مقدمه

بررسی در مورد مذهب جوینی از این لحاظ دارای اهمیت است که وی در کتابش با نام “فرائد السمطین” روایات پرشماری را در فضایل اهل بیت علیهم السلام نقل کرده و اساسا این کتاب را درباره فضایل امیرالمومنین، حضرت زهرا، امام مجتبی و امام سیدالشهدا علیهم الصلاةوالسلام تالیف کرده است. یکی از مهم ترین مطالبی که جوینی در کتاب خود آورده است، روایتی است که در آن پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم ماجرای ظلم به صدیقه کبری حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و شهادت ایشـــــان را پیش بینی نموده و از وقوع آن پس از ارتحال خود خبر داده اند. این حدیث موجب گردیده است که در میان اهل سنت نسبت به این کتاب حساسیت به وجود آمده در مقام پاسخ برآیند. یکی ازاین پاسخ ها که در قالب نامه ای از هرمزگان به دستمان رسیده است، تشکیک در سنی بودن نویسنده آن است. از این روی سعی شده است که تحقیق تفصیلی با تکیه بر منابع مختلف شیعه و سنی انجام پذیرد. این مقاله اثبات خواهد نمود که جوینی سنی مذهب و از میان مذاهب اصلی اهل سنت، شافعی بوده است. پیش از ورود به بحث لازم است فهرستی از موضوعات مطرح شده در این مقاله ارائه گردد.

فهرست مطالب

1- نگاهی به جوین، مذهب مردم، معرفی برخی از علمای آن و آشنایی با پدر و جد جوینی
2- نام کامل، تاریخ ولادت و وفات، نام کتاب و تاریخ نگارش تالیف جوینی
3- چهل دلیل از انبوه مدارک شافعی بودن جوینی از شیعه و سنی و گذشته و معاصر
4- بررسی مدارک ارائه شده در مورد شیعه بودن جوینی
5- تحلیل و نقد نظریه صاحب ریاض العلماء

نگاهی به جوین، مذهب مردم، معرفی برخی از علمای آن و آشنایی با پدر و جد جوینی

عبدالکریم سمعانی شافعی متوفی سال 562 ق، در مورد جوین می نویسد: هذه الناحیة متصلة بحدود بیهق… کان منها جماعة من المحدثین و الائمة. او پس از آنکه از نظر جغرافیایی موقعیت جوین را بیان می کند، نام تعداد زیادی از علمای اهل سنت آن منطقه را ذکر می کند که نشان دهنده گرایش علمی و مذهبی دانشمندان خطه جوین است.
( الانساب، ج2، ص128، دارالکتب العلمیة، بیروت، لبنان )
یاقوت حموی متوفی سال 626 ق، که خود اهل این منطقه است می نویسد: نسب الی جوین خلق کثیر من الائمة و العلماء. وی بعد از آنکه جوین را مرکز تعداد فراوانی از امامان حدیث و دانشمندان می شناساند، نام تعداد زیادی از آنان را که همه از اهل سنت بوده و برخی از آنان تالیف یا تصنیفی در مذهب شافعیه ازخود برجای گذارده اند، ذکر می کند.
( معجم البلدان، ج2، ص192، دارصادر، بیروت، لبنان )
این دو کتاب هرچند پیش از ولادت جوینی نوشته شده است و بنابراین مطلبی درباره وی ندارد، اما از این نظر مهم است که مذهب رایج در آن منطقه و علمای آن را به خوبی گزارش کرده است. برای روشن تر شدن وضعیت مذهبی جوین به گفتاری از محقق و محدث نامی، مرحوم حاج شیخ عباس قمی قدس سره توجه می کنیم. ایشان در مورد امام الحرمین جوینـــی می نویسد:
ابوالمعالی عبدالملک بن عبدالله الجوینی نسبة الی جوین و هی ناحیة کبیرة من نواحی نیسابور، کان من فقهاء الشافعیة و هو استاذ الغزالی و غیره من العلماء فی الفقه و الادب و الاصول و لقب بامام الحرمین لانه جاور بمکة المعظمة اربع سنین و بالمدینة المشرفة یدرس و یفتی بها مدة فلهذا قیل له امام الحرمین. توفی فی نیسابور سنة 478 و کانت تلامذته ما یقارب الاربعمائة نفر وقدتاثروا علیه کثیرا کما تاثر علیه اهالی نیسابور فغلقت الاسواق یوم موته.
