در انديشه شيعه، حكومت از آن خداست و پياده كردن آن در زمين، بر عهده رسول اوست. پس از رسول، اين رسالت بزرگ، ادامه خواهد داشت و پرچم آن برافراشته مى‏ماند. اگر امام معصوم، زنده و حاضر بود، او، اين رسالت را بر عهده خواهد گرفت و گرنه، فقيهان؛ يعنى دانايان به دين و دنيا، عدل‏پيشگان شجاع و اهل تدبير و سياست مدن. (1)
اين اصل بلند و والا، در درازاى تاريخ، در تمامى فراز و نشيبها، عالمان شيعه را واداشته كه براى تشكيل حكومت صالحان، تلاش ورزند و هيچ حكومت ناشايسته‏اى را برنتابند و به هيچ حكومت‏گرى كه به جز از اين راه بر سرير حكومت تكيه زده، نزديك نشوند و پشتيبانى نكنند، مگر در برهه‏هايى كه اصل و كيان اسلام و تشيع در خطر بوده و يا جان، مال و ناموس مردمان دستخوش طوفان هوى و خشم زورمندان اهريمن خوى، بوده كه به ناگزير به طبقه حاكم نزديك شده‏اند، تا جلوى آفتها و آسيبهاى بيم‏ده و تهديدكننده‏دين و بر باد رفتن هستى مردم را بگيرند و از اين راه بتوانند به ريشه‏ها نيرو برسانند.
با اين حال، هيچ گاه با ستم حاكمان ميانه‏اى نداشته و هميشه و همه‏گاه در كشاكش با ستم‏پيشگان بوده‏اند:
به گفته امام خمينى كه با واقعيتهاى تاريخى، هماهنگى كامل دارد:
«از اول تاريخ بشر، تا حالا، هر جا دولت جائرى بوده، انبياء و علما در برابرش به مبارزه ايستاده‏اند.» (2)
پس از غيبت كبرى، كه دوران نقش‏آفرينى و نمود و بروز عالمان شيعه است، با تلاشهاى سترگ و مبارزه‏هاى پياپى آنان، طوفانهاى شن نتوانستند راه حق را بپوشاند و در كوير گذر زمان از ديدگان نهانش كنند، از اين روى، شيعه، هنوز بر همين مدار حركت مى‏كند و براى حكومت شايستگان و شايسته‏سالارى و برانداختن ستم، تلاش مى‏ورزد و همه‏گاه و هميشه در تكاپوست . شهادت بسيارى از عالمان شيعه، از آغاز تا كنون (3) ، گواه اين سخن است.
عالم شيعه، غير از اين نمى‏تواند باشد، اگر عالم شيعه به حكومت ستم‏پيشگان نزديك شود، تا به پستى برسد و به سريرى تكيه زند، از راه حق، پا را بيرون گذاشته و به كژراه رفته است و امين پيامبر (4) و مرزدار اسلام (5) نيست، بايد از او كناره گرفت و پرهيز كرد.
در روايات بسيارى، نزديك شدن به پادشاهان ستم و يارى رساندن به آنان، نكوهش شده و گناهى بزرگ قلمداد گرديده است. گرچه اين يارى رسانيها بسيار ناچيز باشد و به چشم نيايد ، مانند :
تراشيدن قلم، آم اده‏سازى نوشت‏افزار و… (6)
در روايات ، از عالمان دربارى، به عنوان: دزد دين (7) و عالم سوء (8) ، ياد شده و از مردم خواسته شده كه از آنان دانش فرا نگيرند، پشت سر آنان نماز نگزارند و به ديدار آنان نروند. (9)
با اين حال، امامان معصوم (علیه السلام) گاهى براى پاسدارى از كيان اسلام و نگهداشت خير و مصلحت امت اسلامى و كيان تشيع، به كسانى اجازه مى‏دادند در دستگاه حكومتهاى ستم باشند و از اين پايگاه، به شيعيان ستمديده يارى رسانند. مانند: وارد شدن على بن يقطين در دستگاه خلافت هارون و… بر همين اساس، در ميان فقيهان مجاهد، در پاره‏اى از برهه‏هاى تاريخى، كسانى را مى‏بينيم كه به پادشاهان روزگار خود نزديك شده و با آنان همكارى نيز كرده‏اند، از جمله علامه ملا احمد نراقى چنين بوده است.
