4/8- مسلمان جنگ طلب نيست و تاجايي که عدالت قرآني خدشه دار نشود صلح جويانه با مشکلات برخورد مي کند:
 

آيه 208 بقره:«يا ايها الذين آمنوا ادخلوا في السلم کافه… اي اهل ايمان همگي به سلم اندر آييد (تسليم خدا و صلح جو باشيد… » و آيه 128 نساء «… والصلح خير… – صلح خوب است… » و آيه 108 انعام: «و لا تسبوا الذين يدعون من دون الله فيسبوا الله عدوا بغير علم… – آنان را که جز خدا مي خوانند دشنام ندهيد (اگر شما به مشرکان و يا به مقدسات آنان دشنام بدهيد)آنان نيز خصمانه و به ناداني خدا را دشنام مي دهند… » و آيه 1 انفال: «… فاتقوا الله واصلحوا ذات بينکم…- بترسيد از نافرماني خدا و روابط خويش را اصلاح و بين خود صلح برقرار کنيد… »و آيه هاي 151 و 152 شعرا: «ولا تطيعوا امر المسرفين- و دستور اسراف کاران را اطاعت نکنيد (151) الذين يفسدون في الارض و لا يصلحون- آنان که در زمين فساد مي کنند و اصلاح نيم نمايند» و آيه 14 جاثيه: «قل للذين آمنوا يغفروا للذين لا يرجون ايام الله…- به مومنان بگو کساني را که به (قيامت و ساير) ايام الله اميد ندارند ببخشند (و به خدا واگذارند)… » و آيه هاي 55، 57 و 61 سوره انفال: «ان شر الواب عند الله الذي کفروا فهم لا يومنون- هر آينه بدترين جنبندگان در نزد خدا آن ها هستند که کافر شده اند و (به حقايق روشني که در قرآن بيان گرديده است) ايمان نمي آورند (55) «الذين عاهدت منهم ثم ينقضون عهدهم في کل مره و هم لايتقون- آن ها که هر بار ايشان پيمان گرفتي پيمان خود را شکستند و (از پيمان شکني، خيانت و ستمگري) پروايي ندارند(56)«فاما تثقفنهم في الحرب فشرد بهم من خلفهم لعلهم يذکرون- پس اگر آن ها را در جنگ يافتي طوري پراکنده شان ساز که پشتي هايشان نيز پراکنده شويد باشد که عبرت گيرند (57) «… و ان جنحوا للسلم فاجنح لها و توکل علي الله انه هو السميع العليم- اگر تمايل به صلح نشان دادند تو نيز مايل به صلح باش و بر خدا توکل کن که او شنوا و دانا است (61) »و آيه 256 بقره:«لا اکراه في الدين…- در پذيرش دين اکراه نيست… » و…

4/9- انسان ها به ويژه مسلمانان که خود را تسليم اوامر خدا مي دانند بايد داراي پندار، گفتار و کرداري عادلانه باشند و براي عدالت قيام کنند:
 

آيه 25 سوره حديد:«لقد ارسلنا رسلنا بالبنيات وانزلنا معهم الکتاب و الميزان ليقوم الناس بالقسط…- ما رسولانمان را به دلايل روشن فرستاديم و با آنان کتاب و ميزان (وسيله شناسايي حق از باطل و قوانين عادلانه) نازل کرديم تا مردم به عدالت قيام کنند… » و…

4/10- انسان ها بخصوص مسلمانان بايد از پندار، گفتار و کرداري نيکو برخوردار باشند و پيوسته در مسير خير و صلاح، راستي و درستي و حق عدل تلاش نمايند:
 

آيه 195 سوره بقره: «… واحسنوا ان الله يحب المحسنين- نيکويي کنيد که خداوند نيکوکاران را دوست مي دارد» و آيه هاي 2 و 3 سوره عصر: ان الانسان لفي خسر- قطعا انسان زيانکار و دچار خسارت مي باشد(2) الا الذين آمنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر- مگر کساني که ( به آنچه رسولان خدا لزوم ايمان به آن ابلاغ کرده اند) ايمان آورده اند و (طبق وحي الهي، و در زمان امامت قران به هدايت اين کتاب الهي) عمل هايشان نيکو بوده و يکديگر را به حق توصيه نموده و براي استقامت در مسير حق (ضمن تهيه وسايل مورد نياز) به يکديگر سفارش هاي لازم را کرده باشند»و…