( الکنی و الالقاب، ج2، ص48، مکتبة الصدر، تهران )
بر اساس گزارش محدث قمی قدس سره، امام الحرمین جوینی که در شافعی بودن وی هیچ تردیدی وجود ندارد، نزدیک به چهارصد شاگرد در منطقه نیشابور و جوین داشته است که در هنگام درگذشت وی به شدت متاثر شده بودند و مردم آن منطقه نیز در عزای او با تاثر فراوان بازارها را تعطیل کرده بودند. این گونه احترام گذاردن به یک دانشمند از سوی شاگردان و مردم آن منطقه نشان دهنده رواج مذهب شافعی در جوین است. برای تکمیل شدن مطلب در این بخش از گفتار، نام تعدادی از دانشمندان سنی مذهب خطه جوین را ذکر می کنیم و طالبین آشنایی با ترجمه و زندگی نامه آنان را به کتب مرتبط با علم رجال ارجاع می دهیم. گذشته از امام الحرمین جوینی شافعی می توان به این اسامی اشاره نمود: موسی بن العباس الجوینی، حسن بن علی بن محمد الجوینی، الشیخ الصالح کمال الدین ابوعبدالله محمد بن محمد بن علی الجوینی، صدرالدین ابوالمجامع الخراسانی الجوینی الصوفی و الشیخ الامام عبدالله بن یوسف الجوینی پدر امام الحرمین جوینی.
شاید بهتر باشد پیش از پایان این بخش، نگاهی هم به پدر جوینی مورد نظر و مذهب او بیاندازیم. منتجب الدین بن بابویه ضمن احادیثی که نقل می کند، به اینجا می رسد:
الحدیث الحادی و العشرون؛ انا ابوعبدالله محمد بن محمد بن حمویه الجوینی الصوفی
( الاربعون حدیثا، ص48 )
و نیز دانشمند بزرگ اهل سنت شمس الدین ذهبی، در کتاب معروف خود این گونه می نویسد:
الامام العارف ابوعبدالله محمد بن حمویه بن محمد بن حمویه الجوینی الصوفی
( سیراعلام النبلاء، ج19، ص597، موسسة الرسالة، بیروت، لبنان )
بر اساس نقل این دو کتاب جوینی پدر، صوفی بوده است و شکل بیان ذهبی حکایت از آن دارد که او با مرام و مذهب جوینی پدر، موافق بوده است و بر این اساس از وی تمجید کرده است. در خلال بخش های آتی روشن خواهیم نمود که صوفی بودن به تنهایی دلیل خروج شخص از دایره تشیع است.
محدث قمی، علوی حسینی نجفی و سید محسن امین، پدر و جد جوینی را بنا بر مشهور و معروف از دانشمندان بزرگ اهل سنت دانسته اند.
( الکنی و الالقاب، ج2، ص196، مکتبة الصدر، تهران – مقدمه تحقیق کتاب سلیم بن قیس عامری، ص53، دارالفنون، بیروت، لبنان – اعیان الشیعة، ج2، ص218 )
این نقل ها ما را از ادامه مطلب در مورد مذهب پدر و جد جوینی بی نیاز می نماید، هرچند در لابلای اسنادی که بعدا در طی همین نوشتار ارائه می شود سخن از خانواده جوینی به میان خواهد آمد.

