نماز شب از نماز‌های مستحب است که بسیار بر آن تاکید و برای آن پاداش‌های بسیاری ذکر شده است. این نماز بر پیامبر اسلام واجب بود.

نماز شب چند رکعت است؟

نماز شب یازده رکعت دارد:

هشت رکعت به نیت نماز شب (که شامل چهار نماز دو رکعتی مانند نماز صبح است)، دو رکعت به نیت نماز شفع (بهتر است در رکعت اول آن بعد از حمد، سوره ناس و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره فلق خواند شود) و یک رکعت نماز وتر که در آن بعد از حمد سه بار سوره توحید و یک بار سوره فلق و یک بار سوره ناس را می‌خوانیم (حتی می‌توان یک سوره تنها خواند).

قنوت نماز شب چگونه خوانده می‌شود؟

بعد از خواندن سوره دست‌ها را برای قنوت به سوی آسمان بالا می‌بریم و حاجات خود را از خدا می‌خواهیم. آن چه در قنوت می‌گوییم مستحب است اما هرچه طولانی‌تر خوانده شود، بهتر است. برای شمارش تعداد ذکرها از دست راست استفاده می‌شود و دست چپ به حالت قنوت بالا می‌ماند:

دعا برای چهل مومن: اللهمَّ اَغْفِر لِفُلانِ؛ (به جای فلان، اسم آن مومن را بگویید، هم برای مومنینی که در دنیا هستند و هم مومنینی که از دنیا رفته‌اند).

البته دعا کردن برای مومنین می‌تواند به دو صورت ذکر شود:

همه مومنین را مد نظر قرار داده و چهل بار چنین بگویید: اَللهمَّ اغْفِرْ لِلْمُومِنین وَ الْمُؤمِنات.

یا این که نام چهل شخص را ببرید.

مستحبات قنوت نماز شب

مستحب است هفتاد بار استغفار کنید و بگویید: اَستَغفرُالله ربی و اَتوبُ اِلَیه (از پروردگار خود طلب آمرزش و مغفرت می‌کنم و به سوی او بازگشت می‌نمایم)

مستحب است هفت بار بگویید: هذا مَقامُ الْعائِذِ بکَ منَ النّار (این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می‌برد)

مستحب است سیصد مرتبه ذکر اَلْعَفو را بگویید و سپس بگویید: ربِّ اغْفِرلی و الرحَمنی و تُبْ عَلَیَّ اِنَّکَ انتَ التَّوّابُ الْغَفورُ الرَّحیم.

در پایان قنوت بگوید: «رَبِّ اغْفِر لی و ارْحَمنی و تُب عَلَی اِنَّک اَنْتَ التَّواب الغفور الرَّحیم»

اعمال بعد از نماز شب

در پایان نماز نیز تسبیحات اربعه خوانده شود و سپس تسبیحات حضرت زهرا (س): 34 مرتبه الله اکبر، 33 مرتبه الحمدلله و 33 مرتبه سبحان الله) در حدیثی آمده: خواندن تسبیحات فاطمه زهرا (س) از هزار رکعت نماز مستحب، نزد خداوند بهتر است.

نکاتی در مورد نماز شب

نماز شب را می‌توان بدون سوره یا قنوت و خوابیده، نشسته یا در حال حرکت خواند، زیرا یک مستحبی است.

اگر وقت تنگ باشد می‌توان فقط به شفع و وتر یا وتر تنها اکتفا نمود.

چنانچه مقداری از نماز شب را خوانده باشید و اذان صبح (طلوع فجر) سر برسد می‌تواند بقیه نماز شب را هم به نیت اداء بخواند.

خواندن دو رکعت نافله صبح از شفع و وتر افضل است.

زمان خواندن نماز شب

زمان نماز شب از نیمه شب شرعی است تا اذان صبح و بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود.

فضیلت نماز شب از منظر آیات

در بین نمازهای مستحبی، نماز شب از فضیلت بیشتری برخوردار است و در قرآن کریم درباره آن تأکید و سفارش بسیار شده است. خدای متعال به پیامبر (ص) می‌فرماید: «مقداری از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب] ویژه توست، امید است پروردگارت، تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد.