او، «از بزرگان ايران، در آن روزگار و مردى بسيار دانا و محيط بر معارف عصر خود» (10) بوده است. اما اين كه چرا به دستگاه حكومت نزديك شده و شاه قاجار را ستوده و از او به عنوان «بانى دين مبين و مروج شريعت سيد المرسلين» ياد كرده (11) ، يا اين كه در گاه جنگهاى ايران و روس، به واجب بودن شركت در جهاد، آن هم با فرماندهى فتح على شاه وزير پرچم او، فتوا داده‏اند، و خود به همراه شمارى از فقيهان در جبهه‏هاى جنگ حضور يافته و… و از سوى ديگر، به ولايت فقيه، باور عميق داشته و در احياى آن، نقش‏آفرينى كرده است.
اين ناسانى ظاهرى بين كاركرد وانديشه، شمارى را در داورى درباره نراقى، دچار مشكل كرده است. شمارى، با چنگ زدن به گواه‏ها و نمونه‏هايى از كاركردوى، كه بدانها اشارت شده، وى را عالمى همراه و همگام با حكومت قاجار دانسته و او را دربارى خوانده‏اند.
و شمارى، با توجه به ديدگاه‏هاى روشن و برهانى او در باب ولايت مطلقه فقيه و مشروع ندانستن حكومت قاجار، بى‏چون و چرا به پشتيبانى از وى و رد هر گونه همكارى با دستگاه حكومت پرداخته‏اند .
و شمارى، حيران‏مانده و با اشاره به انديشه و پاره‏اى از رفتار وى، بر اين پندارند كه بين انديشه و رفتار او ناسازگارى وجود دارد.
به نظر مى‏رسد كه اين داوريها ، هيچ يك، ره به صواب نمى‏برند؛ زيرا در داستان و مقوله نزديكى و پيوند عالمان شيعه با پادشاهان، روى دو نكته بايد بيش‏تر درنگ ورزيد:
.1 همكارى، همراهى و پشتيبانى فقيهان از حكومتها هميشه و همه گاه بد و ناروا نبوده؛ زيرا بيش‏تر در اين همكاريها و همراهيها، اهم و مهم در نظر گرفته مى‏شده است.
.2 بايد موردها و نيز گونه همكاريها و پشتيبانيها، با توجه به هدفهاى علماى دين، در بوته بررسى قرار گيرند.
حال، با در نظر گرفتن اين دو نكته، بايد به بررسى كارنامه نراقى پرداخت:
برابر ديدگاه نراقى ، كه بر اساس باور او به ولايت فقيه شكل گرفته ، هر حكومتى ، به جز حكومت فقيهان شايسته ، در عصر غيبت ، نامشروع است.
برابر رفتار و مشى دقيق و ترازمندى كه او داشته، بى‏گمان، هواى پست و جاه، مال و منال در سر نداشته است.
حال وقتى كه اين ديدگاه و اين رفتار را كنار هم مى‏گذاريم، به اين نتيجه مى‏رسيم: اگر پشتيبانى از حكومت قاجار كرده، بايد به خاطر هدفهاى عالى اسلامى مى‏بوده باشد، همان هدفهايى كه سخت به آنها پاى‏بند بوده و دغدغه آنها را داشته است.

* حكومت قاجار ، از نگاه نراقى :
 

بى‏گمان، از نگاه نراقى، به هيچ روى حكومت فتح على شاه قاجار مشروع نبوده است.زيرا بر اساس مبانى پذيرفته شده تشيع و نيز برابر ديدگاه ولايت فقيه، كه خود وى از پاى‏بندان به آن بوده و احياءگر آن، در روزگار غيبت، فقيهان بايد عهده‏دار حكومت باشند. (12) به اين مطلب، همه خرده‏گيران به وى، اعتراف دارند. (13)
ملا احمد در «عوائدالايام» درباره حق حكومت و حد مسؤوليت آن و نيز ويژگيهاى فرمانرواى شايسته، با استناد به دليلهاى عقلى در نامشروع شناختن هر حكومتى، جز حكومت فقيهان عادل و شايسته، هيچ گمان و شكى به خود راه نداده و درنگ نورزيده است.