4/11- مسلمانان بايد آنچنان قوي و عزتمند باشند که کسي جزات تجاوز به
 

حقوق آنان را نداشته باشد:
آيه 55 سوره نور: « وعد الله الذين آمنوا منکم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم في الارض کما استخلف الذين من قبلهم… – خدا کساني را از شما که ( به قرآن ) گرويده و داراي اعمالي شايسته اند نويد مي دهد که آنان را در زمين خلافت بخشد آنچنان که کساني را قبل از ايشان خلافت بخشيد… » و « آيه هاي 60 و 65 انفال: « و اعدوا لهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخيل ترهبون به عدو الله و عدوکم و آخرين من دونهم لا تعلمونهم الله يعلمهم. ..- تا مي توانيد خود را نيرومند و به بهترين سلاح ها و وسايل ارتباطي و سواري مجهز سازيد به طوري که دشمن خدا و دشمن خود و بعضي جمعيت هاي ديگر را که خدا مي شناسد بترسانيد ( تا جرات نکنند به حريم اسلام و به حقوق مسلمانان تجاوز نمايند )… (60)… و ان يکن منکم منه يغلبوا الفا من الذين کفروا بانهم قوم لا يفقهون- و اگر ( خود و جامعه خويش را به هدايت قوي ساخته و هنگام نبرد نيز صابر باشيد ) صد نفر از شما بر هزار نفر از کافران اسلام ستيز غلبه مي کنند زيرا آن کافران فاقد بينش و دانش عميقند » و آيه 11 رعد: «… ان الله لا يغير ما بقوم حتي يغيروا ما بانفسهم ..- خدا وضعيت هيچ قومي را تغيير نمي دهد مگر اينکه آن قوم وضع خود را تغيير بدهند ( هر قوم و ملتي که بيشتر و آگاهانه تر به آموزش هاي قرآني عمل کند قوي تر و عزتمند تر و از نعمتهاي بيشتر بهره مند مي گردد ) » و…

4/12- با کفار حربي که براي رسانيدن آسيب به اسلام فتنه و جنگ مي نمايند با قاطعيت و شدتي عادلانه برخورد کرد، باشد که ديگر به حقوق مسلمانان تجاوز ننمايند:
 

آيه 29 سوره فتح: « محمد رسول الله و الذين معه اشداء علي الکفار رحماء بينهم..- محمد (ص) فرستاده خدا است و کساني که با او هستند در برابر کفار ( دشمنان حربي اسلام ) شديدتر و بين خود مهربان مي باشند… » طبق آياتي نظير آيه هاي 8 و 9 سوره ممتحنه، به کفار غير حربي که در امر دين به مسلمانان صدمه نزده اند مي توان ملايمت و نيکويي کرد و تا آنجا که براي اسلام ضرري نداشته باشد با آنان دوستي نمود: « لا ينهاکم الله عن الذين لم يقاتلوکم في الدين و لم يخرجوکم من ديارکم ان تبروهم و تقسطوا اليهم ان الله يحب المقسطين- خدا شما را از نيکي کردن و رعايت عدالت نسبت به کساني که با شما در امر دين پيکار نکردند و از خانه هايتان بيرون نراندند باز نمي دارد ( در هر حال و با هر کس عدالت را رعايت کنيد زيرا ) خدا عدالت پيشگان را دوست مي دارد (8) « انما ينهاکم الله عن الذين قاتلوکم في الدين و اخرجوکم من ديارکم و ظاهروا علي اخراجکم ان تولوهم و من يتولهم فاولئک هم الظالمون »- خدا شما را از دوستي با کساني باز مي دارد که در امر دين با شما پيکار کردند و از خانه هايتان بيرون راندند و يا به بيرون راندن شما کمک کردند و هر کس با اين کافران دوستي کند ستمگر مي باشد » و…

