هر فردي در اين جهان خواستار سعادت و آسايش خويش است. در صحنهي زندگي براي به دست آوردن مطلوب خود شب و روز مي كوشد و تلاش ميكند؛ در اين ميدان نبرد كه بي شباهت به ميدان جنگ نيست، تلاش پيگير خود را ادامه ميدهد و حتي تا پاي جان هم پيش ميرود، بدين اميد كه روزي هماي سعادت بر سرش بال و پر بگشايد و در سايهي آن دوران كوتاه عمر را به دور از تشويش و ناراحتي سپري سازد.
اما برخي افراد با همهي امكاناتي كه ظاهراً براي يك زندگي رضايتبخش دارند، متأسفانه عواملي پيوسته زندگي و جانشان را دستخوش اضطراب و ناامني قرار ميدهد و سعادت واقعي را براي آنان غير ممكن مي سازد، و سرانجام نيز در ميان طوفان رنج و ناراحتي با يك روح شكست خورده و افسرده به درهي نيستي سرنگون ميشوند. [1]يكي از عوامل مخرب در زندگي جوانان كه از ارمغان کشورهاي استعمار براي كشورهاي ديگر است؛ همين مسألهي اعتياد به مواد مخدر است كه از طريق آن ميتوان نسلي را فلج ساخت و جلوي پيشرفتها و ترقيات يك نسل را گرفت.زيانهاي اعتياد را ميتوان در دو مورد زير مورد بررسي قرار داد: آثار فردي اعتياد و آثار شوم اجتماعي.
الف ـ آثار فردي اعتياد:
اعتياد زمينه را براي ضعف و انزواي افراد فراهم ميكند؛ براي جنبهي جسمي و مادي آنها خطرآفرين است. چه بسيارند عوارض جسماني و رواني كه در اثر مصرف مواد مخدر براي افراد حاصل ميشود؛ احساس خستگي، تنفر طبيعي از زندگي، از دست دادن نشاط و تحرك و سازندگي، خارج شدن از مسير طبيعي و عادي زندگي، پيدايش انحراف در فكر و اخلاق از عوارض طبيعي و همگاني اعتياد است.[2]اعتياد انسان را از واقعيتهاي موجود فراري ميدهد و پردهاي بر روي آنچه كه در جريان است ميافكند. ركود فكري را سبب ميشود، ناراحتي و اختلال در انجام وظايف را پديد مي آورد، عقل و مراكز انديشهي انسان را از كار مي اندازد و در مراحل بحراني سبب گسستن از جهان واقعي و منجر به خودكشي ميگردد.
تنها مسألهاي كه براي معتاد مهم است، تهيه و مصرف مادهي مورد اعتياد است و براي به دست آوردن آن از هيچ كاري خودداري نميكند و در صورتي كه نتواند آن را تهيه كند دست به سرقت مي زند، و گاهي منجر به ضرب و جرح و حتي قتل ديگران ميشود.
از جمله آثار شوم ديگر اعتياد، گريزان شدن فرد معتاد از خانواده و نزديكان و جامعه و سپس پيوستن به باندهاي مخوف قاچاق است كه در پي آن دست به هر جنايتي كه عوامل باند قاچاق بخواهند ميزند.
اعتياد افرادي مي سازد فلج و وامانده كه اين خود زيان عظيمي براي فرد و جامعه است.
ب ـ آثار شوم اجتماعي:
از خطراتي كه در سايهي اعتياد پديد ميآيد كنار كشيدن فرد معتاد از مسئوليتهاي اجتماعي است. فرد معتاد قيود اجتماعي عرف و اخلاق و عادات پسنديده اجتماعي را ناديده ميگيرد .
خيلي از افراد معتاد پايبندي خود را به اصول مذهبي و اعتقادي از دست ميدهند. در جامعه ما كه در خانوادهها پايبندي به اصول مذهبي و اخلاقي از مهمترين اركان زندگي هر فرد است، تمام بستگان نزديك معتاد، نزد آشنايان و دوستان و خويشاوندان احساس شرمساري ميكنند.
افراد معتاد به تدريج از صحنهي اجتماع و واقعيتهاي آن مي گريزند؛ مسئوليتها را ناديده و ارزشهاي اجتماعي را هيچ ميانگارند؛ تمايل شديدي به خمودگي و تنپروري دارند و تمايل به كار و فعاليت از آنان رخت برميبندد و ميدانيم خود اين امر سبب از كار افتادن چرخهاي اقتصادي جامعه و فناي نسل جوان و فلج شدن اعضاي فعال آن است.
تقريباً ميتوان گفت اعتياد و جرم لازم و ملزوم يكديگرند. معتاد به خاطر تهيهي مادهي مخدر، دست به هر جنا
يتي مانند سرقت و غيره ميزند، در مواردي ممكن است شرف خود را مورد مصالحه قرار دهد.
طلاق وفروپاشي خانواده واواره شدن همسر وکودکان فردمعتادومسايلي که درپي داردازعواقب دردناک اين بلاي خانمان سوزاست.
شخصيت معتاد:
به طور كلي افراد معتاد، افرادي خودكمانگار، گوشهگير، مردمگريز بوده و خود را جدا از ديگران احساس ميكنند؛ از دروني ساختن ارزشهاي اجتماعي عاجز مي باشند؛ از طرح و نقشه در بارهي آينده عاجز ميشوند؛ افرادي ميشوند مضطرب و افسرده؛ اعتياد روابط خانوادگي و اجتماعي فرد را مختل ميكند و شخص معتاد دائماً از كار اجتماعي عقب مانده است به اصول اعتقادي و مذهبي جامعه تمايلي ندارد و همين باعث ميشود كه در ميان اعضاي خانواده احساس شرمندگي كند و بالاخره بسيار ديده شده كه فرد معتاد براي تهيه و فراهم نمودن مواد مخدر ـ مورد مصرف، صرفنظر از زيان رساني به خود كه نوعي گناه و حرمت شرعي دارد؛ دست به سرقت و ضرب و شتم حتي مرتكب خودكشي و قتل ديگران نيز ميشود.
خلاصه اينكه اعتياد به عنوان يك پديدهي مهلك و مخرب نتايج سويي در زمينههاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي جامعه دارد، در هر جامعهايي كه مبتلا به اين ماده هلاکت بار هستند؛ معمولاً گروهي كه در برابر اين پديده خطرناك بيش از ساير گروهها آسيبپذير است گروه جوانان هستند و اين خود از عوامل به انحراف كشيدن نسل جوان است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. پژوهشنامهاي در بارهي بحران جهاني مواد مخدّر. ، تأليف حسن اسعدي.
2. پژوهشي در بارهي اعتياد ( شناسايي علل و روشهاي درمان)، جميله اورنگ.
3. اعتياد شناخت علل، عوارض و درمان بدون داروي اعتياد، محمدحسين فرهاد…(وديگران).
4. روانشناسي نوجوانان و جوانان، احمد احمدي.
پي نوشت ها:
[1] ـ موسوي لاري، سيد مجتبي، بررسي مشكلات اخلاقي و رواني، قم، جامعهي مدرسين. ص 9.
[2] ـ قائمي، علي، خانواده و مسائل نوجوان و جوان، قم، انتشارات شفق، ج 2، ص 175.