در مورد علّت عضویت و همکاری شهید رجائی یا شهید دکتر چمران با نهضت آزادی توجه به نکات ذیل حائز اهمیت می باشد: اولاً نهضت آزادی در ابتدای تشکیل چهره ای نسبتاً مذهبی داشت.
ثانیاً مشارکت و همکاری شهید رجائی و دکتر چمران با نهضت آزادی بر اساس مؤلفه های فوق قابل تبیین و توضیح می باشد. چنان که شهید رجائی انگیزه ی پیوستن خود را به نهضت آزادی، صرفاً گرایش نهضت به مذهب عنوان می کند( جریان ها و جنبش های مذهبی ـ سیاسی ایران، رسول جعفریان، نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم، 1381، ص 203).
و به علاوه این مطلب که شهید رجائی «تا زمان پیروزی انقلاب با نهضت آزادی همکاری داشته، نیازمند بررسی می باشد. زیرا ایشان با برخی اصول و عملکردهای آن نهضت مخالفت های اساسی داشتند.
شهید چمران نیز در شاخه ی انقلابی نهضت در خارج از کشور، فعالیت داشتند که این شاخه نیز در اصول و مشی مبازره ای خود، تفاوت های اصولی با نهضت آزادی داشت.
در هر صورت دو عامل مذهبی بودن نهضت و تشکّل سازمانی آن از انگیزه های مهم همکاری و عضویت آن دو شهید بزرگوار با نهضت آزادی است. و الا بعد از آشکار شدن اهداف و نیّات شوم آن نهضت خصوصاً در زمان تشکیل دولت موقت توسط نهضت آزادی، نیروهای مذهبی متعهد که تا آن زمان نهضت را به عنوان تشکّل برای مذهبی نمودن جامعه و مبارزه با استکبار می دانستند، حساب خود را از نهضت جدا کرده و سعی و تلاش خود را در راه دفاع از ولایت فقیه، نظامی اسلامی و مبارزه با استکبار جهانی آمریکا مبذول دانسته و در این راه شربت شهادت نوشیدند.
ثانیاً مشارکت و همکاری شهید رجائی و دکتر چمران با نهضت آزادی بر اساس مؤلفه های فوق قابل تبیین و توضیح می باشد. چنان که شهید رجائی انگیزه ی پیوستن خود را به نهضت آزادی، صرفاً گرایش نهضت به مذهب عنوان می کند( جریان ها و جنبش های مذهبی ـ سیاسی ایران، رسول جعفریان، نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم، 1381، ص 203).
و به علاوه این مطلب که شهید رجائی «تا زمان پیروزی انقلاب با نهضت آزادی همکاری داشته، نیازمند بررسی می باشد. زیرا ایشان با برخی اصول و عملکردهای آن نهضت مخالفت های اساسی داشتند.
شهید چمران نیز در شاخه ی انقلابی نهضت در خارج از کشور، فعالیت داشتند که این شاخه نیز در اصول و مشی مبازره ای خود، تفاوت های اصولی با نهضت آزادی داشت.
در هر صورت دو عامل مذهبی بودن نهضت و تشکّل سازمانی آن از انگیزه های مهم همکاری و عضویت آن دو شهید بزرگوار با نهضت آزادی است. و الا بعد از آشکار شدن اهداف و نیّات شوم آن نهضت خصوصاً در زمان تشکیل دولت موقت توسط نهضت آزادی، نیروهای مذهبی متعهد که تا آن زمان نهضت را به عنوان تشکّل برای مذهبی نمودن جامعه و مبارزه با استکبار می دانستند، حساب خود را از نهضت جدا کرده و سعی و تلاش خود را در راه دفاع از ولایت فقیه، نظامی اسلامی و مبارزه با استکبار جهانی آمریکا مبذول دانسته و در این راه شربت شهادت نوشیدند.