واژه‌ی پیتاکا (Pitaka) به معنای قانون و دانش می‌باشد. آئین پیتاکا شامل سه قسمتِ سوتا (Sutta) به معنای حکایات، وینایا (Vinaya) به معنای انضباط و آبهیداما (Abhidhamma) به معنای شریعت می‌باشد. این سه مورد از کهن‌ترین اسناد موجود در زمینه‌ی تعلیم بودا به شمار رفته و در سال 241 قبل از میلاد، شورای بودایی آن را گردآوری کرده و اصیل دانست. این سه بُعد دینی به مدت چهارصدسال پس از مرگ بودا سینه به سینه به افراد بودایی منتقل شده و سرانجام در حدود 80 قبل از میلاد به زبان پالی (Pali) نوشته شد. کلیه‌ی این نوشته‌های مقدس در سال 241 قبل از میلاد در تاریخ تشکیل سومین شورای بزرگ بوداییان هنگام فرمانروایی آشوکا (Ashoka)، امپراتور بزرگ بودایی به پایان رسیده است. سوتاها بیشتر مربوط به مبانی آئین بودایی، وینایاها شامل آداب و قوانین مربوط به راهبان و مقررات دیر و صومعه بوده و به طور عمومی تعیین کننده‌ی اصول رهبانیت می‌باشند.
آبهیداماها نیز مطالب و امور مربوط به آئین بودا را به نحوی گسترده‌تر و مشروح‌تر از سوتاها بررسی کرده، به تفسیر و تعبیر آن می‌پردازد و حقایق مندرج در آن را به نحوی گسترده‌تر بیان می‌کنند. تفاوت بین سوتا و آبهیداما در این است که سوتا منجر به تفکر و مراقبه شده، اما آبهیداما طریق وصول به معرفت را میسر می‌سازد. رساله‌های آبهیداما عبارتند از: پاتانا (Patthana)، دامّاسانگانی (Dhammasangani)، داتوکاتا (Dhatu katha)، پوگّالا پانّاتّی (Puggala Pannatti)، ویبانگا (Vibhanga)، یاماکا (Yamaka) و کاتاواتو (Kathavatthu). در تمامی رساله‌های ذکر شده، دین بودا تفسیر و آئین بودا نیز به نحوی گسترده شرح داده شده است.
منبع مقاله :
منبع مقاله: معصومی، غلامرضا؛ (1388) دایره المعارف اساطیر و آیین های باستانی جهان جلد اول، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر؛ چاپ اول.