يك دانش آموز براي فهميدن بهتر درس و مفاهيم قرآني، چه بايد بكند و چه دعاهايي را بخواند؟

عواملي كه در فهم درس و نيز مفاهيم قرآن كريم، مؤثّر هستند، دو گونه مي باشند: 1. عوامل دروني مثل گرسنگي، تشنگي، خستگي، اضطراب، عصبانيّت، پرخوري و… وجود چنين حالاتي از موانع فهم درس و مفاهيم قرآن كريم است. 2. عوامل خارجي مثل شلوغ بودن مكان و محيط، پرزرق و برق بودن محيط، آمد و شد زياد به مكان و… که از عوامل بيروني حواس پرتي هستند.
از اين روي براي فهميدن بهتر درس و مفاهيم قرآن  کريم رعايت نكات زير لازم است:
1. مكان و محيط بايد پاكيزه باشد: در اين راستا بهترين مكان براي درس خواندن كتابخانه و براي فهم و حفظ مفاهيم قرآن كريم مسجد است، خداوند متعال درباره ي نورانيّت مسجد مي فرمايد: «آن مسجدي كه از روز نخست بر پايه ي تقوا بنا شده شايسته است كه در آن قيام (و عبادت مثل قرائت قرآن و…) كني، در آن مرداني هستند كه دوست دارند پاكيزه باشند و خداوند پاكيزگان را دوست دارد.»[1]2. رو به قبله و به حالت خشوع بودن: قرآن كريم مي فرمايد: «نگاه هاي انتظار آميز تو را به سوي آسمان (به تعيين قبله نهايي) مي بينيم، اكنون تو را به سوي قبله اي كه از آن خشنود باشي، باز مي گردانيم، پس روي خود را به سوي مسجد الحرام كن و هر جا باشيد، روي خود را به سوي آن بگردانيد.»[2] پس بهتر است كه انسان در بيشتر و غالب حالات رو به قبله باشد.
3. داشتن وضو: قرآن كريم مي فرمايد: « إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ (77)فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ (78)لا يَمَسُّهُ إِلا الْمُطَهَّرُونَ (79)[3]؛ كه آن قرآن كريم است كه در كتاب محفوظي جا دارد و جز پاكان نمي توانند به آن دست زنند(دست يابند).» يكي از مصاديق طهارت كه مستحب است براي تلاوت قرآن به جا آورده شود، وضو است.»
4. پناه بردن به خدا از شرّ شيطان پيش از مطالعه: چون « … إِنَّ الشَّيْطَانَ لِلإنْسَانِ عَدُوٌّ مُبِينٌ (5)[4]؛ همانا شيطان دشمن آشكاري براي انسان است.»
5. انتخاب محلي آرام و بدون سر و صدا براي مطالعه.
6. خواندن دعا قبل از مطالعه و … : پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ به حضرت امير مؤمنان حضرت علي ـ عليه السّلام ـ فرمود: « هرگاه خواستي كه آن چه مي شنوي و يا مي خواندي حفظ شوي در پايان هر نمازي اين دعا را بخوان: « سبحان من لا يعتدي علي اهل مملكة سبحان من لا ياخذ اهل الارض بالوان العذاب سبحان الرؤف الرحيم، اللهم اجعل لي في قلبي نوراً و بصراً و فهما و علما انك علي كل شيء قدير»؛ و يا خواندن دعاي « يا حيّ يا قيوم فلا يفوت شيئاً علمه و لا يؤده.» بعد از نماز صبح كه حضرت امام صادق ـ عليه السلام ـ به آن سفار ش فرموده است.[5] و هم چنين خواندن آية الكرسي به طور مداوم.
7. داشتن تغذيه كافي مثل خوردن كشمش سرخ، عسل، عدس، حلوا، گوشت و… چنان كه در روايت آمده است كه حضرت علي ـ عليه السلام ـ درباره ي فايده ي عدس مي فرمايد: «خوردن عدس قلب و دل را نرم و خون را زياد مي كند.»[6]در روايات ديگر آمده كه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ همواره عسل و گوشت مي خورد و ديگران را نيز به خوردن اين دو نعمت سفارش مي كرد.[7]امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «هيچ چيز مثل عسل شفا بخش نيست.»[8]8. مراجعه به تفاسير، همانند تفسير الميزان، تفسير نمونه، تفسير نور، تفسير راهنما و … براي فهم مفاهيم قرآن مفيد است.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1.قمّي، عباس، مفاتيح الجنان، قم: انتشارات مطبوعات ديني، سوّم، 1379ش، باب 2 و 6.
2. مجلسي، بحارالانوار، ج83، بيروت: مؤسسة الوفاء، الطبعة الثانيه، 1403، ص 9.
 
پي نوشت ها:
[1] . توبه: 9/108.
[2] . بقره: 2/144.
[3] . واقعه: 56 /77 تا 79.
[4] . يوسف: 12/5.
[5] . نوري، مستدرك الوسائل،ج5، قم: مؤسسه آل البيت ـ عليه السلام ـ، الطبعة‌الاولي، 1408 هـ ، ص 78، كليني، محمد بن يعقوب، الكافي،ج2، تهران: دارالكتب الاسلاميه، چهارم، 1365، ص 576.
[6] . كليني، محمد بن يعقوب، الكافي، ج6، همان، ص 343.
[7] . ر.ك: همان، ج5، ص 320.
[8] . همان، ج6، ص 332.