وقتي دچار مشكل و گرفتاري هاي زندگي مي شويم چگونه از محضر قرآن براي رفع مشكلات و ناراحتي ها، بهره ببريم؟

قرآن مجيد برترين و آخرين پيام خداوند و بزرگترين گوهر گرانبهاي به جاي مانده از پيامبر گرامي اسلام _ صلّي الله عليه و آله _ سرچشمة جوشان معارف اسلامي و مدار و محور اتحاد مسلمانان است. اين اقيانوس بيكران كه به ژرفاي حقايق آن نمي توان رسيد و شگفتي هايش را پاياني نيست، پا به پاي زمان همانند خورشيد و ماه بر همة ملتها در طول زمان مي تابد و بر يكايك بينش ها و گرايش ها و كنش هاي هر ملتي، آيه يا آياتي از آن انطباق مي يابد. نخستين گام براي ورود به درياي بي كران قرآن و نوشيدن معارف حيات بخش آن، شناخت دقيق اين كتاب گران سنگ است. آنان كه قرآن را آنگونه كه هست نشناخته اند، بجاي اينكه از انس با قرآن لذت ببرند، دلزده و خسته مي شوند و سرانجام كارشان به آنجا مي كشد كه از آن جز زيان و گمراهي سودي نمي برند.
قرآن، كتابي است حيات بخش و هدايتگر انسانها و جوامع كه از سوي حق تعالي به رسول اكرم _ صلّي الله عليه و آله _ نازل شده است، قرآن كتابي نيست كه تنها براي رفع مشكلات فردي شخص به آن مراجعه كنيم؛ بلكه رسالت قرآن اعم از اين مطالب مي باشد. لذا به چند نكته بايد توجه نمود؛
نكتة اول؛ در قرآن مجيد آيات فراواني وجود دارد كه به بيان ويژگيهاي اين كتاب بزرگ پرداخته است، برخي از اين آيات با عناوين مفرد، و برخي ديگر در قالب جمله يا جملاتي، قرآن را توصيف مي كند. در قرآن مجيد بيش از چهل عنوان مستقل بر اين كتاب گران سنگ اطلاق شده كه به چند مورد از آنها اشاره مي كنيم:
1. حكمت بخشي از پيامدهاي قرآن است: و يعلمكم الكتاب الحكمة؛[1] قرآن حكمت را به شما مي آموزد» ، «و انزل الله عليك الكتاب و الحكمة»[2]2. قرآن كتاب هدايت است: «فقد جائكم بينة من ربكم و هديً؛[3] به تحقيق كه شما را رهنمود و دليلي روشن آمد» ، «ذلك هدي الله يهدي به من يشاء؛[4] آن قرآن رهنمود خداوند است كه هر كس را مي خواهد با آن راهنمائي مي كند». اين وصف قرآن دلالت دارد بر اين كه انسان به طرف هدف و مقصودي در حركت است و براي شناختن راهي كه او را به هدف برساند به راهنما نياز دارد و اين وظيفه را قرآن به عهده گرفته است.
3. موعظه يكي از اوصاف قرآن است: «موعظةٌ للمتّقين ؛[5] قرآن پندي براي پرهيزكاران است» ، «يا ايها الناس قد جائكم موعظة من ربّكم؛ اي مردم شما را از سوي پروردگارتان پندي آمد». موعظه در حقيقت عبارت است از چيزي كه موجب رقّت و نرمي دل مي شود، آن را به سوي خدا و پذيرفتن حق مايل ساخته و از سركشي و طغيان و تمرّد باز مي دارد. بنابراين نه تنها به خاطر فهماندن مطلب، بلكه براي تأثر قلب و رام شدن آن، انجام مي گيرد و به عبارت ديگر سر و كار آن با دل است نه با عقل.
4. قرآن شفاء است: اطلاق شفاء بر قرآن مجيد، به لحاظ درمان كردن بيماري هاي معنوي انسان مي باشد. «يا ايها الناس قد جاءتكم موعظة من ربّكم و شفاء لما في الصدور» ، «و ننزّل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنين»[6]. امام سجاد _ عليه السلام _ در مورد قرآن مي فرمايد: «و جَعَلتَه نوراً نهتدي من ظُلَم الظلالة و الجهالة باتّباعه و شفاءً لِمَن اَنَصتَ بفهم التصديق الي اشتماعه؛[7] قرآن را همچون نوري فرا راه ما قرار دادي كه با تبعيت از آن، از تاريكي هاي گمراهي و ناداني نجات يابيم و شفا قرار دادي براي كسي كه از سر فهم و اذعان به آن گوش فرا دهد».
روشن است كه شفاء بودن قرآن براي امراض معنوي انسان، به معناي عدم صحت استشفاء به آيات شريفه براي امراض بدني نيست؛ چنانكه صحت استشفاء براي امراض بدني از روايات استفاده مي شود. همچنين عناوين ديگري از جمله رحمت، ذكر، نذير، بشير و … بر قرآن اطلاق مي شود.[8]نكتة دومي كه بايد توجه داشته باشيم، بحث شرائط بهره مندي از قرآن است. چنانچه دعا كردن و استجابت آن شرائط و آدابي دارد، براي تلاوت قرآن و بهره گيري از آن آداب خاصي هست كه به بعضي از آنها با استفاده از آيات و روايات اشاره مي شود:
1. در حال طهارت و با وضو به تلاوت قرآن بپردازيد.
2. قبل از تلاوت قرآن مسواك بزنيد.
3. با صوت زيبا تلاوت كنيد.
4. با صداي متوسط بخوانيد نه با صداي آهسته باشد و نه با صداي بلند.
5. از روي مصحف تلاوت كنيد.
در روايتي از رسول اكرم _ صلّي الله عليه و آله _ نقل گرديده كه فرموده اند:
«ليس شئ اشد علي الشيطان من القرائة في المصحف نظراً؛ چيزي براي شيطان سخت تر و كوبنده تر از تلاوت قرآن نيست آن هم از روي مصحف و با نگاه كردن در آن»[9].
6. قبل از شروع به تلاوت قرآن از شر شيطان پناه جوييد.
قرآن مي فرمايد: «فاذا قرات القران فاستعذ بالله من الشيطان الرجيم»[10].
7. هنگام تلاوت قرآن به چيز ديگري فكر نكنيد و متوجه آيات قرآن باشيد.
8. تدبّر در آيات قرآن كنيد. كه در اين صورت، از انوار و هدايت ها، حقايق و معارف و دقائق و اسرار قرآن كريم به اندازة خود بهره مند خواهيد شد. تلاوتي كه در آن تدبّر نباشد آن چنان فايده اي نخواهد داشت.
9. حق آيات را مراعات كنيد، به اين معنا كه به هنگام تلاوت قرآن، وقتي از رحمت و جنت ياد مي شود، خود را از رحمت محروم نبينيد و وقتي به آيات عذاب و آتش مي رسيد بترسيد و به خداي متعال پناه ببريد كه از اهل عذاب و آتش نباشيد، هنگامي كه به آيات استغفار و طلب عفو و بخشش مي رسيد استغفار كنيد و طلب عفو و مغفرت نماييد.

