ویروس کرونا می‌تواند موجب بروز دیابت در افراد سالم شود

مطالعات اخیر از انگلیس و کشورهای دیگر نشان داده است که بزرگسالان مبتلا به دیابت‌ نوع یک و دو درصورت ابتلا به کووید ۱۹ و خصوصا اگر کنترل گلوکز ضعیفی داشته باشند، درمعرض خطر بالاتر مرگ قرار دارند. شواهدی در حمایت از این تئوری درحال جمع‌شدن است. هنگامی که اوضاع آرام‌تر شود، احتمالا تجزیه‌و‌تحلیل دقیق‌تری از داده‌ها این افزایش خطر را تأیید خواهد کرد. اما در اوایل ماه ژوئن چندین تن از دانشگاهیان برجسته از سرتاسر جهان نامه‌ای به مجله‌ی NEJM نوشتند و در آن اظهار داشتند که کووید ۱۹ نه‌تنها خطری برای افراد مبتلا به دیابت محسوب می‌شود بلکه درواقع ممکن است خود موجب دیابت شود.

دو نوع اصلی دیابت وجود دارد. دیابت نوع یک که ناشی‌از حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به سلول‌های جزیره‌ای در پانکراس است که انسولین تولید می‌کنند. این وضعیت، نوعی بیماری خودایمنی به شمار می‌رود. در این وضعیت، سرانجام هیچ سلول جزیره‌ای باقی نمی‌ماند و بنابراین هیچ انسولینی برای کنترل سطوح گلوکز خون ساخته نمی‌شود. ما نمی‌دانیم چه چیزی موجب آغاز این وضعیت خودایمنی می‌شود اما عفونت‌های ویروسی به‌عنوان یک آغازگر احتمالی پیشنهاد شده‌اند.

دیابت نوع دو زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های جزیره‌ای مجبورند به‌علت اینکه ارگان‌های هدف اصلی (کبد، عضله، چربی) آن‌طور که باید دربرابر پیام انسولین پاسخ نمی‌دهند، مقادیر زیادی انسولین تولید کنند. سرانجام سلول‌های جزیره‌ای فرسوده شده و می‌میرند.

سال‌ها است می‌دانیم عفونت‌های ویروس ممکن است با اولین باری که بیمار نشانه‌های دیابت را نشان می‌دهد، ارتباط داشته باشد (دیابت نوع یک به شیوه‌ای فصلی نمایان می‌شود؛ واقعیتی که اغلب درمورد عفونت‌های ویروس دیده می‌شود). عفونت‌های ویروسی همچنین ممکن است موجب تخریب سلول‌های جزیره‌ای پانکرانس شوند که تولیدکننده انسولین هستند و یک پاسخ خودایمنی مزمن را ایجاد کنند.

مواردی از ابتلا به دیابت حین اوریون و عفونت‌های انتروویروسی ثبت شده است. همچنین شواهد قابل‌توجهی وجود دارد که نوعی انتروویروس خاص به‌نام کوکساکی B1 را با دیابت خودایمنی کلاسیک نوع یک پیوند می‌دهد. علاوه‌بر‌این، مطالعه‌ی TEDDY از آمریکا و اروپا افزایش خطر توسعه‌ی نشانه‌های خودایمنی سلول‌های جزیره‌ای را پس از ابتلا به عفونت‌های تنفسی در ماه‌های زمستان نشان داده است.

درمورد کووید ۱۹ چطور؟

یک گزارش موردی از کشور چین درمورد مرد جوان سالمی که پس از ابتلا به کووید ۱۹ دچار نوعی دیابت شدید به‌نام کتواسیدوز دیابتی شد، وجود داشته است. قبل از دنیاگیری کووید ۱۹، شرق آسیا شیوع سارس را در سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ تجربه کرد که این عفونت نیز ناشی‌از نوعی ویروس کرونا بود. موارد مستندشده‌ای از آغاز حاد دیابت در افراد مبتلا به ذات‌الریه سارس وجود داشته است که در افراد مبتلا به ذات‌الریه ناشی‌از علل دیگر دیده نمی‌شد. در بیشتر موارد، دیابت پس از ۳ سال برطرف می‌شد اما در ۱۰ درصد از بیماران همچنان ادامه داشت.

ویروس‌های کرونای مسئول شیوع‌های کنونی و پیشین از روش یکسانی برای ورود به سلول‌ها استفاده می‌کنند. پروتئین اسپایک موجود روی سطح ویروس به گیرنده‌های ACE2 که در ریه، کلیه و سلول‌های جزیره‌ای پانکراس فراوان هستند، متصل می‌شود. پیشنهاد شده است که وقتی ویروس کرونا به سلول‌های جزیره‌ای وارد می‌شود، عملکرد طبیعی آن‌ها را مختل کرده و منجر به بروز ناهنجاری‌ در مسیرهایی می‌شود که ازطریق ترشح انسولین گلوکز خون را در سطح طبیعی حفظ می‌کنند. همچنین ممکن است حمله به سلول‌ منجر به بروز التهاب حادی شود که سلول‌های جزیره‌ای را از بین ببرد.

_{پروتئین‌های اسپایک به رنگ قرمز نشان داده شده‌اند}

بنابراین آیا کووید ۱۹ موجب دیابت می‌شود؟ پاسخ این است که نمی‌دانیم و نامه‌ی NEJM روشن می‌کند که بسیاری از این موارد هنوز در حد گمانه‌زنی هستند. کووید ۱۹ ممکن است دیابت‌های نوع 1 یا 2 را آغاز کند. این وضعیت حتی ممکن است نوع جدیدی از دیابت باشد.

برخلاف داده‌های زیادی که درمورد خطر مرگ همراه‌با دیابت شناخته‌شده، چاقی شدید، فشار خون بالا و قومیت ارائه شده است، داده‌های کمی درمورد کووید ۱۹ و دیابتی که به‌تازگی تشخیص داده شده باشد، وجود دارد. برای پرداختن به این مسئله نویسندگان نامه‌ی منتشرشده در NEJM یک رجیستری را توسعه داده‌اند تا تمام موارد دیابت مرتبط با کووید ۱۹ در آن ثبت شود. چنین رویکردی برای جمع‌آوری داده‌های کافی برای آشکارسازی معمای هرگونه ارتباط مستقیم بین کووید ۱۹ و دیابت ضروری است. اگر چنین ارتباطی پیدا شود، تعیین اینکه چگونه کوووید ۱۹ موجب وارد آمدن آسیب می‌شود، باتوجه‌به این مسئله که این بیماری ممکن است برای مدتی در جامعه حضور داشته باشد، ازنظر شناسایی بهترین درمان‌ها بسیار مهم است.