در تعالیم دینی ما، نان و آب به عنوان حیاتیترین و محوریترین نعمتهای خداوند مطرح شدهاند. در منابع روایی و حدیثی نیز باب مستقلی با عنوان: «الخبز و الماء رأس معاش الإنسان و حیاته»؛ نان و آب سرآمد خوردنیهای انسان و زندگىاش، به چشم میخورد. روایت از معصوم(ع) در این باره میگوید:
«ای مفضل، بدانکه در رأس خوردنیهای انسان و زندگىاش نان و آب است، پس بنگر که خداوند چگونه تدبیر کرده است امر را در این دو چیز؛ زیرا که چون آدمى را احتیاج به آب شدیدتر، از احتیاج به نان است؛ به دلیل آنکه صبر انسان بر گرسنگى زیاده است از صبر بر تشنگى، و احتیاجش به آب بیشتر از احتیاج به نان است؛ زیرا که او محتاج به آب است؛ براى خوردن، وضو ساختن، غسل کردن، شستن جامه، آب دادن چهار پایان و کشاورزی؛ لذا آب را فراوان گردانید … .[1]
بنابر این، روشن است که نان و قبل از آن گندم که از آن نان درست میشود به عنوان ضروریترین نیاز انسان و یکی از نعمتهای خداوند، جایگاه ویژه دارد. و اساساً گندم اوّلین محصول در کشاورزی، در طول تاریخ بشر با او همراه بوده. و با توجه به اینکه اصلیترین شغل پیامبران الاهی در کره خاکی، کشاورزی بود، میتوان گندم را نیز جزو محصولات کشاورزی آنان به حساب آورد.
امروزه نیز چنین است که با پیشرفت علم و صنعت هنوز چیزی نتوانست جای گندم و نان را در سبد خوراکی انسان بگیرد. امروزه با فراوانی غذاهای متنوع و گوناگون، گندم و نان جایگاه خویش را دارند، به گونهای که اکثر خوراکیها مواد اولیهشان از آرد گندم تهیه میشود.
گندم، به ویژه جایگاه خویش را در مباحث فقهی نیز نشان میدهد، آنجا که بحث در باره کفاره، فدیه، زکات فطره و… مطرح میشود گندم معیار سنجش و پرداخت است.
[1]. مفضل بن عمر، توحید المفضل، محقق، مصحح، مظفر، کاظم، ص 87، داوری، قم، چاپ سوم، بیتا. «وَ اعْلَمْ یَا مُفَضَّلُ أَنَّ رَأْسَ مَعَاشِ الْإِنْسَانِ وَ حَیَاتِهِ الْخُبْزُ وَ الْمَاءُ فَانْظُرْ کَیْفَ دُبِّرَ الْأَمْرُ فِیهِمَا فَإِنَّ حَاجَةَ الْإِنْسَانِ إِلَى الْمَاءِ أَشَدُّ مِنْ حَاجَتِهِ إِلَى الْخُبْزِ وَ ذَلِکَ أَنَّ صَبْرَهُ عَلَى الْجُوعِ أَکْثَرُ مِنْ صَبْرِهِ عَلَى الْعَطَشِ وَ الَّذِی یَحْتَاجُ إِلَیْهِ مِنَ الْمَاءِ أَکْثَرُ مِمَّا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ مِنَ الْخُبْزِ لِأَنَّهُ یَحْتَاجُ إِلَیْهِ لِشُرْبِهِ وَ وُضُوئِهِ وَ غُسْلِهِ وَ غَسْلِ ثِیَابِهِ وَ سَقْیِ أَنْعَامِهِ وَ زَرْعِهِ فَجُعِلَ…».