نتيجه گيري:
باتوجه به مطالبي كه بيان شد، نقش قران در جامعه بشريت، ايجاد هدايت جهان شمولي و فراگير است و پيام هاي آن براي تمام مصلحان جهان و حافظان حقوق بشر قابل اعتنا و كاربردي است ضمن اينکه بعضي مواقع در عدم حل مشكل، مصلحتي است كه ما از آ ن غفلت نموده ايم چون خود قرآن مي فرمايد: «شما بعضي چيزها را براي خودتان خير مي پنداريد در حالي كه شر است يا بالعكس؛ لذا رسالت قرآن فراتر از تصوري كه شما نموده ايد مي باشد.
تكيه قرآن بر اصول انساني، مانند عدالت گستري، امانتداري، تلاش براي ريشه كني هرگونه ناهنجاري، ناپاكي و اختلاف و مخالفت با حق و درستي و … همگي شاخص هايي است كه ظرفيت جهان شمولي قرآن را به نمايش گذاشته است. از اين رو نبايد گمان داشت كه اين گوهر فوق العاده با ارزش، تنها براي رفع مسائل جزئي است و براي مواردي از زندگي روزمره كه در مقابل هدايت بشريت به چشم نمي آيد آن را به كار بست؛ مانند اينكه كسي با الماسي گران بها (به عنوان يك سنگ) بخواهد بادام بشكند. البته بايد توجه داشت كه منكر تأثيرات آيات كريمه قرآن در موارد ساده زندگي نيستيم، ولي سخن در اين است كه قرآن، گره گشاي حقايق بزرگ زندگي است.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مقدمه اي به جهان بيني اسلامي، شهيد مطهري، ص 180.
2. تفسير الميزان، علامه محمدحسين طباطبائي، ج 12، ص 261.
3. شناخت قرآن، كمالي دزفولي.
 
پي نوشت ها:
[1] . بقره/ 152.
[2] . نساء/ 113.
[3] . انعام/ 157.
[4] . انعام/ 18.
[5] . نور/ 34.
[6] . اسراء/ 82.
[7] . صحيفه كامله سجّاديه، مترجم: محسن غرويان، عبدالجواد ابراهيمي، انتشارات هادي، چاپ ششم، 1380، دعاي 42، ص 215.
[8] . مصباح يزدي، محمد تقي، قرآن شناسي، انتشارات مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني، چاپ اول، 1376، ص 21.
[9] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج 92، ص 202.
[10] . نحل/ 98.