خانه » همه » مذهبی » ولایت و مقام امامان بر پیامبران علیهم السلام

ولایت و مقام امامان بر پیامبران علیهم السلام

حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله خاتم النبین است و از همه پیامبران الهی علیهم السلام افضل است و امامان علیهم السلام از نور پیامبرند بنابراین از جهت مقام علم و ولایت بر پیامبران گذشته برتر می دارند. در روایات متعددی ازحضرت رسول الله صلی الله علیه و آله صحت این حقیقت بیان شده مانند: «علی منی و انا من علی»؛ «حسین منی و انا من حسین» که این گونه روایات نزد شیعه و اهل سنت مستند مشهور است.
هر چند امامان معصوم علیهم السلام حضور جسمانی پس از انبیاء علیهم السلام دارند ولی در خصوص مقام وحقیقت آنان بر اساس روایات متعدده برتر از انبیاء گذشته اند. نمونه هایی ازاین روایات تقدیم می شود:
1. به سند معتبر از امام صادق علیه السلام به روایت رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است که: «… یا علی من و تو و امامان از فرزندان تو سرور خلقند در دنیا و پادشاهند در آخرت». (ترجمه حیاه القلوب، علامه مجلسی، اول، دارالاعتصام، 1417 ق، ص 118) که تعبیر سرور خلق و اطلاق و شمول آن انبیاء را نیز در بر می گیرد.
2. در عیون اخبار الرضا به سند معتبر از حضرت رضا علیه السلام روایت شده که حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمودند: تو یا علی و فرزندان تو برگزیده های خدایند از خلقش (همان، ص 122) که در این مورد نیز اطلاق و شمول خلق، انبیاء گذشته را نیز در بر می گیرد.
3. از امام محمد باقر علیه السلام نقل شده است که: «خداوند متعال چهار ده هزار سال قبل از خلقت آدم، چهارده نور از نور عظمتش را خلق فرمود، پس آن چهارده نور ارواح ما بود [جابر می گوید] از امام دربارهء اسمای آن چهارده نور سؤال کردم ایشان فرمود: محمد، علی، فاطمه ، حسن و حسین و نور فرزندان حسین علیهم السلام که نهمی آنان قائم عجل الله فرجه از ایشان است. (بحارالانوار، ج 25، ص 4)
از امام صادق علیه السلام در ذیل این روایت نکاتی نقل شده است از جمله اینکه محبت علی علیه السلام محبت شخص موجود در دنیا در مدت زمان خاصی نمی باشد که محسوس به حواس جزئی است بلکه مراد محبت حقیقت الهی و مقام عقل کلی حضرت است قبل از اینکه هر خلقی خلق شود. (علم الیقین فی اصول الدین، محمد حسین فیض کاشانی، تحقیق محسن بیدارفر، اول، قم، بیدار، 1377 ش، ص 803)
صرف نظر از این روایات با دو منظر دیگر می توان برتری مقام ائمه را بر سایر انبیاء اثبات کرد:
اول آنکه، بر اساس دلایل متقن عقلی و روایی «انسان کامل» مثل اعلی و روح خدایی است که مخلوق اول و صادر اول می باشد و از این جهت بر تمامی انسانهای دیگر از حیث مقام و منزلت برتری دارد. (در این خصوص نگا: راهنما شناسی، دفتر ششم مجموعه پرسش های دانشجویی، محمد رضا کاشفی، قم، اول، نشر معارف، صص 13_31)
با توجه به روایات متعدد رسول خدا صلی الله علیه و آله و عترت طاهره او اولین مخلوق بوده اند و از این رو مصداق اعلی و حقیقی انسان کامل اند.
_ امام باقرعلیه السلام به جابر فرمود: اولین مخلوق، حقیقت محمدی صلی الله علیه و آله و معصومین است. (بحارالانوار، ج 61، ص 142)
_ امام رضا علیه السلام به نقل از پدران خود می فرماید: اولین چیزی که خدای متعال خلق فرمود، ارواح ما است. (همان، ج 57، ص 58)
_ امیرمؤمنان فرمود: اولین مخلوق نور رسول خدا صلی الله علیه و آله بود. (همان، ص 170)
به هر حال با توجه به روایات رسول اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهارعلیهم السلام هر چند به لحاظ بدن مادی و از لحاظ زمانی متأخر از مخلوق اولی اند ولی از نظر رتبه وجودی و حقیقت روحی اولین مخلوق اند و از این رو بر تمامی مخلوقات و از جمله انبیاء پیشین برتری دارند.
