نکاتي در مورد حفظ قرآن برايم بيان کنيد؟

خداوند در وجود انسان نعمت‌ها و توانمندي‌هاي زيادي را قرار داده است. كه ما از شمارش و يا شكر همة نعمت‌ها عاجزيم. يكي از اين نعمت‌ها حافظه است و بهترين و نوراني‌ترين مطلبي را كه مي‌توان در ذهن و حافظه نگهداري كرد، قرآن كريم است. البته بايد توجه داشت كه حفظ قرآن كريم واجب نيست، امّا بسيار مطلوب است كه جان و ذهن انسان ظرف قرآن باشد و قرآن با گوشت و پوستش عجين شود يکي از بايسته هاي حفظ قرآن، داشتن اراده قوي مي باشد. در ادامه راه هايي براي تقويت اراده حفظ قرآن بيان مي شود:

راههاي تقويت اراده:
1. تلاش براي ايجاد انگيزه و پرهيز از تنبلي و بي‌حالي: تنها افرادي كه تحمّل سختي ها و ناكامي ها ندارند و خود را در برابر ناملايمات زندگي ضعيف مي‌بينند سخن به شكوه مي‌گشايند و دچار يأس و تنبلي مي‌شوند.
2. توانايي‌هاي بالفعل و بالقوة خود را بشناسيد و موقعيت خانوادگي، اجتماعي، شغلي، وضعيت جسماني و حالات رواني وبه طور كلّي شرايط زندگي و شخصيت خويش را به دقّت مورد ارزيابي و مطالعه قرار دهيد. و در يک کلام استعداد ها و دارايي هاي روحي خود را بيشتر از ضعيف ها بدانيم و براي حفظ قرآن تصميم راسخ بگيريم.
3. هدف‌هاي دراز مدّت خود را مشخص كنيد: از خود بپرسيد مي‌خواهم چه نوع زندگي داشته باشم؟ دوست داريد زندگي شما در ده سال آينده چگونه باشد؟ زندگي خانوادگي، اجتماعي، هدف‌هاي شغلي و علاقه‌مندي‌هاي خود را مورد توجّه قرار دهيد و جايگاه قرآن، مطالعه قرآن و حفظ آن را در زندگي خود معين نماييم.
4. هدف‌هاي فرعي و كوتاه مدّت را نيز مشخّص و تعيين كنيد: اگر هدف دراز مدّت را بدون هدف‌هاي فرعي يا جرئي‌تر انتخاب كنيد، نمي‌توانيد تصميم بگيريد و لذا نااميد مي‌شويد. وقتي اهداف جزئي و فرعي شما مشخّص شد، به ترتيب اولويت به آنها بپردازيد. پس از مدتي وقتي شاهد پيشرفت خود بوديد، انگيزه در شما ايجاد مي‌شود كه برنامة خويش را ادامه دهيد و با اين روش مي‌توانيد ارادة خويش را تقويت كنيد، اگر اهداف جزئي را در نظر نگيريد نمي‌دانيد كه از کجا کار را آغاز کنيد. لذا هيچ وقت نمي‌توانيد تصميم بگيريد كه آن كار را شروع كنيد و به مرور زمان ارادة شما نسبت به آن كار از بين مي‌رود.
5. شيوة ديگري كه در تقويت و استحكام اراده مؤثر است تلقين به نفس است، يعني اين كه اراده و توان اين كار را داريد. در اين صورت شكست مفهومي ندارد.[1]6. توجّه به اهميت فوائد حفظ قرآن کريم و نوشتن آن ها به صورت فهرست وار و مرور آنها.
7. ديدار مطالعة زندگي افراد با اراده و موفق، مخصوصا حافظان قرآن کريم.
8. ديدار همنشيني با افراد با اراده مخصوصا حافظان قرآن کريم.

تقويت حافظه:
1. تغذية درست: سوخت و ساز (متابوليسم) مغز تحت تأثير مبادلات کلسيم و فسفر قرار دارد و مواد غذايي ما بايد به مقدار کافي داراي اين عناصر باشد. براي «غذا دادن» به مغز و تقويت حافظه، خوردن اين غذاها توصيه مي شود: شير، پنير، جوانه گندم، ماهي، تخم مرغ، بادام، گردو، فندق.[2]2. استراحت حافظه: يعني استراحت در وقت خودش چون اگر به جا نشود كار دست انسان مي‌دهد. يا اينكه انسان را به بن‌بست مي‌كشاند. بنابر اين خوابيدن به موقع و زود بيدار شدن در تقويت حافظه نقش مهمّي دارد.
3. تمرين دادن از كم: يعني كم‌كم مطالب را در حافظه نگهداري كنيم و از كلمه كلمه شروع كرده، تا به جمله و آيه و بعد از آن سطر و بعد از مدّتي نصف صفحه و بعد از آن به كلّ صفحه برسيم و توانايي حافظه را در حفظ آيات، به مرور زمان، بالا ببريم.[3]4. تمرين در يك زمان مخصوص.
5. تمرين در يك مكان مخصوص.
6. دسته‌بندي كردن مطالب و پيوند آنها با مطالب گذشته.
7. مرور آنها به شكل پيوسته.
 روش حفظ قرآن كريم:
1. در حفظ قرآن كريم كمك گرفتن از استاد قرآن بسيار مؤثر است.
2. قبل از شروع به حفظ قرآن نيت خود را خالص كنيم.
3. حفظ قرآن با هدف هدايت خود و ديگران باشد.
4. با توكّل به خداي متعال و توسّل به ائمة معصومين ـ عليهم السّلام ـ توفيق حفظ قرآن كريم را طلب كنيم. چرا كه حفظ قرآن كريم خود توفيقي بس بزرگ است و براي رسيدن به اين امر بزرگ بايد از آنها كمك بگيريم.
5. سعي شود با مفاهيم سادة قرآني آشنا شويم و از اين مفاهيم در حفظ قرآن كمك بگيريم.
6. برنامة منظمي براي حفظ قرآن كريم داشته باشيم، چراكه اگر چنين نباشد حافظه كارآيي خود را از دست مي‌دهد. يعني در ساعت معين هر روز در آن ساعت قرآن را حفظ كنيم.
7. اوقات حفظ قرآن زماني باشد كه ذهن آمادة پذيرش حفظ قرآن باشد وگرنه در زماني كه انسان خسته و خواب آلود باشد نمي‌توان قرآن حفظ كرد.
8. معني آنچه را كه قرائت مي‌كنيم، بفهميم چرا كه اگر درك نكنيم و مطلب را نفهميم به سختي حفظ خواهيم كرد.[4]9. حتّي المقدور از مراكز حفظ قرآن كه در اين امر تجربه دارند استفاده كنيد.
10. از فشار آوردن زياد به حافظه واذيت خود، پرهيز كنيد.
11. به شكل چند نفره و گروهي تمرين كنيد.
12. هنگام حفظ و مرور قرآن، با وضو باشيد.[5]13. از نوار ترتيل بهره جوييد.
14. براي حفظ يک سوره متوسط و خصوصا طولاني، خوب است، آيات را دسته بندي نماييد، و هر دسته را جدا حفظ نموده و سپس به دسته آيات قبلي متصل نماييد. البته لازم نيست آيات يک دسته را در يک جلسه حفظ نماييد.[6]15. روش تخصصي و جزئي را در کتب معرفي شده، حتما مطالعه نماييد؛[7]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. چگونه قرآن را حفظ كنيم، دكتر يحيي غوثاني، ترجمة عليرضا اسماعيل آبادي، به نشر.
2. بهترين روش حفظ قرآن كريم، علاء بصيري مهر، نشر آستان قدس.
3. چگونه قرآن  را حفظ كنيم، شهريار پرهيزگار، مؤسسة انتشارات نبوي.
4. روش حفظ قرآن کريم، کاظم گرامي، مشهد: بنياد پژوهش هاي آستان قدس رضوي، چاپ ششم، 1378.
5. راهنماي حفظ قرآن، صفاءالدين البصري، ترجمه: محد مهدي رضايي، دفتر نشر الهادي.
 
پي نوشت ها:
[1] . شرفي، محمّد رضا، كتاب دنياي نوجوانان، انتشارات تربيت چاپ چهارم، 1376، ص 250 به بعد.
 [2]. رمز آزما، حفاظه، نشر سپنج.
[3] . صمدي آسياني، صمد، خودآموز تند خواني و تقويت حافظه، انتشارات سالار، چاپ اول، ص 16.
[4] . حفظ موضوعي قرآن كريم، گروه قرآن بشري، مؤسسة فرهنگي دار الذكر چاپ اول، تابستان 83، ص 14.
 [5]. پرهيزگار، چگونه قرآن را حفظ کنيم، ص 44.
 [6]. همان، ص 45.
 [7]. ر.ک: پرهيزگار، صص 50 ـ 57.