نشانه های عشق

براى تمایز عشق حقیقى از عشق مجازى، راه کارهاى گوناگونى وجود دارد؛ از جمله: 1. عاشق باید با بررسى مبدأ عشق خویش، بداند که آن حس است یا خیال؛ عقل است یا دل؛ شهوت است یا امور انسانى؟
2. بداند که عشق برایش آرام بخش، نشاط آور، طرب انگیز و تحرک آفرین است، یا موجب اضطراب، خمودى، بى حرکتى، سستى و در خود فرو رفتگى؟
3. آیا با وصال معشوق، عشق اولیه اش شکوفاتر، پایاتر و پویاتر مى گردد، یا پژمرده، ایستا و خموش است؟
4. آیا معشوق یکى است یا متعدد؟
در عشق حقیقى، معشوق واحد و یگانه است و در عشق مجازى هم، عشق به آیات الهى در طول عشق خداوند است، نه در مقابل آن. اگر معشوق متعدد باشد، عشق ما نه حقیقى است و نه مجازى؛ بلکه عشقى دروغین و کاذب است.
هست معشوق آن که او یکتو بودمبتدا و منتهایش او بود
چون بیابیش و نباشى منتظرهم هویدا او بود هم نیز سرّ
رو چنین عشقى گزین گر زنده اى ور نه وقت مختلف را بنده اى
هر که چیزى جست، بى شک یافت اوچون به جدّ اندر طلب، بشتافت او.
محمدى اشتهاردى، محمد؛ داستان هاى مثنوى، ج 2، صص 90 – 91.
از مجموع آیات و روایات و سخن عارفان راستین، مى توان نشانه هاى عشق حقیقى را دریافت. دانستن این علائم انسان را قادر مى سازد تا عشق خود را ارزیابى کند. به این نشانه ها در دو قسمت به صورت کلى و اجمالى اشاره مى شود:

یک. نشانه هاى عشق انسان به خداوند:

1. خدا را بر همه محبوب هاى خود ترجیح دهد؛
2. در باطن و ظاهر مطیع خدا باشد؛
3. در همه امور موافق او باشد؛
4. اولیاى خدا را به جهت او دوست بدارد؛
5. لقاى خدا را بر بقاى خود ترجیح دهد؛
6. هر چیزى را در برابر عشق به خداوند حقیر شمارد؛
7. همه اوقات، مستغرق ذکر خدا باشد؛
8. آسایش و آرامشش در قرب او باشد؛
9. از حضرت حق راضى و خشنود باشد؛
10. به کلام محبوب (قرآن) عشق ورزد؛
11. با مال و جان در راه محبوب، مجاهده کند؛
12. بر خلوت و مناجات با محبوب، حریص باشد؛
13. عبادت براى او آسان باشد؛
14. همه بندگان مطیع وى را دوست بدارد و بر همه رحیم و مشفق باشد
15. همه کافران و عاصیان را دشمن بدارد.براى آشنایى تفصیلى، ر.ک: محمد رضا کاشفى، آیین مهرورزى، صص 85 – 98.

دو. علائم عشق حق به بنده:

1. وجود نشانه هاى عشق انسان به خداوند؛
2. محبوب دوستان خدا مى شود؛
3. توفیق طاعت پیدا مى کند؛
4. سنگینى خدمت را از دوش او برمى دارد؛
5. به قدر نیاز به او عطا مى کند؛
6. بلاى بنده را بسیار مى کند؛
7. معایب بنده را مخفى مى کند و ظاهر نمى سازد؛
8. به بنده قلب سلیم عطا فرموده، اخلاق او را نیک مى گرداند؛
9. دنیا را مبغوض بنده اش مى سازد؛
10. او را به حلم و آرامش مزیّن مى کند؛
11. صدق و راستى را به او الهام مى کند؛
12. دانش و علم را بر ذهنش خطور مى دهد؛
13. عبادت نیکو را به او ارزانى مى دارد؛
14. امانت را محبوب بنده مى سازدر.ک: همان، صص 102 و 103؛ عطف الالف، صص 89 – 94؛ احیاء علوم الدین، ج 4، ص 304؛ میزان الحکمة، ج 2، صص 222 – 224.؛
یا ربّ ز شراب عشق سرمستم کن وز عشق خودت نیست کن و هستم کن
از هر چه ز عشق خود تهى دستم کن یکباره به بند عشق پابستم کن
باباطاهر.