نام و طبع آلاله

نام های دیگر

کبیکج، کبیکه، کف الضبع، کف السبع، موشک، موسک، ماستوا چچکی و گل اشرفی نام های دیگر گیاه آلاله هستند.
 

طبع

گیاه دارویی آلاله طبعی گرم و خشک دارد.
 

معرفی

زمان گلدهی

اوایل بهار تا اواسط بهار
 

ارتفاع

۵۰–۴۰ سانتی‌ متر
 

ظاهر

دارای گل‌های زردبراق به ندرت قرمز وسفید

برگ‌ها اغلب بریده بریده

دارای رویشگاه‌ های متنوع. 1
 

گونه های مختلف آلاله

.Ranunculus bulbosus L

یکی از گونه های دارویی و سمی آلاله است، که در اطراف تهران و گیلان پراکندگی دارد.

این گیاه تیره آلاله که اغلب در مناطقی مانند چمن زارها، مناطق عاری از درخت جنگل ها، حاشیه جاده ها و مزارع می روید، غده مدور و برجسته ای در داخل خاک دارد.

برگ های قاعده ساقه آن دارای پهنکی منقسم به چند لوب با دندانه های نامنظم و دمبرگی دراز هستند ولی برگ های واقع در طول ساقه، تقریبا بدون دمبرگ و تقسیمات باریک می باشند. گل های این گونه از آلاله زرد رنگ است.

غده این گیاه، اثر سمی دارد. له شده آن اگر به پوست بدن اثر داده شود، در طی نیم ساعت ایجاد سوزش و برجستگی های تاول مانندی می کند که درون آن، مایع(Serosite) جمع می شود.

در بعضی کشورها مانند آلمان، از جوشاندن یک قاشق قهوه خوری از گیاه در یک فنجان جوشانده گوشت، محلولی به دست می آورند که در دو نوبت صبح و عصر، جهت رفع سودا و تبخال مورد استفاده قرار می دهند.

بعضی از پزشکان ایتالیا، قراردادن له شده غده این گیاه تیره آلاله را در اطراف پاشنه پا جهت رفع سیاتیک مزمن توصیه می کردند.

با این عمل تاول هایی ایجاد می شود که مایع درون آن را خارج می کردند. این پزشکان با آن که رویه دردناکی را برای مداوا به کار می بردند، با این وجود نتیجه این عمل را بسیار خوب ذکر می کردند. 

تمام این درمان ها متعلق به زمان های گذشته بوده و فقط در بین مردم رواج داشته است، به طوری که امروزه با توجه به سمی بودن برخی ترکیبات شیمیایی این گیاه، استفاده از آن به کلی متروک شده است.
 

Ranunculus trichophyllus Chaix

برگ های منقسم به تقسیمات باریک و گل های سفید رنگ و واقع بر روی دمگل دراز دارد. در نواحی مردابی و آب های کم عمق ایران می روید.

دارای ماده سمی به مقدار بسیار ناچیز است. در اروپا از آن برای درمان تب های نوبه، رماتیسم و آسم استفاده می شده است.
 

.Ranunculus arvensis L

گل های زرد و برگ های منقسم به قطعات باریک دارد. در غالب نواحی شمال ایران می روید. در نواحی مختلف اروپا از آن به عنوان تب بر و درمان آسم و نقرس استفاده می شود.
 

.Ranunculus muricatus L

گل های زرد و برگ هایی با پهنک منقسم به دندانه های عمیق دارد. در شمال ایران مانند لاهیجان و رشت، در لرستان و غیره می روید. از آن به عنوان تب بر و درمان آسم و نقرس استفاده می شود.

از انواع دارویی و غیر موجود در ایران، به ذکر Ranunculus acer L، که پراکندگی زیاد در کره زمین دارد، .Ranunculus flammula L و .Ranunculus Thora L که در کوه های آلپ و پیرنه می رویند، اکتفا می شود. این گیاهان، نه تنها هیچ یک اثر درمانی قابل ملاحظه ای ندارند، بلکه اثرات سمی و تاول آور آن ها موجب شده که مانند گونه های قبلی، توجهی از نظر درمانی به آن ها نشود. گونه های مختلف Ranunculus در ایران، به نام آلاله شناخته شده اند. 3
 

ترکیبات گل آلاله

از ترکیبات مهم گیاه آلاله می توان به گلیکوزید رانونکولین اشاره کرد که در هنگام خرد شدن گیاه به پروتوآنمونین که ترکیبی فرار و سوزاننده است تجزیه می شود که این ترکیب هم سریعاً دیمر (دو تایی) می شود به ترکیب آنمونین که غیر التهاب زاست. اگر گیاه خشک شده باشد توانایی تشکیل پروتوآنمونین را ندارد.

