند: مسجد کوفه، بصره، قیروان و فسطاط. در دوره‌های مختلف حکومت اسلامی مسجد هرگز نقش اساسی خود را در برگزاری مجالس حکم و قضا، و تشکیل جلسات دیوان مظالم، و رسیدگی به تخلفات و امور قضایی از دست نداد، و خلفا در روزهای معینی از هفته شخصاً در مسجد حضور می‌یافتند و به این امور می‌پرداختند. تشکیل حلقه‌های متعدد درسی در مساجد را نیز می‌توان نمایانگر نقش مهم این مکان مقدس در تعلیم و تربیت دانست.
شایان ذکر است که بسیاری از این مساجد دارای کتابخانه‌های غنی بوده و چه بسیار علما و دانشمندانی که کتب خویش را وقف این مساجد کرده‌اند. و بالاخره در نوشته مورخان آمده است که روزهای جمعه در جامع ابن طولون، نمازگزاران بیمار در محل خاصی مداوا می‌شدند و داروخانه‌ای نیز در همانجا نیازهای مردم را رفع می‌کرد.
روزنامه قدس 16 تیر 78 صفحه 8 به نقل از مجله مسجد – سال چهارم- شماره 24 ص46