* سيره عملى نراقى در برخورد با حكومت قاجار :
 

يادآور شديم: ديدگاه نراقى درباره حكومت روشن است، بر اساس ديدگاه ولايت فقيه، كه وى شالوده‏ها و مبانى آن را از پراكندگى در آورد و به گونه‏اى راه‏گشا، سامان داد و به دقت استوار ساخت، هر حكومتى در عصر غيبت، جز حكومت فقيهان، نامشروع است و حكومت فتح على شاه نيز، از اين قاعده بيرون نيست. اكنون بايد ديد، نراقى در برابر شاه قاجار، چگونه رفتارى داشته است. آيا رفتار او، به رفتار درباريان مانند بوده و از همان سنخ رفتار بوده يا خير، رفتار او به رفتار عالمان داراى رسالت والا و بزرگ مانند بوده و او در پى هدفى والا و بالا بوده است؟
بى‏گمان، او از شاه قاجار پشتيبانى كرده و در جاهايى همراه و همگام با وى بوده، حال بايد ديد اين پشتيبانى، بى‏قيد و شرط و هميشه و همه‏گاه بوده كه او را دربارى ناميد، يا خير، پشتيبانى و همراهى او با حكومت، بى‏قيد و شرط نبوده، بلكه به شرطى همراهى مى‏كرده كه حكومت در جهتى كه او مى‏خواسته گام بردارد و حركت كند كه در اين صورت او را بايد از جمله عالمان صاحب رسالت والا دانست.
روشن است اگر پشتيبانى او از حكومت قاجار بى‏قيد و شرط بوده باشد و تاريخ نيز بر آن گواهى دهد، با انديشه او در باب ولايت فقيه ناسازگار است و در اين صورت، او در زمره عالمان دربارى قرار مى‏گيرد و اگر پشتيبانى او از حكومت، در امورى باشد كه در پيوند با حفظ كيان اسلام و در راستاى خيرانديشى براى مردم باشد و تاريخ بر آن گواهى دهد، وى، از جمله كسانى به شمار مى‏آيد كه با بصيرت و نگرشى دقيق و آينده‏نگرى همه سويه، به حكومت نزديك شده و در پى رسالت دينى خود بوده است.
اگر از اين زاويه به كارنامه نراقى نگاه كنيم، خواهيم ديد كه بين نظر و رفتار او بر خلاف پندار شمارى از نويسندگان، (14) هيچ ناسازگارى وجود ندارد، زيرا پشتيبانى از حكومت و همراهى و همگامى با آن، آن هم در برهه‏هاى سخت سرنوشت ساز كه كيان اسلامى و تماميت ارضى كشور در خطر بوده، به هيچ روى به معناى مشروع دانستن حكومت نبود و هيچ ناسازگاى با انديشه او نيز ندارد كه اگر پشتيبانى نمى‏كرد و از نفوذ كلمه خود استفاده نمى‏كرد، جاى درنگ داشت و بايد بر او خرده گرفته مى‏شد.
پشتيبانى از حكومت ايران در برابر روس، در جنگهاى ايران و روس، برانگيختن مردم به شركت در جهاد، حضور يافتن در جبهه‏هاى جنگ و ديدار با شاه قاجار و… هر كدام به انگيزه‏ها و دليلهاى ويژه‏اى صورت مى‏گرفته است. هيچ خردمندى نمى‏تواند بر او خرده بگيرد كه چرا در جنگ ايران و روس، جانب ايران اسلامى را گرفته وچرا در جبهه‏نبرد شركت كرده و چرا مردم را به دفاع از سرزمين خود فرا خوانده و… و يا بگويد كه اينها نشانه دربارى بودن اوست و يا نشانه مشروع دانستن حكومت قاجار است.
هر عالم وظيفه‏ شناس و اهل دردى ، جايگاه نراقى را در نزد مردم و طبقه حاكم مى‏دانست، در برهه‏اى كه كشور دچار هرج و مرج شده و يا مورد يورش دشمن قرار گرفته بود و يا به مردمى ستم مى‏شد، همان روشى را پيشه مى‏كرد، كه نراقى پيشه كرد.
