ماه گرفتگی پوست و بدن چیست؟

به لکه‌هایی روی پوست که هنگام تولد روی قسمت مشخصی از بدن قابل رؤیت است ماه گرفتگی می‌گویند. ماه‌ گرفتگی‌ها از نظر اندازه، شکل، بافت و رنگ با هم تفاوت دارند. همچنین این لکه‌ها می‌توانند صاف یا برجسته باشند.

اسم علمی شایع‌ترینِ این لکه‌های پوستی که انواع مختلفی هم دارند؛ همانژیوما (hemangioma)، لکه‌های سالمون (salmon patch) و لکه های شرابی  (port wine stain) است.

ماه گرفتگی‌ها در اکثر مواقع کاملاً بی‌خطر و بدون درد هستند و باعث ایجاد هیچ مشکلی نمی‌شوند، اما بهتر است در صورت وجود ماه گرفتگی روی پوست کودک خود، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن بشوید که خطری برای کودک ایجاد نمی‌شود و در صورت تمایل زیر نظر پزشک به برداشتن این لکه‌ها (حتی لکه‌های بی‌خطر) اقدام کنید.1
 

ماه گرفتگی و انواع آن

ماه گرفتگی دو نوع می باشد:

1- ماه گرفتگی های حاوی رنگدانه

2- ماه گرفتگی های قرمز

ماه گرفتگی هایی که حاوی رنگدانه هستند لکه هایی می باشد که در هنگام تولد نوزاد وجود داشته و با رنگ هایی از جمله سیاه ، خاکستری ، آبی و قرمز مشاهده می شوند.

ماه گرفتگی های قرمز دارای رنگ و عروق خونی می باشند که به صورت نشانه های پوستی قبل و یا مدت کوتاهی پس از تولد رشد می کنند.2

خرافات درباره ماه گرفتگی مادرزادی

از زمان‌های دور بسیاری از افراد گمان می‌کنند که اگر زمانی که زنی باردار است، ماه گرفتگی (خسوف) رخ بدهد و نگاه زن باردار به خسوف بیفتد و یا در هنگام خسوف دست بر شکم خود بگذارد باعث ایجاد لکه‌ای پوستی بر روی پوست جنین در شکم مادر خواهد شد.

علت نام‌گذاری این لکه‌ها به «ماه گرفتگی» نیز از همین خرافه نشأت گرفته است. هنوز هم بعضی از زنان باردار هنگام ماه گرفتگی به درون اتاق یا فضایی بدون پنجره می‌روند و مانع از این می‌شوند که در طول خسوف کسی به شکمشان دست بزند!

این خرافه هیچ پایه علمی‌ای ندارد و از باور مردمان گذشته که علمی به دلایل واقعی امور نداشتند ناشی می‌ شود. البته لازم به ذکر است که در بسیاری از کشورها این خرافه وجود ندارد و صرفاً  در میان بعضی از ملل (از جمله ایران) چنین باوری وجود دارد.

خرافه دیگری نیز در باب ماه گرفتگی وجود دارد و آن اینکه این لکه‌ها دارای جفت هستند! یعنی لکه‌های پوستی کسانی که دارای ماه گرفتگی هستند مثل تکه‌های یک جورچین یا پازل به هم قابل اتصال و جفت شدن هستند! این خرافه نیز مطلقاً هیچ پایه‌ای ندارد و صرفاً باوری خرافی است.

در واقع در گذشته خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی پدیده‌هایی بسیار عجیب و ناشی از خشم خدا تلقی می‌شدند که با خود اموری بدشگون را به همراه دارند، اما امروزه اساس علمی این پدیده‌های طبیعی روشن شده است و بنابراین باور داشتن به این خرافات توجیهی ندارد.1

چه دلایلی باعث بروز این لکه های پوستی (ماه گرفتگی کودکان) می شود؟

اختلالات ژنتیک در شکل گیری و ایجاد عروق زیر پوستی علل بروز این ضایعات پوستی “Birthmarks” می باشد معمولاً هیچ علائمی از اختلالات پوستی در والدین این کودکان دیده نشده است بنابراین نمی توان گفت پدر یا مادر به خاطر داشتن این مشکل موجب بروز این لکه ها شدند.

این اختلالات عروقی بیشتر افراد را از نظر ظاهری درگیر می کند البته ممکن است در هر نقطه ای از بدن ظاهر شود اما میزان آن بین 1 تا 2 درصد می باشد.انتشار ضایعات در ناحیه صورت در مسیر عصب سه قلو می باشد که موظف به عصب رسانی به صورت می باشد و مناطقی از جمله بالای گونه،فک پایین،دور چشم و لب را دچار اختلال و درگیری می کند.

گستردگی ضایعات همچنین میتواند تا لثه ها و مخاط لب ها کشیده شود در ابتدا لکه ها به رنگ صورتی کمرنگ مشاهده می شوند ولی به مرور زمان رنگ آنها پر رنگ تر می شود و امکان دارد همین رنگ ها ثابت مانده و یا در ناحیه دستها و تنه کمرنگ تر شوند.