نام کامل، تاریخ ولادت و وفات، نام کتاب و تاریخ نگارش تالیف جوینی

نام کامل جوینی بر اساس ضبط محقق قمی قدس سره چنین است:
ابواسحاق ابراهیم بن سعدالدین محمد بن الموید ابی بکر بن جمال السنة ابی عبدالله محمد بن حمویه بن محمد الجوینی الحموئی ابن حمویه .
( الکنی و الالقاب، ج2، ص196،ناشر: مکتبة الصدر، تهران )
البته دیگر رجالیون از نام مختصرتری برای وی استفاده کرده اند، ذهبی می نویسد:
صدرالدین ابراهیم بن محمد بن الموید بن حمویه الخراسانی الجوینی.
( تذکرة الحفاظ، ج4، ص1505 )
پس از روشن شدن نام وی که به دلیل تنوع تعبیر از وی در تالیفات مختلف ناگزیر از بیان کامل آن بودیم، سایر خصوصیات وی را بیان می نماییم. سال وفات ابراهیم بن محمد جوینی 722 هجری قمری بوده است و با احتساب مدت عمر وی که 78 سال بوده ولادت او در سال 644 قمری واقع شده است. کتاب جوینی که در مورد آن بحث می کنیم چنین نام دارد: فرائد السمطین فی فضائل المرتضی و البتول و السبطین (علیهم السلام) جوینی در سال 716 قمری تالیف این کتاب را به پایان برده است.
( الکنی و الالقاب، ج2، ص196،ناشر: مکتبة الصدر، تهران )

چهل دلیل از انبوه مدارک شافعی بودن جوینی از شیعه و سنی، گذشته و معاصر

با توجه به مدارکی که نویسنده نامه ارائه کرده است، سعی می شود دیدگاه دانشمندان با تفکیک از نظر مذهبی و بر اساس ترتیب زمانی در مورد مذهب جوینی بیان شود، بنابر این از کتب اهل سنت و زمان نزدیک به عصر جوینی آغاز می کنیم.
1- تذکرة الحفاظ، شمس الدین محمد الذهبی، متوفی 748، ناشر: داراحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ج4، ص1505
سمعت من الامام المحدث الاوحد الاکمل فخرالاسلام صدرالدین ابراهیم بن محمد بن الموید بن حمویه الخراسانی الجوینی شیخ الصوفیة …و کان شدید الاعتناء بالروایة و تحصیل الاجزاء.
۲- المعجم المختص، شمس الدین الذهبی، متوفی 748،ص 65، شماره73
ابراهیم بن محمد الموید بن عبدالله بن علی بن محمد بن حمویه الامام الکبیر المحدث شیخ المشایخ صدرالدین ابوالمجامع الخراسانی الجوینی الصوفی ولد سنة 644 و سمع بخراسان و بغداد و الشام و الحجاز و کان ذااعتناء بهذا الشان و علی یده اسلم الملک غازان.
دراین دو منبع دیده می شود که شمس الدین ذهبی که از بزرگ ترین رجال شناسان اهل سنت و به تعبیر سیوطی “خاتمة الحفاظ” است و در فن خود بسیار ورزیده محسوب می شود، به تجلیل و تکریم فراوان از وی پرداخته و او را امام و شیخ المشایخ محسوب کرده است، تعبیراتی که ابدا نمی توان تصور کرد ذهبی آن را برای شیعه به کار ببرد و این برای کسانی که آشنا به اصول رجالی هستند مطلبی روشن است، علاوه براین ذهبی از وی به عنوان شیخ صوفیه یاد کرده است که این نیز دلیل دیگری برای خروج وی از تشیع به شمار می رود که توضیح بیشتری در مورد این مطلب در ادامه بحث بیان خواهیم کرد.
3- معارج الوصول الی معرفة فضل آل الرسول علیهم السلام، الزرندی الشافعی متوفی 750، تحقیق ماجد بن عطیة، ص48
هو صدر الدین ابراهیم بن محمد بن الموید بن حمویه الجوینی ابوالمجامع ابن سعدالدین الشافعی الصوفی.
