تاریخ اسلام پر است جریان‌ها و اتفاقات تلخ و شیرین؛ ماجرا‌هایی که بعد از گذشت حدود ۱۴۰۰ سال هنوز که هنوز است در خاطرات جمعی مسلمانان باقی مانده است.  در میان این سیر تاریخی پر فراز و نشیب ماجرای آتش زدن خانه حضرت زهرا (س) یکی از غمناک‌ترین اتفاقاتی است که در صفحات کتب تاریخی ثبت شده است. شیعیان هر ساله به مناسب شهادت دخت نبی، حضرت فاطمه زهرا (س) دهه فاطمیه را به سوگ می‌نشینند و وقایع آن روز را در روضه‌ها بیان می‌کنند و به حضرت زهرا (س) و خانواده گرانقدرش عرض ارادت می‌کنند.

ماجرای آتش زدن خانه حضرت زهرا (س) چیست؟

این ماجرا مربوط به زمانی است که ابوبکر به عنوان خلیفه مسلمین انتخاب شد و پس از این انتخاب به همراه گروه از افراد از جمله عمر بن خطاب سراغ خانه امام علی (ع) و حضرت زهرا (س) رفتند تا از آن‌ها بیعت بگیرند. در این میان با مقاومت امام علی و حضرت زهرا روبرو شدند و حضرت زهرا (س) در این درگیری آسیب دیدند و به شهادت رسیدند.

سید جعفر شهیدی یکی از علمای شیعه در کتابی به نام زندگی نامه حضرت زهرا (س) تأیید می‌کند که در طی این ماجرا عمر تهدید کرده است که خانه حضرت زهرا را به آتش می‌کشد و در نهایت این اتفاق شوم تحقق پیدا می‌کند و در این درگیری حشرت زهرا (س) از ناحیه پهلو دچار آسیب می‌شوند و فرزندی که در آن زمان باردار بودند سقط می‌شود و ایشان به درجه والای شهادت نائل می‌شوند.

در برخی از گزارش‌ها شرح این واقعه به صورت‌های دیگری وارد شده است. برخی بر این باورند که بازوی حضرت زهرا را تازیانه زندند و برخی دیگر خبر از این می‌دهند که زمانی که افراد قصد ورود به خانه را داشتند درِ خانه را به آتش کشیدند و حضرت (س) میان در و دیوار ماندند و میخ آهنی که داخل درِ خانه بود به پهلو حضرت (س) فرو رفت.

این اتفاقات در نهایت به شهادت حضرت زهرا (س) ختم شدند و مراسم خاکسپاری ایشان توسط همسر بزرگوار ایشان حضرت علی (ع) انجام شد. روز دقیق شهادت ایشان در اساس نقل‌های مختلف تاریخی و روایی متفاوت است و مشخص نیست. برخی از مورخین و کارشناسان حدیث آن را ۴۰ روز بعد از رحلت حضرت محمد (ص) می‌دانند، برخی ۷۵ روز و عده‌ای دیگر ۹۵ روز می‌دانند.

براساس معتبرترین نقل قول‌ها دو دهه فاطمیه در فرهنگ دینی جای خود را پیدا کرده‌اند و بنابر روایت‌های ۷۵ روز و ۹۵ روز، روز‌های ۱۳ جمادی الاول و ۳ جمادی الثانی را به عنوان روز شهادت حضرت زهرا (س) اعلام کرده‌اند و روز‌های قبل و بعد این دو تاریخ را دهه فاطمیه می‌نامند و به عزاداری می‌پردازند. اشاره به ماجرای آتش زدن خانه حضرت زهرا (س) در روضه‌ها بخش اصلی این مراسم عزاداری است.

ماجرای خاکسپاری حضرت زهرا (س)

شهید مطهری، یکی از روحانیون محقق و پژوهشگر در زمینه علوم اسلامی بود که خود در جریانات انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ به شهادت رسیدند. وی وصیت حضرت زهرا به حضرت علی (ع) را تلاشی برای جلوگیری از حضور قاتلین حضرت در مراسم تدفین او می‌داند، حضرت زهرا (س) آنان را دشمنان خود می‌خواند. بخشی از کتاب سیری در سیره نبوی اثر شهید مطهری بدین شرح است:

«علی جان! خودت مرا غسل بده و تجهیز و دفن کن. شب مرا دفن کن، نمی‌خواهم کسانی که به من ظلم کرده‌اند در تشییع جنازه من شرکت کنند.» تاریخ کارش همیشه لوث است. افرادی جنایتی را مرتکب می‌شوند و بعد خودشان در قیافه یک دلسوز ظاهر می‌شوند برای اینکه تاریخ را لوث بکنند، عین کاری که مأمون کرد: امام رضا را شهید می‌کند، بعد خودش بیش از همه مشت به سرش می‌زند و فریاد می‌کند و مرثیه‌سرایی می‌نماید، و لهذا تاریخ را در ابهام باقی گذاشته که عده‌ای نمی‌توانند باور کنند که مأمون بوده‌است که امام رضا را شهید کرده‌است. این لوث تاریخ است. زهرا برای اینکه تاریخ لوث نشود فرمود: مرا شب دفن کن. لااقل این علامت استفهام در تاریخ بماند: پیغمبر یک دختر که بیشتر نداشت، چرا باید این یک دختر شبانه دفن بشود و چرا باید قبرش مجهول بماند؟! این بزرگترین سیاستی است که زهرای مرضیه اعمال کرد که این در را به روی تاریخ باز بگذارد…»

دیدگاه تاریخی آتش زدن خانه حضرت زهرا

این واقعه دردناک نه تنها در منابع شیعی و روایی ذکر شده است، بلکه برخی از مورخین نیز اشاراتی به آن داشته‌اند. ژوزف مری و جری باکاراک ماجرای آتش زدن خانه حضرت زهرا (س) پیرو مجادلاتی بود که بر سر خلافت پس از پیامبر رخ داد و سرانجام عمر تهدید نمود که اگر علی با ابوبکر بیعت نکند خانه او با تمام ساکنانش را به آتش می‌کشد. علی سرانجام تسلیم شد و با ابوبکر بیعت نمود، هر چند بگفته بعضی منابع علی تنها پس از وفات فاطمه با ابوبکر بیعت کرد.

لارا وسیا وگلییری نیز در دانشنامه اسلام می‌نویسید:
«بعد از انتخاب شدن ابوبکر، خلیفه تازه انتخابی شده به همراهی تعدادی همراه راهی خانه علی که در آنجا تعدادی از انصار و طرفداران علی در آن جمع شده بودند می‌شود. ابوبکر می‌خواست تا بیعت این مخالفان را به دست آورد، اما علی با شمشیر به استقبال او آمد. هنگامی که علی توسط عمر خلع سلاح شد و ابوبکر و همراهانش قصد ورود به منزل علی را داشتند. فاطمه آنچنان شیون سر داد و تهدید کرد که به خدا قسم باید بیرون روید اگر نه نزد خدا مویم را برهنه سازم و ناله و زاری سر دهم که ابوبکر ترجیح داد که از ورود منصرف شود.»

از بلاذری در انساب الاشراف نیز نقل شده است که فاطمه (س) در دستان عمر فتیله‌ای می‌بیند و از او می‌پرسد که آیا او قصد دارد که به علت دشمنی با وی خانه را به آتش بکشد.

منبع: سایت ستاره