4/13- بايد پيوسته خداوند را در نظر داشت و ضمن تبيين حقايق و تحليل وقايع، از کمترين ستم حتي نسبت به دشمن ستمگر خود دوري نمود:
 

آيه 94 سوره نساء: « يا ايها الذين آمنوا اذا ضربتم في سبيل الله فتبينوا و لا تقولوا لمن القي اليکم السلام لست مومنا تبتغون عرض الحياه الدنيا فعند الله مغانم کثيره کذلک کنتم من قبل فمن الله عليکم فتبينوا ان الله کان بما تعملون خبيرا- اي کسانيکه ايمان آورده ايد وقتي در راه خدا مبارزه مي کنيد بايد ( حقانيت دين خدا و درستي روش خود را براي ديگران به ويژه براي دشمنان، و علت و چگونگي جنگ و صلح دشمن را براي خود ) تبيين و روشن نماييد و به کسي که ( از سپاه دشمن ) به شما سلام مي دهد ( به گمان اينکه کافر و قصد او فريب و غافلگيريست ) نگوييد مومن نيستي، اگر غنيمت زندگي دنيا را مي جوئيد، غنيمت هاي زياد نزد خدا است شما از قبل آنچنان بوديد ( کفر مي ورزيديد و براي متاع دنيا ستيز مي کرديد ) خدا بر شما منت نهاد ( و براي ايمان و عمل به حق به وسيله قرآن هدايتتان نمود و اکنون که هدف شما تبليغ قرآن و اجراي عدالت براي کسب رضايت خداوند است نبايد در اثر کوتاهي در بيان حق و به سبب گمان باطل مرتکب ظلمي شويد که روز جزا شرمنده و پشيمان باشيد ) پس تبيين کنيد ( او اگر کسي جرم قابل مجازاتي نکرده است و خطري هم براي شما ندارد او را رها کنيد و بدانيد که ) خداوند به آنچه انجام مي دهيد آگاه است » و آيه 8 مائده: « … کونوا قوامين لله شهداء بالقسط و لا يجرمنکم شنان قوم علي الا تعدلوا اعدلوا هو اقرب للتقوي.. » قوام يافته و قيام کننده و مستقيم براي خدا بوده، شهادت دهنده به حق و عدل، و الگوي راستي و درستي ( بر ساير ملت ها ) باشيد و کينه و دشمني نسبت به قومي موجب بي عدالتي و مجرميت شما نباشد ( و چون هر انساني بايد متقي باشد لذا) عدالت کنيد که عدل به تقوا نزديک تر است… » و…
تبصره- با توجه به آياتي نظير«… نبلوکم بالشر و الخير فتنه و الينا ترجعون » بيازماييم شما را به بدي و خوبي آزمودني ( دقيق ) و ( پس از مرگ با برپايي قيامت ) به سوي ما رجعت داده مي شويد ( 35 انبيا) » انسان به طرق مختلف در دنيا مورد امتحان قرار مي گيرد تا ضمن ساختن خويش چگونگي بينش، تقوا، عدالت و بندگي خود را مشخص کند و در آخرت به جزا و جايگاهي که شايسته ايمان و عمل و شخصيت اوست برسد، در اين راستا، کسي که داراي پندار و اعمالي ناپسند باشد و بطور عمد در جهت خلاف حکم خدا انساني صالح را نيز بکشد، با ارتکاب اين جنايت ممکن است ثابت نمايد که از تقوا و عدالت خاليست و در صورت داشتن فرصت و مکنت، از کشتن بقيه انسانها نيز در جهت ارضاي اميال و اغراض خود امتناع نخواهد کرد و به اين سبب در آخرت همچون کشنده تمام انسانها با او برخورد شود و دائماً در عذابي اليم گرفتار باشد: «. .. من قتل نفساً بغير نفس او فساد في الارض فکانما قتل الناس جميعا… – هر کسي انساني را که کسي را نکشته يا در زمين فسادي ايجاد نکرده است بکشد مثل آنست که همه انسان ها را کشته است… (32مائده ) » و…
منبع: فصلنامه فکر و نظر شماره 14و15