چرا برادران اهل تشيع هنگام خواندن نماز دستانشان را باز نگه مي دارند؟

دست بسته نماز خواندن که سه گروه از اهل سنت، يعني شافعي ها، حنبلي ها، حنفي ها اين عمل را در نماز، مستحب مي دانند نه واجب و مالکي ها آن را مکروه مي شمارند و مي گويند مستحب است در نماز دست ها به حالت باز باشد.[1] (مثل شيعيان )، در لغت تکفير يا تکتف گفته مي شود.[2] يعني دو دست را در حال نماز روي شکم يا سينه گذاشتن. اما بايد ديد که اين گونه نماز خواندن ازچه کسي آغاز شد آيا پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ هم، چنين نماز مي گذارد؟ يا اينکه بعد از رحلت آن حضرت اين عمل ابداع شد؟
ابن رشد اندلسي در اين باره مي گويد: علما درباره قرار دادن دو دست يکي بر روي ديگري در نماز اختلاف کردند، بنابراين مالک آن را در نماز هاي واجب مکروه مي داند و در نماز مستحبي اجازه مي دهد و عده اي معتقدند که اين فعل از مستحبات نماز است و آن جمهور علما هستند. سبب اختلاف آنها اين است که روايات معتبري در صفت نماز پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در اين مورد وارد نشده است و روايت صحيحي نيست که در آن اشاره به دست روي دست گذاشتن پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اشاره شده باشد.[3] و به علت همين مطلب علما اختلاف کرده اند.
پس خود اهل سنت مي گويند آنچه که درباره دست گذاشتن روي دست در روايات آمده است صحيح و معتبر نيست. و روايات صحيحي که به کيفيت نماز پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اشاره مي کنند و از نظر خود اهل سنت هم معتبر و صحيح شمرده مي شوند به اين عمل از جانب پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اشاره نمي کنند.
صرف نظر از روايات فراواني که از جانب ائمه شيعه در مورد کيفيت نماز پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ وارد شده خود اهل سنت هم روايات معتبر و صحيحي نقل مي کنند که اشاره به تکتف پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ نکرده اند.
محمد بن عمر و ابن عطا روايت کرده اند، ابو حميد ساعدي از ده نفر از اصحاب رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ شنيد که يکي از اين ده نفر ابو قتاده است. پس ابو حميد مي گويد: من داناترين شما بر نماز رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ هستم به او گفتند: نماز را عرضه کن پس گفت: رسول خدا زماني که به نماز مي ايستاد دو دوست خود را بالا مي برد تا موازي دو گوشش قرار مي داد. سپس تکبير مي گفت تا اينکه هر عضو بدنش در جاي خود قرار مي گرفت و سپس حمد و سوره را قرائت مي کرد. پس تکبير مي گفت و دستها را تا گوش بالا مي برد سپس به رکوع مي رفت و دو کف دست خود را بر زانو مي گذاشت سپس آرام مي گرفت نه سرش را بالا مي برد و نه زياد پايين مي انداخت و مي گفت خدا سخن کسي که او را مدح کند شنيد (سمع الله لمن حمده) سپس دو دست را بالا مي برد تا کنار گوش و الله اکبر مي گفت و خود را به زمين مي انداخت و دو کف دست خود را کنار خود گذاشت سپس سر به سجده برد، و بلند شد بر روي پاي چپ نشست و انگشتان دو پايش را موقع سجده باز کرد و سجده کرد و سپس الله اکبر گفت و بلند شد و بر پاي چپ نشست تا اندامش آرام گرفت سپس به همين ترتيب نماز را ادامه داد… همه گفتند: راست گفتي رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اين چنين نمازمي خواند.[4]اکثر علماي اهل سنت اين روايت را حسن و صحيح دانسته اند و آن را در کتاب هاي خود نقل کرده اند. و با وجود اينکه راوي تمام جزئيات نماز رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را بيان مي کند هيچ اشاره اي به تکتف آن حضرت نمي کند. پس معلوم مي شود که اين عمل در زمان رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مرسوم نبوده است و بعد از آن حضرت ابداع شده و به نماز که فرمان الهي است اضافه گرديده است.
مهم ترين دليلي که بخاري براي دست بسته نماز خواندن آورده است اين است که مي گويد: «الناس يومرون» مردم چنين مي گويند. و نمي گويد که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ چنين امر کرد يا چنين نماز خواند.[5] با توجه به اينکه اين عمل از پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ وارد نشده مشاهده مي کنيم که حتي خود اهل سنت در اين باره اختلاف دارند برخي مي گويند که دستها بايد روي سينه باشد برخي مي گويند زير سينه و برخي مي گويند سمت راست سينه برخي مي گويند سمت چپ و اين نشان از اين امر دارد که اگر پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اين عمل را انجام مي داد قطعاً به يک صورت انجام مي داد نه به شکل هاي گوناگون اما اين عمل از کي وارد احکام اسلامي شد. در اين باره بايد گفت که در دوره عمر بن خطاب مسلمانان سرزمين هاي جديدي را فتح کردند و به تبع آن مردمان جديدي وارد قلمرو اسلام شدند. در اين راستا تعدادي از اسراي ايراني را پيش عمر بردند؛ اين افراد موقع ورود دست به سينه به عمر احترام کردند و ايشان هم اين عمل را پسنديد و گفت چه بهتر است که انسان در برابر خدا چنين تواضع کند.[6] غافل از اينکه نماز يک امر تعبدي است و همان طور که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ انجام داده و به آن امر کرده بايد عمل شود نه اينکه در آن بدعت گذاشته شود. لذا با توجه به اين اقدام عمر، ائمه شيعه فرمودند: اين عمل تشبّه به مجوس است و حرام و نماز را باطل مي کند.[7]و از آنجائي که ما شيعيان معتقديم و پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ سفارش فرمودند: اهل بيت آن حضرت همانند قرآن با ارزش و گرانبها هستند و هر کس به اين دو تمسک کند و به دستورات و فرامين آنها عمل کند نجات خواهد يافت. لذا از شبيه کردن خود به مجوس دوري مي کنيم.
بنابراين با توجه به مطالب و روايات گفته شده پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در نماز خود هيچ گاه چنين عملي را انجام نداده و به آن هم دستور نداده است و اهل بيت آن حضرت که از همه مردم به دستورات و فرامين آن حضرت عالم و آگاه هستند در نماز هيچ وقت دست هاي خود را نبسته اند و حتي از اين کار بخاطر مشابهت به کفار ممانعت کردند. پس اين عمل بعد از رحلت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ وارد نماز شده و هيچ گونه مشروعيتي ندارد. و بر اين اساس و بر اساس گفته هاي خود اهل سنت که در کتاب هايشان وارد شده، نماز شيعيان مطابق با نماز پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و اهل بيت آن حضرت مي باشد. و رواياتي که اهل سنت در باره دست بسته نماز خواندن آورده اند بنا به گفته خودشان ضعيف و غير معتبر مي باشند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ شيعه پاسخ مي دهد، آيت الله مکارم شيرازي.
2ـ شيعه و تهمت هاي ناروا، محمد جواد شرّي (ترجمه رضا عطايي).

پي نوشت ها:
[1]. عبدالرحمان جزيري، الفقه علي المذاهب الاربعه، مکتبه الشامله، چاپ اول، ج1، ص251.
[2]. زبيدي، تاج العروس، ج7، ص455.
[3]. ابن رشد. بدايه المجتهد و نهاية المقتصد، بيروت، دارالفکر، 1415ق، ج1، ص112.
[4]. نووي، محي الدين، المجموع، دارالفکر، ج3، ص401، و ابن حجر عسقلاني، تلخيص الحبير، دارالفکر، ج3، ص271؛ ابن حنبل، احمد، مسند. بيروت، دارصادر، ج2، ص454؛ بخاري، محمد بن اسماعيل، صحيح بخاري، بيروت، دارالفکر، 1401ق، ج1، ص191.
[5]. بخاري، ج1، ص180.
[6]. محقق حلي، شرايع الاسلام. قم.امير، 1409ق، ج1، ص72.
[7]. عاملي، شيخ حر، وسائل الشيعه. قم، آل البيت، ج7، ص226؛ کليني، کافي، دارالکتب الاسلاميه، 1367ش، ج3، ص337.