ولی لکه ها در ناحیه صورت به مرور ضخیم تر شده و برجستگی های بادکنکی شکل و همچنین اختلالات دیگر نیز دیده می شوند و به تدریج منطقه ای که درگیر شده است زمخت تر و بزرگ می شود دندان درآوردن زودتر رخ داده و استخوان ها بزرگ تر می شوند بنابراین چنانچه ضایعات به اندامهای بیمار از جمله دست و پا برسد ممکن است همین اعضا نیز ضخیم و بزرگ و بد شکل شوند.2
 

علائم خطرناک ماه گرفتگی روی پوست کدامند؟

بعضی از بیماری‌های پوستی یا سرطان‌های پوست می‌توانند از لکه‌ها یا خال‌های مادرزادی نشأت گرفته باشند؛ بنابراین باید حواستان باشد که در صورت تغییر رنگ ماه گرفتگی، تغییر بافت آن و یا تغییر اندازه آن حتماً به پزشک متخصص رجوع کنید. علائمی مانند لخته‌ شدن خون در سطح ماه گرفتگی، التهاب و یا خون‌ریزی نیز جزو علائمی است که با مشاهده آن‌ها باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.1
 

چگونگی از بین بردن ماه گرفتگی

روش‌های گوناگونی برای از بین بردن ماه گرفتگی وجود دارد که پزشک بهترین روش را با توجه به نوع، اندازه و محل لکه و عامل‌های دیگر انتخاب می‌کند.

لیزر درمانی

لیزر برای درمان ماه گرفتگی نزدیک به سطح پوست، مانند خال‌های لکه شرابی، به کار برده می‌شود. این عمل برای تمام گروه‌های سنی مناسب است. از نور لیزر برای کوچک کردن یا جلوگیری از رشد لکه استفاده می‌شود. چند جلسه لیزر درمانی باید انجام شود تا نتیجه بهینه به دست آید.

اگرچه برای درمان همانژیوم نیز می‌توان از لیزر استفاده کرد، اما در مواردی که همانژیوم روی اندام داخلی یا در عمق پوست است، لیزر به کار برده نمی‌شود.

بیماران هنگام لیزر درمانی درد ملایمی، مانند خوردن کش به پوست، را حس می‌کنند و برخی با سوزش خفیف موقتی مواجه می‌شوند. به بیماران حساس به درد داروی بیهوشی داده می‌شود.
 

آی پی ال

در این روش به کمک دستگاهی مخصوص پالس‌های شدید نور به پوست اعمال می‌شود. در صورت وجود لکه‌های عروقی، دمای هموگلوبین خون جاری در رگ‌های گشاد شده با جذب انرژی نورانی بالا می‌رود. در مورد درمان ماه گرفتگی روی بدن رنگدانه‌ای نیز رنگ‌دانه‌های پوست نور را جذب می‌کنند و انرژی نورانی را به انرژی گرمایی تبدیل می‌کنند.

متلاشی شدن رگ‌های خونی پس از رسیدن به دمای ۶۰ یا ۷۰ درجه شروع می‌شود و رنگدانه‌های اضافی نیز شروع به تجزیه شدن می‌کنند تا آن‌قدر کوچک شوند که سلول‌های گندیده‌خوار بدن بتوانند آنها را از محل فعلی دور کنند. مدت و شدت درمان به قدمت و بزرگی ماه گرفتگی بستگی دارد، اما در مجموع بهبود قابل توجهی پس از همان جلسه نخست در بسیاری از بیماران دیده می‌شود.

با بهره‌گیری از این تکنولوژی دیگر اجباری به تحمل کردن مادام‌العمر ماه گرفتگی نیست و می‌توان با از بین بردن آن به کمک این روش کارآمد اعتماد به نفس و زیبایی را ارتقا بخشید.
 

کرایو تراپی

کرایوتراپی (سرما درمانی) روشی ایمن و بسیار سریع است که برای از بین بردن بافت آسیب دیده پوست، برای مثال لکه‌های ماه گرفتگی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این عمل از طریق انجماد به کمک یخ خشک یا از طریق سوزاندن در دمای پایین انجام می‌شود.

کرایوسرجری را می‌توان یکی از روش‌های موفقیت‌آمیز درمان ضایعه‌های پوستی مانند ماه گرفتگی به شمار آورد. اگرچه لکه‌های ماه گرفتگی خطرناک نیستند، اما نازیبایی آنها ناراحت کننده است و فرد ممکن است در آینده دچار عقده‌های روانی شود. در روش کرایوتراپی از عامل‌های آلوژنیک با کاربرد آسان استفاده می‌شود.
 

کورتیکواستروئیدها

مصرف خوراکی این داروها به کوچک شدن لکه‌های ماه گرفتگی منجر می‌شود. گرد شدن صورت و افزایش وزن از اثرهای جانبی مصرف کورتیکواستروئید به شمار می‌رود. این دارو به صورت تزریقی نیز به کار برده می‌شود. کورتیکواستروئید در رگ‌های خونی زیر ماه گرفتگی نفوذ می‌کند و ناحیه تغییر رنگ داده را منقبض می‌کند. تأثیرگذاری دارو پس از دو تا چهار هفته قابل مشاهده می‌گردد.
 

جراحی

پزشکان زمانی به جراحی روی می‌آورند که دیگر درمان‌های غیرجراحی موفقیت‌آمیز نبوده باشند. همانژیوم بزرگ یا روی اندام داخلی نیز باید با جراحی و تحت بیهوشی عمومی خارج شود.3

پینوشتها
1.www.setare.com
2.www.namnak.com
3.www.drmehrabian.com