تر کیبان موجود موجب ایجاد علائم سمیت التهابی می شوند. همچنین گفته می شود که گیاه موجب ایجاد علامت های خواب آلودگی و خستگی در فرد می شود.
 

محل رویش

 آلاله بیشتر در گل‌ و لای مناطق مردابی، گودال‌ها، کنار استخرهای طبیعی و … رشد می‌کند.

این گیاه را می‌توان در مناطقی از جمله بندر انزلی، پیربازار،لاهیجان و اطراف تهران مشاهده نمود. 2
 

خواص درمانی آلاله

در سال ۱۷۹۸، دانشمندی به نام Gilibert و همکارانش، مصرف ۲ گرم شیره این گیاه را که در یک لیتر آب رقیق شده باشد، در درمان تنگی نفس، بیماری سل، حالت زردی، خنازیر، زخم های مثانه و غیره توصیه کرده است.

در گذشته در نواحی مالاریا خیز، برای رفع تب های نوبه به کار میرفته است و برای این کار، له شده آن را بر روی مچ دست قرار می دادند، همچنین این عمل را برای کسانی که پوست حساس داشتند و برای زنان و اطفال تجویز نمی کردند.

استفاده از این گیاه تیره آلاله منحصر به زمان های خیلی قبل بوده است، به طوری که امروزه به علت سمی بودن برخی ترکیبات آن، اصولا مصرف نمی شود.

مالیدن مخلوط پودر شاخ و برگ و گل آلاله با روغن زیتون و یا روغن کنجد برای رفع ناراحتی های پوستی مثل جرب مفید است.

دم کرده آلاله و یا چای آلاله، خوش بو و خوش طعم بوده و حرارت بدن را بالا می برد و تعرق بدن را زیاد می کند و بدین وسیله باعث خروج سموم و بعضی از مواد زائد بدن به وسیله عرق از طریق پوست می شود.

توصیه می شود پانزده دقیقه قبل از مصرف داروهای خارج کننده سنگ های مثانه، کلیه و سنگ صفرا (دم کرده خارخسک، کاکل ذرت، دم گیلاس) از دم کرده آلاله استفاده کنید. 3

مضرات استفاه از گل آلاله

گیاه تازه اصولاً سمی است و حتی اگر حیوانات آن را مخلوط علوفه مصرف کنند باعث تورم دستگاه گوارش و ناراحتی های گوارشی می شود و ممکن است اعمال گردش خون و دستگاه تنفسی را نیز دچار اختلال کند و در مواردی منجر به مرگ شده است.

در انسان به صورت خوراکی می تواند منجر به التهاب دستگاه گوارش، اسهال و التهاب در مجاری ادراری شود و به صورت موضعی سبب ایجاد تاول و التهاب پوستی گردد.

در صورت مسمومیت خوراکی استفاده از چارکول فعال و شتشوی معده توصیه می شود و در تماس موضعی استفاده از ترکیبات ضد التهاب پس از شستشو کامل موضع با محلول پرمنگنات پتاسیم توصیه شده است.

گفته می شود که سمیت گیاه خشک شده بسیار کمتر از گیاه تازه است (به دلیل تغییر برخی ترکیبات و عدم توانایی تبدیل رانونکولین به پروتوآنمونین)

در خانم های حامله به طور قطع منع مصرف دارد.

در حاملگی و شیر دهی،توصیه نمی شود. 2
 

شیوه استفاده

گل و تمام گیاه آلاله برای دفع رماتیسم بی نظیر است که در این صورت باید ۲۰۰ گرم از تمام گیاه آلاله را کوبیده و پودر حاصل را با ماست مخلوط کرده و بر محل رماتیسم که معمولا ساق پا می باشد از شب تاصبح مالیده و بسته شود روز بعد غده های آبکی زیادی بر محل ظاهر می شوند که باید با سوزن آب آن را خارج کرد تا عامل رماتیسم ریشه کن شود.

جوشانده آلاله با گل ختمی و خاکشیر برای باز کردن انواع غده های سرطانی مفید است که باید هر سه را کوبیده و بر محل ببندیم این گیاه حاوی آلکالویید سمی به نام رنونکول است که موجب سرخی پوست می شود و علامت مسمومیت آن اسهال سیاه رنگ و شدید است که برای دفع مسمومیت باید مسهلات ملایم و مدرها و مواد نرم کننده به مسموم داد تا شکمش روان شده و دفع سم شود. 1

پی نوشت:
1.www.tabaye.ir
2.www.drsaina.com
3.www.aydana.com