و در تعریف بندگان خاص الهی می‌گوید: «کسانی که شب را برای پروردگارشان با سجده و قیام به صبح می‌رسانند» و در توصیف مؤمنین می‌فرماید: «شب‌ها ملازم بستر و خواب نیستند، بلکه پهلو از بستر خواب جدا کنند و با بیم و امید خدای را بخوانند و از آن‌چه به آن‌ها دادیم انفاق کنند، پس کسی نمی‌داند چه نعمت‌هایی که موجب چشم‌روشنی آن‌ها می‌شود و در پاداش اعمال‌شان ذخیره شده است.

در قرآن در آیه ۷۹ سوره أسراء آمده است: «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا» و در آیه ۶ سوره مزّمل آمده است: «إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْئًا وَأَقْوَمُ قِیلًا» که به نماز شب اشاره شده است. در سوره فجر نیز به نماز شفع و وتر اشاره شده است.

فضیلت خواندن نماز شب از منظر روایات

رسول خدا (ص) فرمود: «خدای متعال به دنیا وحی کرد که خدمت‌گزاران خود را به تعبد بینداز و تارکین خودت را خدمت کن. هنگامی که بنده خدا در تاریکی شب با پروردگارش خلوت و مناجات می‌کند، خدا قلبش را نورانی می‌گرداند، وقتی می‌گوید: «یارب یارب» از جانب خدا گفته می‌شود: لبیک عبدی، هر چه می‌خواهی طلب کن تا عطا کنم و خدا به فرشتگانش می‌گوید: شما شاهد باشید که بنده ام را آمرزیدم.

رسول خدا (ص) فرمود: «اشراف امت من حاملین قرآن و شب زنده‌داران هستند. و نیز فرمود: «آن قدر جبرئیل درباره خواندن نماز شب به من سفارش کرد که گمان کردم نیکان امت من شب را نخواهند خوابید» و باز فرمود: «دو رکعت نماز در وسط شب، از دنیا و آنچه که در آن است؛ نزد من محبوبتر است»

آثار نماز شب به استناد روایات

امام صادق (ع) فرمود: «خواندن نماز شب، صورت را زیبا، خلق را نیکو، انسان را خوشبو، رزق را زیاد و قرض را ادا می‌کند، اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلا می‌دهد.

پیامبر اسلام فرمود: «نماز شب وسیله‌ای است برای خوشنودی خدا و دوستی ملائکه؛ خواندن نماز شب سنت و روش پیامبران و نور معرفت و ریشه ایمان می‌باشد. بدن را آرامش می‌دهد و شیطان را خشمگین می‌کند، سلاحی علیه دشمنان و وسیله‌ای برای اجابت دعا و قبول شدن اعمال است، روزی انسان را توسعه می‌دهد، شفیع بین ملک‌الموت و نمازگزار می‌شود، چراغ و فرش قبر و جواب (دو فرشته) نکیر و منکر می‌باشد.

در قبر تا قیامت مونس و زائر نمازگزار خواهد بود. نماز بر سرش سایه می‌افکند، تاجی بر سرش و لباسی بر بدنش می‌گردد، نور پیش رویش، حائل بین او و آتش دوزخ خواهد بود، برای مؤمن حجتی است نزد خدا و وسیله سنگین شدن میزان اعمال و حکم عبور بر صراط و کلید بهشت می‌باشد زیرا نماز تکبیر است و حمد، ستایش، تسبیح، تمجید، تقدیس، تعظیم، قرائت، دعا و البته بهترین اعمال، خواندن نماز در اول وقت آن است.

پیامبر اسلام در جای دیگری فرمود: بر شما باد به شب زنده داری که آن شیوه شایستگان پیش از شماست و شب زنده داری مایه تقرب به خدا و بازداشتن از گناه است. در حدیثی از امام علی (ع) نیز آمده است که «شب زنده‌داری مایه سلامت بدن و خشنودی پروردگار و قرار گرفتن در معرض رحمت خدا و چنگ زدن به اخلاق پیامبران است».

منبع: سایت ستاره