لاجرم گفت آن رسول ذوفنونرمز نحن الآخرون السابقون
(مثنوی، دفتر 4، بیت 3764)
دوم آنکه بنا بر شواهدی نبی مکرم اسلام از انبیاء دیگر برتر است که تنها به دو مورد از آنها اشاره می کنیم.
الف) خداى سبحان به پیامبر صلی الله علیه و آله دستور مى دهد که: «بگو من اولین مسلمانم» ( انعام (6)، آیه 163.) و حال آن که به هیچ پیامبرى چنین دستورى داده نشده است. مقصود از «اول المسلمین»، اوّلیت ذاتى یا رتبى است، نه زمانى و تاریخى؛ زیرا اگر اولیت زمانى بود، هر پیغمبرى نسبت به قوم خویش «اول المسلمین» بود. پیامبران پیشین نیز به طریق اولى مى توانستند مصداق این اولیت باشند. حال آن که خداوند مى فرماید: «بگو من اولین مسلمانم». این اول المسلمین، نشانگر این حقیقت است که حضرت رسول(ص)، اولین صادر یا اولین ظاهر و یا اولین مخلوق است، یعنى، در رتبه وجودى آن حضرت، هیچ کس قرار ندارد. ( ر.ک: تفسیر موضوعى قرآن کریم، ج 8، ص 30.)
ب) این مطلب در جاى خود به اثبات رسیده که هر فیضى که از جانب خداى سبحان نازل مى شود، با حفظ ترتیب درجات است؛ چنان که هر فیضى هم که به سوى خداى سبحان رجوع مى کند، به ترتیب درجات است. از این رو، اولین فیض در «قوس نزول»، آخرین فیض نیز در «قوس صعود» خواهد بود. بر این اساس از آن جا که قرآن کریم، رسول خدا را خاتم پیامبران دانسته است ( احزاب (33)، آیه 40.) و روایات، وجود مقدس نبى اکرم صلی الله علیه و آله را نخستین کسى مى داند که در قوس صعود به لقاى خداوند بار مى یابد. (انا اول وافد على ربّى) ؛ ( بحارالانوار، ج 25، ص 1 و ج 36، ص 280.) مى توان چنین نتیجه گرفت که مخلوق اول، رسول خدا صلی الله علیه و آله است و او واجد همه مزایاى مشترک و مزایاى فرد فرد پیامبران و بعضى از خصایص ویژه است که آنان فاقد آن بوده اند. این نوع آیات و روایات، همچنین بیانگر این حقیقت است که تا روز قیامت، احدى بهتر از پیغمبر صلی الله علیه و آله نخواهد آمد؛ زیرا آن حضرت انسان کاملى است که اگر میلیون ها سال نیز بگذرد، کامل تر از او نخواهد آمد و اگر کامل تر از ایشان یافت مى شد، حتماً او به مقام خاتمیّت مى رسید. چون تالى باطل است، مقدّم هم باطل خواهد بود؛ یعنى، چون کسى جز رسول خدا صلی الله علیه و آله به خاتمیت نرسیده است، مشخص مى شود که کامل تر از آن حضرت نیز وجود ندارد. به همین جهت از معصومان علیهم السلام، نقل شده است: «ما حالاتى داریم که نبى مرسل و ملک مقرب هم به آن راه ندارند» ( همان، 79، ص 343.) و این کلامى متین است؛ زیرا کسى که در «قوس نزول»، اولین فیض و در «قوس صعود» آخرین و کامل ترین آن است؛ نه نبى مرسل به مرحله او بار مى یابد و نه ملک مقرب راه پیدا مى کند. ( تفسیر موضوعى قرآن کریم، ج 8، ص 53 و 24؛ ج 9، ص 233.)
منتهى در عشق چون او بود فردپس مر او را ز انبیا تخصیص کرد
گر نبودى بهر عشق پاک راکى وجودى دادمى افلاک را
( مثنوى، دفتر 5، ابیات 2738 – 2739.)
از سوی دیگر با توجه به این حقیقت که اماماند بمنزله پیامبر اسلامند. (اصول کافی، ح 702) و نفس آنان نفس نبی اکرم صلی الله علیه و آله می باشد. (نگا: موسوعه الامام علی ابن ابی طالب، ج 8، صص 9_12) می توان اذعان کرد که مقام ائمه علیهم السلام به دلیل قرابت و منزلت و مکنت وجودی با رسول اکرم صلی الله علیه و آله از انبیاء دیگر برتر است.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد