پذیرش ولایتعهدی

برادر گرامی اگر منظورتان این است که چرا در ابتدا امام رضا (ع) از پذیرفتن ولایتعهدی امتناع کرده است ( چون امام نهایتاً مجبور به پذیرفتن ولایتعهدی شدند) جواب آن این است که اولاً مأمون از این کار اهدافی را بدنبال می کرده است که عبارتند از: 1- کاستن تضاد بین علویان و عباسیان. 2- فرو نشاندن نهضتها. 3- نظارت بر امام و محدود ساختن آن حضرت. 4- مخدوش ساختن قداست امام (ع). 5- مشروع جلوه دادن خلافت. 6- یافتن پایگاه مردمی(1)
و ثانیا: امام (ع) خود علت پذیرش و ولایتعهدی را چنین می فرماید:خداوندا تو می دانی که من (در پذیرش ولایتعهدی) به اکراه و از روی ناچاری وارد شدم پس مرا مورد مواخذه قرار مده چنان که پیامبرت یوسف را به خاطر پذیرش سرپرستی مصر مورد مواخذه قرار ندادی.(2)
فردی به نام محمد بن غرفه می گوید از امام (ع) پرسیدم چرا ولایتعهدی را تحمل کرده اید؟ امام فرمودند: همان علتی که سبب شد جدم امیر المومنان در شورای خلیفه دوم وارد شد باعث شد من ولایتعهدی را بپذیرم. (3)
البته ناگفته که پذیرفتن ولایتعهدی از ناحیه امام رضا (ع) به این سادگی نبوده که به محض اینکه مأمون پیشنهاد داد امام بپذیرند بلکه امام (ع) شرایط ولایتعهدی صوری را پذیرفتند که به طور کلی می توان گفت اولاً مأمون در طی دو ماه مذاکره توانست امام (ع) را مجبور به پذیرش نماید(4)
ثانیاً خبر دادن از عمر کوتاه خود و اطمینان به بهره نگرفتن از ولایتعهدی.
ثالثاً مشاهده نشدن آثار خشنودی در سیمای امام پس از تحمیل ولایتعهدی به آن حضرت و اظهار غم و اندوه در موقعیتهای مناسب.(5)
رابعاً: پیش شرطهای امام برای پذیرش ولایتعهدی مبنی به اینکه آن حضرت در هیچ امر حکومتی نظر ندهد و در هیچ عزل و نصبی دخالت نکند.(6)
برای مطالعه بیشتر به
تحلیلاتی از زندگانی امام رضا(ع)، محمد جواد فضل الله.
زندگانی سیاسی امام رضا(ع)، جعفر مرتضی عامی. رجوع کنید.
منابع:
1- امام علی ابن موسی الرضا (ع)، امام رأفت و معرفت، احمد ترابی.
2- بحار الانوار، ج 49/130، مستند امام رضا(ع)، ج1، ص49. به نقل از منبع پیشین.
3- بحار الانوار، ج49، ص 134 به نقل از منبع پیشین.
4- عیون اخبار الرضا، ج2، ص140 به نقل از منبع پیشین.
5- همان، ص140.
6- همان، ص130.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی