در جواب ابتدا باید چند نکته جهت روشن شدن بیان شود : 1- لازم نیست دلیل همه احکام را همه مردم در همه زمانها بدانند گاهی دلیل برخی از آنها الان روشن نیست ولی گذشت زمان آن را روشن می سازد .
2- در فلسفه احکام تنها نباید نظر به فواید و آثار مادی آنها داشت و تنها به بعد اقتصادی و بهداشتی و … توجه کرد و از آثار معنوی و روحی و آخرتی آن غافل بود .
3- کسی که خدا را حکیم و دستورهایش را که براساس حکمت می داند نباید بخاطر اینکه امروز دلیل حکمی را نمی داند از انجام آن تخلف کند مریض اگر بگوید تا ازخواص دارو آگاه نشوم مصرف نمی کنم از درد خواهد مرد البته دارو را مصرف کند و در صدد شناخت هم باشد .
4- در هر جا که از قرآن و حدیث دلیل محکمی بر فلسفه و صحت حکمی نداریم بهتر است دلیلی بیان نکنیم البته مویدانی ممکن است حاصل شود .
5- اگر از بعضی اسرار جهان هستی آگاه شدیم مغرور نشویم و توقع نداشته باشیم که دلیل همه چیز را بدانیم .
همچنانکه مردم در مراجعه به پزشک خود را در اختیار او قرار می دهند یا برای تعمیر اتومبیل خود (چون به آگاهی پزشک و مکانیک اعتقاد و باور دارند ) در مسائل دینی هم که به قانون خدا گردن می نهند باید بپذیرند و عمل کنند چرا که خداوند داناتر و حکیم تر است هم آینده را می داند وهم آثار ظاهری و باطنی و نهان و آشکار را بدون شک دستورهای خدا و احکام شرع دارای فلسفه و دلیل است ولی لازم نیست در تمام احکام و فرمان های الهی در پی یافتن دلیل اقتصادی ، بهداشتی و علمی آن باشیم مسلمان باید در برابر فرمان وحی تسلیم باشد واین روحیه تسلیم و پذیرش کمال آدمی است و برخی از دستورها برای آزمودن روح تسلیم و بندگی است فرمان خداوند به ابراهیم برای قربانی کردن اسماعیل نمونه ای از آنست و نشانه کمال بندگی است . اینگونه که همیشه در راه رفتن مقصود ما رسیدن به جایی نیست گاهی خود (راه رفتن ) هدف است مثل راهپیمایی یا پیاده روی برای ورزش یا دویدن در مسابقه که هدف عبارت است پرورش روح انسان است آنگونه که حرکات ورزشی برای تربیت جسم است .
امام سجاد (ع) و امام علی (ع) می گویند:« کفی بی فخرا ان اکون لک عبدا» خدایا افتخارم همین بس که بنده تو هستم .
روزی کسی پرسید : چرا نماز صبح دو رکعت است گفتم : نمی دانم دستور خداوند است و باید انجام دهیم و هم همین که فهمید نمی دانم قیافه روشنفکری گرفت و گفت : دنیا دنیای علم است امروز دیگر دین بدون علم صحیح نیست و پرسیدم حال تو بگو چرا برگ درخت انار کوچک است ولی برگ انگور بزرگ و پهن ؟
گفت : نمی دانم من هم همان قیافه را گرفتم گفتم دنیا دنیای علم است علم باید ثابت کند و… اندکی از غرورش کاسته شد گفتم برادر قبول داریم که دنیا دنیای علم است ولی نه به این معنی که همه اسرار هستی را باید همین امروز بدانیم حتما میان برگ باریک انار و برگ پهن انگور و مزه میوه هایش رابطه ای در کار است که هنوز برگ شناس و خاک شناس و گیاه شناس و میوه شناس آنرا کشف نکرده است پس وجود اسرار را می پذیریم ولی ادعای فهمیدن همه آنها را هرگز ار هیچکس قبول نمی کنیم (1)
منابع :
1- گناهان کبیره شهید دستغیب .
2- تفسیر نمونه مکارم شیرازی .
3- تفسیر نور محسن قرائتی .
4- آموزش دین مرحوم طباطبائی .
5- سخنان حضرت زهرا (س) محمد دشتی .