4- الوافی بالوفیات، الصفدی متوفی764، ناشر: داراحیاء التراث، بیروت، لبنان، ج6، ص 92
صدرالدین الجوینی الشافعی، ابراهیم بن محمد
5- طبقات الشافعیة، عبدالرحیم الاسنوی جمال الدین، متوفی 772،ناشر: دارالکتب العلمیة، بیروت، لبنان، ج1، ص217، رقم 412
صدرالدین ابراهیم بن سعدالدین محمد بن الموید المعروف بالحموی نسبة الی مدینة … کان المذکور اماما فی علوم الحدیث و الفقه کثیر الاسفار فی طلب العلم.
در این منبع که برای شناساندن فقها و محدثین شافعی مذهب نگاشته شده است، با تجلیل فراوان از جوینی یاد شده است و به عنوان امام در علوم حدیث و فقه مطرح گردیده است.
6- الفصول المهمة فی معرفة الائمة، ابن صباغ المالکی، متوفی 855، ناشر: دارالحدیث للطباعة و النشر، ج2، ص1253
الحموینی الشافعی
7- الدرر الکامنة فی اعیان المائة الثامنة، ابن حجر العسقلانی، متوفی 852، ناشر: داراحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ج1، ص 67و 68
ابراهیم بن محمد بن الموید بن حمویه الجوینی صدرالدین ابوالمجامع بن سعدالدین الشافعی الصوفی و سمع من عثمان بن الموفق صاحب الموید الطوسی.
ابن حجر پس از آنکه تصریح می کند جوینی شافعی مذهب بوده است، شرحی از شهرهای محل تحصیل، مشایخ او از اهل سنت و اجازات وی بیان نموده و سپس می نویسد: اجاز لبعض شیوخنا منهم ابوهریرة بن الذهبی. بر اساس این گزارش جوینی نه تنها عالمی از مذهب شافعیه بوده است بلکه از مشایخ اجازه آنان نیز به شمار می رفته است تا جایی که فرزند ذهبی دانشمند بزرگ اهل سنت، برای نقل حدیث از وی اجازه دریافت داشته است.
8- ینابیع المودة لذوی القربی، شیخ سلیمان بن ابراهیم القندوزی الحنفی، متوفی 1294،ناشر: دارالاسوة للطباعة و النشر
در این کتاب موارد فراوانی وجود دارد که قندوزی شخص مورد نظر را به عنوان یک دانشمند محدث سنی مذهب و شافعی شناسانده است، در این میان می توان از این مجلدات و صفحات یاد کرد:
ج 1، ص 27 :
فجمع مناقب اهل البیت (علیهم السلام) کثیر من المحدثین و الفوها کتبا مفردة، منهم: احمد بن حنبل و النسایی و سمّیاه المناقب…. و منهم: الشیخ محمد بن ابراهیم الجوینی الحموینی الشافعی الخراسانی و سمّاه فرائد السمطین فی فضائل المرتضی و البتول و السبطین (علیهم السلام)
ج 3، ص 270 و 271:
محمد بن ابراهیم الشافعی فی کتابه فرائد السمطین..
ج 3، ص 295:
و فی کتاب فرائد السمطین للشیخ محمد بن ابراهیم الجوینی الخراسانی الحموینی المحدث الفقیه الشافعی …
در این کتاب می توان به موارد دیگری نیز اشاره نمود، از جمله:
ج 3، ص 309 و ص 348 و ص 359 و ص 381 و …
9- فلک النجاة فی الامامة و الصلاة، علی بن محمد فتح الدین الحنفی، متوفی 1371، ناشر: موسسة دار الاسلام، ص 37
فرائد السمطین فی فضایل المرتضی و البتول و السبطین (علیهم السلام) للشیخ محمد بن ابراهیم الحموینی الشافعی الخراسانی
10- الاعلام، خیرالدین الزرکلی، متوفی 1410، ناشر: دارالعلم للملایین، بیروت، لبنان، ج 1، ص 63
ابراهیم بن محمد بن الموید ابی بکر بن حمویه الجوینی صدرالدین ابوالمجامع شیخ خراسان فی وقته من اهل جوین بها رحل فی طلب الحدیث … عرفه ابن حجر فی الدرر بالشافعی الصوفی.
در مورد منابع اهل سنت به این مقدار اکتفا می کنیم. البته لازم به ذکر است همان گونه که دیده می شود یکی از این منابع از عالمی معاصر است که نوشته نامه را در مورد تالیفات معاصرکاملا بی اعتبار می نماید که پس از این بیشتر به این مورد پرداخته خواهد شد. با در نظر داشتن این مطلب که بر اساس فحص ما هیچ تالیفی از تالیفات اهل سنت جوینی را شیعه ندانسته است، نگاهی نیز به مدارک شیعی در مورد مذهب جوینی می اندازیم تا این قسمت از ادعای موجود در نامه نیز به روشنی باطل گردد. هر چند به همین اندازه اذعان علمای شناخته شده اهل تسنن بر سنی بودن جوینی، می تواند پایان بخش جواب به نگارنده نامه باشد.
11- غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الامام من طریق الخاص و العام، السید هاشم البحرانی، متوفی 1107
در این کتاب بارها و بارها بر اینکه جوینی از علمای عامه ( اهل سنت ) بوده است تصریح شده است. برای نمونه مواردی را ذکر می کنیم.
ج1، ص 63:
قلت: و روی الحدیث السابق من طریق العامة ایضا ابراهیم بن محمد الحموینی من اعیانهم
ج 1، ص 104:
ابراهیم بن محمد الحموینی من اعیان علماء العامة
ج 1، ص 147:
احد مشایخ العامة
ج 1، ص 153:
الحموینی من اهل السنة
ج 1، ص 222:
الحموینی و هو احد اعیان علماء العامة
ج 1، ص 230 و ص 289:
الشیخ ابراهیم بن محمد الحموینی من اعیان علماء العامة
همانطور که بیان شد علامه بحرانی قدس سره الشریف در این تالیف بارها و بارها جوینی را از علمای اهل سنت بلکه از علمای سرشناس این مذهب معرفی کرده است که تنها چند مورد را در این مقاله ذکر کردیم اما متتبع می تواند به موارد فراوان دیگری در همین کتاب مراجعه نماید و به روشنی دریابد که این محقق گران قدر شیعه، با قاطعیت و بدون هیچ تردیدی مذهب جوینی را گزارش کرده است. اکنون بحث را با ارائه سایر مدارک شیعی ادامه می دهیم.
12- خلاصة عبقات الانوار، سید حامد النقوی، متوفی 1306، ناشر: موسسة البعثة، قسم الدراسات الاسلامیة، طهران، ایران
در این کتاب نیز موارد فراوانی از ذکر مذهب اهل سنت برای جوینی، به دیده محقق درمی آید که به دلیل اهمیت این کتاب و مقام تحقیقی مولف آن، تعدادی از موارد را بیان می کنیم.
ج 8، ص275-276:
و لقد روی جماعة من ائمة علماء اهل السنة حدیث نزول آیة ( الیوم اکملت لکم دینکم … ) فی واقعة الغدیر و منهم:
1- احمد بن موسی بن مردویه الاصفهانی 2- ابونعیم احمد بن عبدالله اصبهانی 3- ابوالحسن علی بن محمد الجلالی المعروف بابن مغازلی 4- الموفق بن احمد المعروف باخطب خطباء خوارزم 5- ابراهیم بن محمد بن الموید الحموینی .
ایشان در این مورد به وضوح جوینی را از امامان علمای اهل سنت به شمار آورده است، مورد بعدی در این کتاب:
ج 8، ص 316:
و غیر خاف علی ذوی العلم و الاطلاع ان الحموینی من مشاهیر ائمة اهل السنة و من اعلام مشایخ اکابرهم.
علامه سید حامد نقوی قدس سره الشریف در این مورد جوینی را از امامان مشهور اهل سنت دانسته و بالاتر از آن وی را به عنوان عالمی سرشناس از اساتید بزرگان اهل سنت معرفی نموده است، بیانی که نشان می دهد شهرت وی تنها به عنوان یک دانشمند نبوده است بلکه سمت استادی دانشمندان بزرگ اهل سنت را نیز دارا بوده است. اینک مورد دیگری از این کتاب را نقل می کنیم:
ج 9، ص 233:
و قد روی حدیث تعمیم رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم بیده علیا علیه السلام یوم غدیر خم جماعة من اکابر ائمة اهل السنة امثال:
1- سلیمان بن داود بن الجارود ابو داود الطیالسی 2- عبدالله بن محمد بن ابی شیبة العبسی 3- احمد بن منیع البغوی 4- احمد بن الحسین بن علی البیهقی 5- محب الدین احمد بن عبدالله الطبری 6- ابراهیم بن محمد الحموینی 7- محمد بن یوسف الزرندی 8- علی بن محمد المعروف بابن الصباغ 9- جلال الدین عبدالرحمن بن ابی بکر السیوطی 10- جمال الدین عطاء الله بن فضل الله المحدث 11- علاءالدین علی بن حسام الدین الشهیر بالمتقی 12- محمود بن علی الشیخانی القادری 13- احمد بن محمد القشاشی.
در این کتاب موارد دیگری نیز یافت می شود که کار آن را به عهده محقق منصف وامی نهیم تا علاوه بر دسترسی به نظر این محقق گران قدر ثمره شیرین دریافت حق را که ولایت امیرالمومنین علی علیه السلام باشد، نیز دریابد.
13- الزام الناصب فی اثبات الحجة الغائب (علیه السلام)، الشیخ علی الیزدی الحائری، متوفی 1333 ، ج1، ص 177
و فی الینابیع عن الحموینی الشافعی فی فرائد السمطین
14- مکیال المکارم فی فوائد الدعا للقائم علیه السلام، میرزا محمد تقی اصفهانی، متوفی 1348، ناشر: موسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، لبنان، ج 1، ص 91
عن الحموینی من اعیان علماء العامة
15- الکنی و الالقاب، الشیخ عباس القمی، متوفی 1359، ناشر: مکتبة الصدر، تهران، ایران، ج 2، ص 196
شیخ الاسلام ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سعدالدین محمد بن الموید ابی بکر بن جمال السنة ابی عبدالله محمد بن حمویه بن محمد الجوینی المعروف الحموئی و بن حمویه جمیعا المتوفی سنة 722 کما عن تذکرة الحفاظ، کان من اعظم علماء اهل السنة و محدثیهم و حفاظهم وکذا ابوه و جده علی ما هو الظاهر.
16- اعیان الشیعة، السید محسن الامین، متوفی 1371، ناشر: دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، لبنان، ج 2، ص 53
… محمد بن ابراهیم الحموینی الشافعی فی فرائد السمطین
17- لماذا اخترت مذهب اهل البیت (علیهم السلام)، الشیخ محمد مرعی الانطاکی، متوفی 1383، ناشر: مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی، ص 278
و کذا اخرجه الحموینی الشافعی فی فرائد السمطین
در این کتاب موارد دیگری نیز وجود دارد اما چون بنا بر تطویل نیست، تنها به آن اشاره می کنیم:
ص 344 و ص 381 و …
18- ذیل کشف الظنون، آقا بزرگ الطهرانی، متوفی 1389، ناشر: دار احیاء التراث العربی، ص 70
صدر الدین ابراهیم بن سعدالدین محمد بن الموید بن ابی الحسین بن محمد بن حمویه الحموینی الذی اسلم علی یده السلطان محمود غازان فی سنة 694 و تشیع اخیرا.
در این منبع علامه محقق آقا بزرگ تهرانی قدس سره پس از معرفی جوینی او را موجب اسلام آوردن غازان می داند، اسلامی که در ابتدا تشیع نبوده است و سپس منتهی به تشیع شده است. پرواضح است که اگر جوینی شیعه بود اسلامی که به غازان عرضه می کرد تشیع بود، نه آنکه غازان ابتدا اسلام غیر شیعی بیاورد و بعدا به تشیع بگرود.
19- حدیث الثقلین، نجم الدین العسکری، متوفی 1390، ناشر: مطبعة الآداب، النجف الاشرف، ص 6
الشیخ ابراهیم بن محمد الحموینی الشافعی
در این کتاب نیز علاوه بر موردی که ذکر شد می توان موارد دیگری را نیز در مورد شافعی بودن جوینی یافت، ازجمله در
ص 7؛ ص 8 و …
20- مقام الامام علی علیه السلام، نجم الدین العسکری، متوفی 1390
در این کتاب نیز بارها بر شافعی بودن جوینی تاکید شده است، بنگرید به صفحات: 5، 8، 44، 52و 53
21- عید الغدیر فی الاسلام، علامه امینی، متوفی 1392، ص 24تا ص 43
و خصوص حدیث تهنئة الشیخین رواه من ائمة الحدیث و التفسیر و التاریخ من رجال السنة کثیر لایستهان بعدتهم … فممن رواه: … 32- شیخ الاسلام الحموینی المتوفی 722، قال فی فرائد السمطین …
22- شرح احقاق الحق، آیة الله المرعشی النجفی، متوفی 1411، ناشر: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، قم، ایران
این کتاب نیز از کتبی است که به شکل متعدد در مورد مذهب جوینی سخن گفته و او را شافعی دانسته است. به عنوان نمونه مواردی را برمی شماریم.
ج 19، ص 686:
و قال الشیخ المحدث الفقیه ابراهیم بن محمد الجوینی الحموینی الشافعی فی کتابه فرائد السمطین …
ج 19، ص 571، 647، 686و ….
اخرج الحموینی الشافعی فی فرائد السمطین …
اکنون که نظر آن مرجع تقلید فقید را بیان کردیم، مناسب است نظر چند تن از مراجع تقلید شیعه که در قید حیات هستند را نیز نقل نماییم.
23- امان الامة من الاختلاف، آیة الله العظمی لطف الله الصافی الگلپایگانی، معاصر، چاپ علمیه قم، ص 208
اخرج شیخ الاسلام ابراهیم بن محمد الجوینی الشافعی …
24- الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، آیة الله ناصر مکارم الشیرازی، معاصر، ج 4، ص 85
نزول آیة التبلیغ؛ علی الرغم من ان احکام المتسرعة و التعصبات المذهبیة قد حالت مع الاسف دون وضع الحقائق الخاصة بهذه الآیة فی متناول ایدی جمیع المسلمین بغیر تغطیة او تمویه الا ان هناک مختلف الکتب التی کتبها علماء من اهل السنة فی التفسیر و الحدیث و التاریخ اوردوا فیها روایات کثیرة تقول جمیعها بصراحة ان الآیة المذکورة قد نزلت فی علی علیه السلام … من بینهم: ابواسحاق الحموینی فی فرائد السمطین …
در این منبع موارد دیگری نیز دیده می شود، از جمله:
ج7، ص 347:
نقل الحموینی و هو من علماء اهل السنة المعروفین فی کتابه فرائد السمطین …
25- رجال ترکوا الصمات فی قسمات التاریخ، السید لطیف القزوینی، معاصر، ص 261
اخرج ابراهیم بن محمد الحموینی الشافعی
26- ازمة الخلافة و الامامة و آثارها المعاصرة، اسعد وحید قاسم، معاصر، ناشر: الغدیر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، لبنان، ص 158
صدر الدین ابراهیم الجوینی و هو شافعی …
27- الهجوم علی بیت فاطمة الزهراء سلام الله علیها، الشیخ عبدالزهراء مهدی، معاصر، ص 200
ابراهیم بن محمد بن الموید بن حمویه الجوینی الشافعی
28- ماساة الزهرا سلام الله علیها، السید جعفر مرتضی العاملی، معاصر، ناشر: دارالسیرة، بیروت، لبنان، ج 2، ص 38
و روی ابراهیم بن محمد الجوینی الشافعی …
29- تنزیه الشیعة الاثنی عشریة عن الشبهات الواهیة، ابوطالب التجلیل التبریزی، معاصر، ص 164
السادس، حدیث زید، رواه اهل السنة و منهم: العلامة الجوینی … فی فرائد السمطین
در این کتاب می توانید مطلب را در ص 388 نیز ملاحظه بفرمایید.