اكنون، براى روشن شدن مطلب و بررسى بيش‏تر چگونگى بستگى و پيوند نراقى با شاه قاجار، اين مقوله را در چند بخش پى مى‏گيريم، ولى پيش از آن، بايسته مى‏نمايد، نگاهى به روزگار نراقى و پيش از آن بيفكنيم:

* نگاهى به روزگار پيش از نراقى :
 

حكومت صفويه، در دفاع از استقلال ايران، رسميت بخشيدن به مذهب تشيع و احياى ميراث فرهنگى و بلند و والا نگهداشتن آن و احترام به علماى دين، گامهاى بلندى برداشت.
از اين دوره، نوشته‏ها و آثار ارزش‏مندى در زمينه‏هاى فقه، حديث، تفسير و فلسفه ، به يادگار مانده كه حكايت‏گر علاقه‏مندى و ارج ‏نهى حكومت به اين گونه ‏دانشهاست.
در دوره اسلامى، براى نخستين بار بود كه با قدرت صفويه، ايران به گونه كشورى مستقل اسلامى، اداره مى‏شد.
تا آن زمان، ايران، هماره، بخشى از حوزه و قلمرو فرمانروايى امويان و عباسيان و سپسها، مغولان و تيموريان به شمار مى‏آمد كه از مركز فرمانروايى خود، شام، بغداد و خوارزم، ايران را اداره مى‏كردند. در آن روزگار، نه حكمرانان بر ايران، ايرانى بودند و نه به مذهب اهل بيت و آيين تشيع، كه بيش‏تر ايرانيان، پيرو آن بودند، توجهى مى‏شد و نه به شيعيان فرهيخته و عالمان شيعى، آن گونه كه در خور شأن و جايگاه آنان بود، ميدان داده مى‏شد.
ولى در دوره صفويان، ورق به سود شيعه برگشت و اين دو مهم، به گونه شايسته به حقيقت پيوست و با هوشيارى عالمان شيعه، شيعه، دامن گسترد و از انزوا به در آمد و فرهنگ ناب آن به ژرفاى اجتماع ريشه دواند و بالندگى آغازيد.
در اين روزگار، شمارى از علماى جبل عامل لبنان و منطقه شام و حلب، به گفته امام خمينى ، ايثار كردند (15) و به ايران آمدند و در رواج شيعه كوشيدند.
با فروپاشى صفويان، پس از 230 سال حكمروايى، در سال 1135 و روى كار آمدن افغانان ، كشور به گردابى سخت و دهشتناك فرو افتاد. شيرازه زندگى و تمدن آن از هم گسست، فرهنگ ايران و اسلام رو به افول گذاشت. اقتصاد اين مرز و بوم، از هم فرو پاشيد و خاكريزها و برج و باروهاى امنيتى آن، يكى پس از ديگرى، فرو ريخت.
فرهيختگان و عالمان شيعه، به دام بلاهاى گوناگون گرفتار آمدند و يا از دم تيغ بيداد و ستم جاهلان افغان گذشتند و يا سرگردان بيابانها شدند.
آيين ناب تشيع، كه عزت و سربلندى و استقلال ايران را سبب شده بود، آماج كينه‏ها قرار گرفت و تلاش گسترده انجام گرفت كه نام و آثار و جاى گامهاى آن از صفحه تاريخ سترده شود .
مردمان شيعه، به جرم شيعه بودن ، كرور كرور از دم تيغ گذرانده شدند، يورش گران افغان، به گاه خارج شدن از قندهار و به قصد اصفهان، تمام شيعيان آن شهر را سر بريدند و شكم دريدند (16) و در اصفهان، وحشى‏گرى و خون‏ريزى را به اوج خود رساندند و با شمشيرها و خنجرهاى آخته سر و دست بريدند و شكم دريدند و مال و منال آنان را به تاراج بردند . بسيارى از فرهيختگان و عالمان شيعه، غريبانه در چنگ‏اين قوم وحشى و سركش اسير شدند و جام شهادت سر كشيدند و شمارى از آنان آواره بيابانها شدند و از وطن كوچيدند و به ديار غربت رخت كشيدند. شمارى در هندوستان و شمارى در حجاز و شمارى در عراق، شام و قفقاز و… سكنى گزيدند. حوزه اصفهان، كه حوزه درخشان و نورافشان بود، در تاريكى فرو رفت و از رونق افتاد:
«انقراض واقعى صفويه به دست افغانان، دوران مخاطره آميزى را براى تشيع در ايران به همراه آورد كه در طى آن، دانش تشيع، رو به افول نهاد.به اماكن متبركه آن، بى‏حرمتى شد، علماى ستمديده آن، به زاويه خمول افتادند و تشيع از مقام شامخى كه پيش از آن در دنياى اسلام داشت، به مرتبه‏اى نزول كرد كه فقط برابر يكى از مذاهب‏چهارگانه تسنن شد… ويران‏گرى مهاجمان افغان، حيات فرهنگى و مذهبى ايران را به كلى مضمحل كرد.به خاصه اصفهان، پايتخت صفوى، كه مركز علوم دينى هم بود، به سختى از افغانها، زيان ديد و تا زمان حكومت حاجى محمد حسين خان نظام‏الدوله، نخستين حاكم اين شهر در زمان فتح‏على شاه، دومين حكمران قاجار، كوشش جدى براى بازسازى آن صورت نگرفت. بسيارى از اهالى شهر، با پشت سر گذاشتن هرج و مرج به هندوستان، يا اماكن متبرك عراق عرب، هجرت كردند. هر چند ساير مردم نيز در پى راه جستن به مأمن عتبات بودند، اما بيش‏تر علما، ، به آن جا رفتند و تنى چند از علماى بلند آوازه در آن جا رحل اقامت افكندند.» (17)
دوره چيرگى افغانان بر ايران، كوتاه بود. حكومت محمود افغان و عموزاده‏اش اشرف افغان، روى هم، كم‏تر از هفت سال، به درازا كشيد. در سال 1142 تومار زندگى شان در هم پيچيده شد و ايران از زير سلطه اين انسانهاى درنده خوى بى‏فرهنگ، رهايى يافت.
با اين حال، نگرانى مردم از درنده‏خويان، آشوب‏گران، هرج و مرج طلبان، دزدان ، رهزنان و يغماگران از بين نرفت و تا زمان حكمروايى فتح‏على شاه قاجار، در سال 1212، نابسامانيها ادامه يافت. و اين دوره كم‏وبيش هشتاد ساله را بايد از سياه‏ترين دوره‏هاى تاريخ ايران، شمرد. البته، در برهه‏هايى از اين هشتاد سال، حكومتهاى نيرومند و توانايى روى كار آمدند، ولى هيچ‏يك از آنها، به آن پايگاه و جايگاهى كه دولت صفوى از نظر علمى و فرهنگى دست يافته بود، نرسيدند و درخور مقايسه با آن حكومت نيز نبودند.
نادر و آغا محمدخان قاجار، با سركوب مردم و درهم كوباندن مخالفان، توانستند حكومتى يك‏پارچه پديد آورند و قلمرو خود را از شرق، غرب و جنوب ايران، بگسترانند و از هندوستان تا قفقاز را به زير نگين قدرت خويش درآورند، ولى با اين همه، در عرصه فرهنگ و حيات علمى كشور، نه تنها پيشرفتى را سبب نشدند و زمينه‏اى را پديد نياوردند كه واپس گراييدند و سبب واپس‏گرايى در اين عرصه‏ها شدند. آنان، با سخت‏گيرى بر عالمان و فرهيختگان و روى‏خوش نشان ندادن به آنان و گاه ، شكنجه و آزار و اذيت و كشتن آنان، جامعه را از وجود شعله افروزان دانش، بى‏بهره ساختند و شمارى از آنان كه از اين گرداب رهايى يافتند و جان سالم به دربردند، در گمنامى در گوشه و كنار كشور مردند و شمارى به كربلا و نجف رخت كشيدند و چراغ عمرشان، بدون آن كه مجال يابند محفلى را روشن كنند، فرو مرد.
كشور، دچار هرج‏ و مرج، ناامنى و آشوب بود. دمادم، بخشهاى گوناگون كشور بين بازماندگان صفويه (18) ، نوادگان نادر، كه تا روزگار فتح‏على‏شاه بر خراسان حكومت مى‏كردند (آخرين آنان در سال 1218، به دست فتح‏على شاه از ميان برداشته شد) (19) و خانهاى قاجار، كه هر كدام داعيه‏اى در سرداشتند، دست به دست مى‏شد. (20)
كريم‏خان زند، گرچه هيچ‏گاه بر تمامى قلمرو ايران، حكمروايى نكرد، ولى در قلمرو حكومتى خود، از ناامنيها و هرج‏و مرجها جلوگيرى كرد و امنيت نسبى برقرار ساخت. اما او نيز، براى بالندگى فرهنگى و رواج دين، گام درخورى برنداشت (21) و يا نمى‏توانست بردارد كه چنين مايه‏هايى را نداشت و مردان علم و انديشه در پيرامون او نبودند.