6- مبانی شناخت ، محمدی ری شهری .
7- پرتوی از اسرار نماز ،محسن قرائتی ص 68.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی
2- در فلسفه احکام تنها نباید نظر به فواید و آثار مادی آنها داشت و تنها به بعد اقتصادی و بهداشتی و … توجه کرد و از آثار معنوی و روحی و آخرتی آن غافل بود .
3- کسی که خدا را حکیم و دستورهایش را که براساس حکمت می داند نباید بخاطر اینکه امروز دلیل حکمی را نمی داند از انجام آن تخلف کند مریض اگر بگوید تا ازخواص دارو آگاه نشوم مصرف نمی کنم از درد خواهد مرد البته دارو را مصرف کند و در صدد شناخت هم باشد .
4- در هر جا که از قرآن و حدیث دلیل محکمی بر فلسفه و صحت حکمی نداریم بهتر است دلیلی بیان نکنیم البته مویدانی ممکن است حاصل شود .
5- اگر از بعضی اسرار جهان هستی آگاه شدیم مغرور نشویم و توقع نداشته باشیم که دلیل همه چیز را بدانیم .
همچنانکه مردم در مراجعه به پزشک خود را در اختیار او قرار می دهند یا برای تعمیر اتومبیل خود (چون به آگاهی پزشک و مکانیک اعتقاد و باور دارند ) در مسائل دینی هم که به قانون خدا گردن می نهند باید بپذیرند و عمل کنند چرا که خداوند داناتر و حکیم تر است هم آینده را می داند وهم آثار ظاهری و باطنی و نهان و آشکار را بدون شک دستورهای خدا و احکام شرع دارای فلسفه و دلیل است ولی لازم نیست در تمام احکام و فرمان های الهی در پی یافتن دلیل اقتصادی ، بهداشتی و علمی آن باشیم مسلمان باید در برابر فرمان وحی تسلیم باشد واین روحیه تسلیم و پذیرش کمال آدمی است و برخی از دستورها برای آزمودن روح تسلیم و بندگی است فرمان خداوند به ابراهیم برای قربانی کردن اسماعیل نمونه ای از آنست و نشانه کمال بندگی است . اینگونه که همیشه در راه رفتن مقصود ما رسیدن به جایی نیست گاهی خود (راه رفتن ) هدف است مثل راهپیمایی یا پیاده روی برای ورزش یا دویدن در مسابقه که هدف عبارت است پرورش روح انسان است آنگونه که حرکات ورزشی برای تربیت جسم است .
امام سجاد (ع) و امام علی (ع) می گویند:« کفی بی فخرا ان اکون لک عبدا» خدایا افتخارم همین بس که بنده تو هستم .
روزی کسی پرسید : چرا نماز صبح دو رکعت است گفتم : نمی دانم دستور خداوند است و باید انجام دهیم و هم همین که فهمید نمی دانم قیافه روشنفکری گرفت و گفت : دنیا دنیای علم است امروز دیگر دین بدون علم صحیح نیست و پرسیدم حال تو بگو چرا برگ درخت انار کوچک است ولی برگ انگور بزرگ و پهن ؟
گفت : نمی دانم من هم همان قیافه را گرفتم گفتم دنیا دنیای علم است علم باید ثابت کند و… اندکی از غرورش کاسته شد گفتم برادر قبول داریم که دنیا دنیای علم است ولی نه به این معنی که همه اسرار هستی را باید همین امروز بدانیم حتما میان برگ باریک انار و برگ پهن انگور و مزه میوه هایش رابطه ای در کار است که هنوز برگ شناس و خاک شناس و گیاه شناس و میوه شناس آنرا کشف نکرده است پس وجود اسرار را می پذیریم ولی ادعای فهمیدن همه آنها را هرگز ار هیچکس قبول نمی کنیم (1)
منابع :
1- گناهان کبیره شهید دستغیب .
2- تفسیر نمونه مکارم شیرازی .
3- تفسیر نور محسن قرائتی .
4- آموزش دین مرحوم طباطبائی .
5- سخنان حضرت زهرا (س) محمد دشتی .
6- مبانی شناخت ، محمدی ری شهری .
7- پرتوی از اسرار نماز ،محسن قرائتی ص 68.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی