نگاهی جامعه شناختی بر بزرگترین اجتماع بشری
پیاده روی میلیونی و با شکوه اربعین شهادت امام حسین(ع)، رویداد مهمی است که همگان را به شگفتی وا داشته است. در روزهای منتهی به اربعین سالار شهیدان میلیون ها انسان، عاشقانه، مخلصانه و بی پروا از تهدیدات تروریستی موجود و با پای پیاده، ده ها و برخی صدها کیلومتر را طی مسیر می کنند تا به سرزمین کربلا برسند. ابعاد کمی و کیفی این رویداد به قدری گسترده است که آن را تبدیل به یک رویداد منحصر به فرد بین المللی کرده است که البته توسط رسانه های اسلام ستیز غربی تلاشی معنی دار برای نادیده گرفتن و سانسور آن می شود. حرکت میلیون ها نفر از نقاط مختلف جهان برای زیارت امام حسین(ع) چنان عظمتی دارد که هیچ کدام از نظریات جامعه شناسی و انسان شناسی غربی عمق نظری و معرفتی برای تحلیل و تبیین آن ندارد.

پیاده روی اربعین، بازتولید شور، عشق و معرفت حسینی

درنگی همدلانه با معنای ذهنی مشارکت کنندگان در خلق بزرگترین اجتماع انسانی نشان می دهد که پایمردی و صبر انسان هایی واجد والاترین صفات نیکوی انسانی در برابر ظلم و ستم و پستی و برای دفاع از آرمانی الهی بزرگترین انگیزه برای شرکت در این برنامه است و مشارکت کنندگان در این مراسم که پس از حدود 1400 سال از سپری شدن واقعه کربلا برگزار می گردد، به دنبال اعلام همراهی و همنوایی با آن هستند. به عبارت دیگر ویژگی متمایز اساسی در واقعه عاشورا که چنین شور و تحرکی را در میان انسان ها ایجاد می کند معطوف به این است که تجمع و پاسداشت واقعه عاشورا یک حرکت عبادی صرف برای تقدیس و ستایش خدا یا یک امر متعالی نیست، بلکه همنوایی انسان ها با واقعه ای است که در آن انسان هایی چون سایرین برای احیاء و دفاع از ارزش های الهی و انسانی با بذل تمام هستی خود، زیبایی های الهی را به عینه نمایان ساختند و ملموس نمودند. در واقع مشارکت کنندگان در این رویداد با تمسک به کاروان کربلا با پیاده روی طولانی و با تمسک به خصلت های زیبای کاروان حسینی خود را در صحنه کربلا حاضر می بینند و سعی در بازتولید آن شور و عشق و معرفت دارند.

پیاده روی اربعین، باطل السحر اسلام آمریکایی

انقلاب اسلامی فراتر از آن که یک انقلاب اسلامی با وجه شیعی صرف باشد یک انقلاب دینی با پیامی جهانی است که مخاطبان آن همه مستضعفین عالم هستند که تحت سلطه و ستم مستکبرین جهان قرار دارند. به بیان دیگر انقلاب اسلامی واجد آرمانی جهانی است، که مخاطب آن فطرت همه انسان هایی است که به نوعی تحت انقیاد امپراطوری جهانی ثروت، قدرت و لذت قرار گرفته و دچار سطحی از خودبیگانگی و ازخدابیگانگی گشته اند. نگاه جهان شمول و عام انقلاب اسلامی برگرفته از نگاه جهانی اسلام ناب است که به دور از خط کشی های کاذب مختلف همچون قومیت، ملیت، نژاد و … انسان ها را اعضای یک پیکره واحد می داند که اگر در دین یکسان نباشند در خلقت با یکدیگر برادر هستند. از این رو مسئولیت حمایت از همه مستضعفین عالم و رساندن پیام رهایی بخش اسلام به آنان از مهمترین کارویژه های انقلاب اسلامی بوده و هست. حرکت ها و اقدامات گروه های مختلف در جهان در سطح جنبشی و ملی در همسویی، همدلی و همنوایی با انقلاب اسلامی و حمایت های علنی مادی و معنوی انقلاب اسلامی از آنان در همین چارچوب قابل تحلیل است. یکی از محورهای اصلی فعالیت های رسانه ای و تبلیغاتی شبکه بین المللی نظام سلطه، تلاش برای شیعی جلوه دادن انقلاب اسلامی و محدود کردن مبارزات و مجاهدت های جنبش های مقاومت متأثر از آن در آرمان یک جمعیت مذهبی محدود بوده است.
تلاش برای مخدوش کردن و از مشروعیت انداختن نسخه مبارزاتی جهادی انقلاب اسلامی با به صحنه آوردن بدیلی مضحک، کاریکاتوری و متوحش همچون جریان تکفیری نشان از طراحی و اجرای پروژه ای عظیم و پیچیده برای به محاق بردن و منزوی کردن وجه رهایی بخشی جهانی انقلاب اسلامی و محدود کردن آن به جمعیت شیعیان جهان دارد.
تلاش های پیدا و پنهان نظام سلطه برای شکل دادن به گروه های متعدد تروریستی در منطقه و به خصوص در عراق و سوریه و کمک های گسترده رسانه های دیداری، نوشتاری و سایبری غرب برای انتشار جنایات فجیع و مشمئزکننده گروه های تروریستی رنگارنگ همچون داعش و جبهه النصره، نشان دهنده انگیزه های شکل گیری این گروه ها است که یکی از مهمترین آنها مخدوش کردن چهره نورانی اسلام ناب به عنوان آخرین و مستحکم ترین دین الهی و سنگر مقاومت در برابر اندیشه الحادی و فرهنگ مادی غرب است. بزرگترین اجتماع بشری با ویژگی هایی استثنایی، باطل السحر این افسون شیطانی است که با همت مردان و زنان عاشق و تحمل سختی و دشواری فراوان، چهره ای روشن از اسلام ناب به جهانیان نشان می دهد و جهان را در برابر تابلویی زیبا از حقیقت اسلام و پیروان واقعی آن قرار می دهد. در واقع جهانیان با دیدن این رویداد عظیم و جلوه های زیبای معنوی و ابعاد انسانی آن، مشتاق آشنا شدن با حقیقت قیام کربلا می شوند و این موضوع زمینه سازی درخشش پر فروغ تر حقیقت اسلام ناب را در سراسر جهان فراهم خواهد نمود و نسخه های اسلام آمریکایی همچون جریان تکفیری را به محاق خواهد برد.

شکل گیری فراجنبش اجتماعی جهانی

پیاده روی اربعین، صحنه ای زیبا و بدیع از مناسبات و روابط و جوشش انسان هایی است از ملیت ها و قومیت های مختلف و حتی معتقدان آیین هایی متفاوت از شیعه که واجد زیباترین، خالصانه ترین و عاشقانه ترین تعاملات بین انسانی است که با هیچ یک از نظریات جامعه شناسی قابل تبیین و تحلیل نیست. اجتماع گسترده انسان هایی از سراسر جهان با ملیت ها و نژادهای مختلف و از اقشار، پایگاه ها و منزلت های اجتماعی گوناگون که در واقع می توان آن را به مثابه نمونه ای از جامعه بشری دانست، در کنار نمایش جلوه های مختلف فضائل اخلاقی همچون از خود گذشتگی و ایثار، صبر، یاری به هم نوع، محبت و عطوفت و صدها خصلت والای انسانی نشان از شکل گیری یک فراجنبش اجتماعی در سطح جهانی است که بشریت را به آرمانشهری عینی فرا می خواند.
در واقع پیاده روی اربعین پدیده ای است که نظریات علوم انسانی غربی را به چالشی اساسی می کشد و بشریت غرق شده در مادیات و دور شده از عالم معنا را به بازگشت دوباره به فطرت الهی فرا می خواند. این حرکت عظیم انسانی نه جنبشی است بر مبنای عقلانیت ابزاری که انسان ها در آن بر اساس محاسبه سود و زیان مادی به کنشگری بپردازند و نه حرکتی است توده وار و بی هدف و مبتنی بر احساس صرف و نه حرکتی ناشی از تضادهای طبقاتی. بلکه خیزشی است جهانی برای پاسخ به ندای فطری خداجویی و حق طلبی و بر پایه بالاترین حد شور و عواطف و در اوج قله عقلانیت انسانی.

شکل گیری امت جهانی مستضعفین

مردم عراق خصوصاً روستاییان کم بضاعت عراقی که اندوخته هرچند اندک خود راکه نتیجه زحمات طاقت فرسای یک سالشان است برای آسایش زائران در طبق اخلاص گذاشته و در این همایش هزینه می کنند. این واقعیتی است که شرکت کنندگان در این پدیده در سرتاسر این مسیر آن را به وضوح می بینند. راهپیمایی کنندگان ایرانی هم عمدتاً از اقشار غیر مرفه جامعه هستند که با شرایط ایجاد شده برای این سفر با هزینه ای اندک به آن می پیوندند. در واقع از بعد اقتصادی، عمده شرکت کنندگان و فعالان این همایش عظیم الهی، از اقشار مستضعف هستند. چه عراقی هایی که پس از دهه ها جنگ و آشوب میراث دار محرومیتی توان فرسا هستند و چه ایرانیانی که بیشتر از اقشار مستضعف جامعه و با هزینه های کم موفق به شرکت در آن شده اند.
از بعد اعتقادی هم هرچند عمده شرکت کنندگان در این مراسم از مسلمانان شیعه هستند ولی از مذاهب گوناگون سنی، مسیحی، ایزدی، صائبی و … در این همایش عظیم مشارکت می کنند. از بعد جغرافیایی و قومیتی هم خلق کنندگان این رویداد عظیم از کشورها و اقوام مختلف از گوشه و کنار جهان و منطقه هستند. این واقعیت ها نشان می دهد که واقعه عاشورا مرزهای اعتقادی و جغرافیایی را درنوردیده و مردم مختلف دنیا را به خود جذب کرده است و پیاده روی اربعین نه یک حرکت صرفاً شیعی بلکه یک خیزش عظیم انسانی است که بخشی از مستضعفین عالم را حول احیاء ارزش های الهی به دور هم جمع نموده و به صورت یک جامعه یگانه و یکپارچه متبلور نموده است.
راهپیمایان اربعین، کنشگرانی هستند که در وادی عرفان واقعی به سیر و سلوک مشغولند و در حقیقت امر با طی طریق عشق، به کعبه عاشقان و شاهدان وجه الهی قدم می گذارند. در این سیر، هر فرد در عین سلوک فردی و مواجهه شخصی خود با حقیقت کربلا و ارتباط قلبی با امام حسین(ع)، در وجه جمعی به عنوان عضوی از یک جامعه مؤمن در تلاش و تکاپو در مسیر کمال و سعادت و در دعوت به فطرت الهی قدم می گذارد و تلاش می کند تا به دیگران در رسیدن به مقصد کمک نماید. آنچه در این حقیقت شگرف خود را نمایان می کند، تمرین و ممارستی است که اعضای این جامعه برای شکل گیری امت مؤمن انجام داده و به اجمال، مدل جامعه جهانی موعود را شکل می دهند.

گسترش قدرت نرم انقلاب اسلامی

استفاده گسترده راهپیمایان ایرانی و غیر ایرانی از تصاویر مقام معظم رهبری(مدظله العالی) نشان از تعمیق انقلاب اسلامی و تسری گفتمان امام- امت است که اساس شکل گیری انقلاب اسلامی و تداومش بر آن ابتنا دارد. در مورد زائران ایرانی، نقل قول های غیر رسمی مبنی بر توصیه مقام معظم رهبری(مدظله العالی) برای شرکت در این مراسم، عامل شرکت گسترده و حضور پرتعداد و شگفت آور در آن بود که علی رغم تمهیدات ناکافی ارگان های مسئول برای خدمات رسانی و تسهیل امکانات سفر، نسبت به سال های قبل چندین برابر برآورد شده است.
گستردگی شگفت آور استفاده از تصاویر امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در راهپیمایی امسال نشان از نفوذ روزافزون انقلاب اسلامی و آرمان های آن در میان مردم منطقه و جهان است که علی رغم تبلیغات گسترده برای کاهش نفوذ و قدرت نرم آن، به ملجاء و پناهگاه مردم مستضعف جهان تبدیل شده است.
حمایت انقلاب اسلامی از مردم جهان و منطقه فارغ از نژاد، ملیت و مذهب آنان در برابر ظالمان و سلطه گران عالم و عوامل آنان، به تدریج حقانیت آن را بر جهانیان آشکار می نماید. حمایت انقلاب اسلامی از دولت های مظلوم و مورد ستم در سطح منطقه و جهان، حمایت از جنبش های آزادی بخش همچون گروه های مقاومت فلسطینی و حزب الله و حمایت از قومیت ها و مذاهب گوناگون منطقه در برابر تهاجم جریانات وحشی تکفیری، به تدریج سبب آشکار شدن هرچه بیشتر حقیقت انقلاب اسلامی بر جهانیان شده است. برای نمونه می توان به ذهنیت نامناسب بخشی از جامعه عراق- همچون بخشی از شیعیان- نسبت به انقلاب اسلامی اشاره نمود که به سبب تأثیرپذیری از تبلیغات حکومت بعثی صدام و پس از آن تبلیغات منفی گسترده رسانه های غربی و عربی ایجاد شده بود که راهپیمایی عظیم اربعین نشان دهنده تغییر فضا و عمیق تر شدن انقلاب اسلامی در ذهن و روح مردم عراق است.

جمع بندی:

همایش عظیم پیاده روی اربعین حسینی، همچون اصل رویداد دارای ابعاد گوناگون عظیمی است که نیازمند بررسی همه جانبه است. آنچه در انتها می توان گفت این است که رخداد واقعه عاشورا در سال 61 هجری به سان موجی است که از نقطه ای آغاز شد و با گذشت زمان هر بیشتر و پر قدرت به پیش می رود و در سطح جهان گسترش می یابد و راهپیمایی اربعین حسینی تنها نشان دهنده گوشه ای از این موج خروشان است که به تدریج آینده جهان و بشریت را رقم خواهد زد، همانگونه که مقام معظم رهبری(مدظله العالی) می فرمایند:
« اولین جوشش‌های چشمه‌ی جوشان محبت حسینی – که شطّ همیشه جاری زیارت را در طول این قرن‌ها به راه انداخته است – در اربعین پدید آمد. مغناطیس پُرجاذبه‌ی حسینی، اولین دل‌ها را در اربعین به سوی خود جذب کرد؛ رفتن جابربن‌عبداللَّه و عطیّه به زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین، سرآغاز حرکت پُربرکتی بود که در طول قرن‌ها تا امروز، پیوسته و پی‌درپی این حرکت پُرشکوه‌تر، پُرجاذبه‌تر و پُرشورتر شده است و نام و یاد عاشورا را روزبه‌روز در دنیا زنده‌تر کرده است.»
منبع مقاله : برهان