30- مکتبة العلامة الحلی، السید عبدالعزیز الطباطبایی، معاصر، ناشر: موسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، قم، ص 21
فرائد السمطین فی فضایل المرتضی و البتول و السبطین ( علیهم السلام ) لصدرالدین ابراهیم بن محمد بن حمویه الحموئی الشافعی الجوینی
31- ترجمة الامام الحسن علیه السلام من طبقات ابن سعد، تحقیق السید عبدالعزیز الطباطبایی، معاصر، ناشر: موسسة آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث، قم، ص 21 من المحقق
فرائد السمطین فی فضایل المرتضی و البتول و السبطین ( علیهم السلام ) لصدرالدین ابراهیم بن محمد بن حمویه الحموئی الشافعی الجوینی
32- الامام علی بن ابی طالب علیه السلام، احمد الرحمانی الهمدانی، معاصر، ناشر: المنیر للطباعة و النشر، تهران، ص 36
فرائد السمطین للعلامة الجوینی الشافعی
33- معجم المولفین، معاصر، ناشر: مکتبة المثنی، بیروت، لبنان، ج1، ص 88
ابراهیم بن محمد بن ابی بکر بن محمد بن حمویه الجوینی الشافعی
34- الامام الحسین (علیه السلام) فی احادیث الفریقین، السید علی الابطحی، معاصر، ج2، ص 440
عن العالم الشافعی ابراهیم الحموینی …
35- الامامة فی اهم الکتب الکلامیة، السید علی المیلانی، ناشر: منشورات الشریف الرضی، ص 93
ممن رواها من اهل السنة: … الحموینی
36- التجلی الاعظم، السید فاخر الموسوی، معاصر، ص 293
حدیث ام سلمة رضوان الله علیها بلفظ الصلوات رواه جماعة کثیرة من علماء العامة، منهم: … 12- الحموینی فی فرائد السمطین
37- معجم المطبوعات النجفیة، محمد هادی الامینی، معاصر، ناشر: مطبعة الآداب، النجف الاشرف، ص 262
فرائد السمطین فی فضایل المرتضی و البتول و السبطین (علیهم السلام): الحافظ الحموینی الشافعی
38- تحقیق المراجعات، محقق: حسین الراضی، معاصر، پاورقی ص 92
و ما رواه ابراهیم بن محمد الحموینی و غیره من اهل السنة
در همین منبع در پاورقی ص 266 نیز آمده است:
و رواه الامام ابراهیم بن محمد الحموینی الشافعی فی کتابه ..
39- طرق حدیث الائمة الاثنا عشر( علیهم السلام )، الشیخ کاظم آل نوح، معاصر، ص 15
این مولف پس از آوردن نام کتاب فرائد السمطین می نویسد: لمحمد بن ابراهیم الحموینی الشافعی
و نیز در ص 49 همین کتاب آمده است:
رواه الحموینی و هو من اعیان علماء اهل السنة
40- کتاب سلیم بن قیس، تحقیق محمد باقر الانصاری، معاصر، ص 54
الشیخ ابواسحاق ابراهیم بن سعدالدین محمد بن محمد بن حمویه الجوینی المعروف بالحموئی المتوفی 722 و هو من اعظم محدثی العامة و حفاظهم.
منبع: aspx.12yasrebi.blogfa.com
/خ