پس از كريم‏خان، جانشينان او، مدتها با آغا محمدخان قاجار، بر سرحكومت، در جنگ‏وگريز بودند و آخرين آنان، لطف‏على‏خان زند، به سال 1209، به دست آغامحمد خان كور و سپس كشته شد. (22) روشن شد كه بين فروپاشى صفويان و روى‏كار آمدن فتح‏على‏شاه، به سال 1212، يك برهه تاريخى بسيار دهشت‏انگيز و پرحادثه است.
فتح‏على ‏شاه ، چند سال با رقيبان خود در نبرد بود تا توانست آنان را از ميدان به در كند و كشور را از پراكندگى به درآورد و از چنگ حكمرانان گوناگون برهاند و به آن سامان بخشد . از اين‏روى، دوران آشفتگى ايران تا به سال (23) 1218 به درازا كشيد. در اين دوره سياه و پر ادبار ، هيچ‏مجالى براى بالندگى و رشد و گسترش دانشها، تواناسازى بنيه‏هاى دينى و فرهنگى نبود و علما و فرهيختگان، از همه گردونه‏هاى فرهنگى بيرون بودند و بى‏نقش در عرصه‏هاى فرهنگى و اجتماعى، روزگار مى‏گذراندند. (24)

پي نوشت ها :
 

.1 وسائل الشيعه، شيخ حر عاملى، ج 18/98، دار احياء التراث العربى؛ بيروت، احتجاج، طبرسى، ج 2/ .283
.2 در جست و جوى راه از كلام امام، دفتر شانزدهم 159/، امير كبير.
.3 شهداء الفضيله، عبدالحسين امينى، شهاب، قم
.4 اصول كافى، محمد بن يعقوب كلينى، ج 1/46، ج 5، دارالتعارف، بيروت.
.5 وسائل الشيعه، ج 2/ .924
.6 الحياة، محمد رضا حكيمى، ج 2/310، انتشارات اسلامى، قم.
.7 كنز العمال، علاء الدين على المتقى بن حسام الدين الهندى، ج 10/186، شماره 28973، الرساله، بيروت.
.8 بحارالانوار، علامه مجلسى، ج 2/88، مؤسسه الوفاء، بيروت؛ الحياة، ج‏2/ .328
.9 مجله حوزه، شماره 63 64/265، به نقل از الخراجيات، فاضل قطيفى 23/.
.10 تاريخ اجتماعى و سياسى ايران، سعيد نفيسى، ج 2/105، بنياد، تهران.
.11 معراج السعاده، ملا احمد نراقى 4/، جاويدان، تهران.
.12 عوائدالايام، ملا احمد نراقى 529/، عائده 54، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، قم .
.13 نخستين روياروييهاى انديشه‏گران ايران، عبدالهادى حائرى 337/، امير كبير، تهران .
.14 همان 332/.
.15 صحيفه نور، مجموعه رهنمودهاى امام خمينى، ج 1/259، وزارت ارشاد اسلامى.
.16 دين و دولت در ايران، حامد الگار، ترجمه ابوالقاسم سرى 59/.
.17 همان 60/.
.18 سياست و اقتصاد در عصر صفوى، محمد ابراهيم باستانى پاريزى 14/؛ لغت نامه دهخدا، ج 10/14977، دانشگاه تهران.
.19 سلسله‏هاى اسلامى، كليفورد ادموند يوسورث، ترجمه فريدون بدره‏اى 259/، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى، تهران.
.20 ناسخ التواريخ، تاريخ قاجار، محمد تقى سپهر، ج 1/33 17، اساطير، تهران.
.21 نخستين روياروييهاى انديشه‏گران ايران 203/.
.22 طبقات سلاطين اسلام، دستانلى لين پول، ترجمه عباس اقبال 232/.
.23 ايران در دوره سلطنت قاجار، على اصغر شميم 58/، مدبر، تهران.
.24 از صبا، تانيما، آرين پور، ج 1/ .45 13
 

منبع : www.naraqi.com
ادامه دارد ….
ae