یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های شیعیان و اهل‌سنت در شیوه نماز خواندن آن‌ها است. طبق اعتقاد شیعیان، سجده در نماز تنها بر خاک و چیز‌هایی که از خاک می‌روید جایز است. اما برخلاف این دیدگاه، اهل سنت سجده بر هر چیزی را جایز دانسته و برخی از آن‌ها حتی شیعیان را به واسطه سجده بر مهر متهم به شرک می‌کنند.

ریشه تفاوت‌های شیعیان و اهل سنت

براساس نظر شیعیان، هیچکس جز پیامبر اکرم (ص) حق تشریع و تبیین احکام و دستورات الهی را که در قالب دین بیان شده است را ندارد. ائمه اطهار نیز علی‌رغم جایگاه ویژه‌ای که دارند تنها حق تبیین و تفسیر این احکام را داشته و نقشی در تشریع آن‌ها ندارند. این تفاوت به‌دلیل آن است که تنها پیامبر از طریق وحی متصل به منبع غیب الهی بوده‌اند.

دیدگاه شیعیان و اهل‌سنت در مسائلی از جمله وضو، نماز و سجده بر مهر تفاوت دارد. ریشه این تفاوت‌ها را می‌توان به دو دلیل عمده دانست:

منشا بسیاری از تفاوت‌ها از زمان حکومت خلفای سه‌گانه و به ویژه عمر بن خطاب قابل مشاهده است. به طور مثال عادت تکتف (نماز خواندن با دست بسته) به‌وسیله خلیفه دوم و در جریان الگو گرفتن او از احترام گذاشتن ایرانی‌ها است.

با دور شدن از عصر پیامبر و به‌وجود آمدن مسائل شرعی متفاوت، شیعیان به امامان رجوع کردند که تبیین‌گر و مفسر احکام دینی بودند؛ اما اهل سنت به‌دلیل اعتقاد نداشتن به این موضوع در موارد بسیاری ناچار به اجتهاد‌های شخصی و سلیقه‌ای شدند.

معنای سجده

سجود در لغت به معنا خضوع، فروتنی و افتادگی و تذلل است، اما در فقه شیعیان به معنای نهادن مقداری از پیشانی بر زمین یا غیر آن است در حالی که چیزی بین پیشانی و چیزی که بر آن سجده می‌شود، حایل و فاصله نباشد.

سجده بر مهر

پیامبر (ص) می‌فرمایند: هنگامی که سجده می‌کنی، پیشانیت را بر زمین قرار بده. (وسائل الشیعه، ج. ۴، ص. ۶۸۴، روایت ۱۸)

براساس نظر شیعیان، عبادت امری اصطلاحا توقیفی است، یعنی باید براساس امر و فعل شارع انجام بشود. از آنجا که سجده اساسا برای خضوع و خشوع در برابر خداوند است، در دیدگاه شیعه باید بر خاک یا سنگ و یا هرچیزی که از خاک می‌روید (به‌شرطی که خوردنی و پوشیدنی نباشد) انجام شود. این نظر که در واقع یک مسئله فقهی بوده و ناظر بر شرع و نص متون دینی است را می‌توان با اشاره به چند روایت روشن کرد:

“جعلت لی الارض مسجداً و طهوراً “: زمین برای من محل سجده و پاک کننده قرار داده شد.

اباذر نقل می‌کند که رسول خدا (ص) فرمود: “زمین برای تو محل سجده است. پس هر کجا که وقت نماز شد، نماز بخوان”

عیاض ابن عبدالله قریشی نقل می‌کند: پیامبر اسلام (ص) مردی را دید که بر قسمتی از عمامهء خود سجده می‌کرد، آن حضرت با دستش اشاره کرده که عمامه ات را بالا بکش و بر پیشانی اش اشاره کرد (بر پیشانی ات سجده کن)

روشن است که اگر سجده بر غیر زمین جایز بود، صحابه رسول خدا بر لباس‌هایشان سجده می‌کردند و این زحمات را برای سردکردن سنگ‌ریزه‌ها یا خاکی شدن بدن‌شان متحمل نمی‌شدند.

آیا شیعیان کافرند؟!

اهل سنت، شیعیان را به جهت سجده بر مهر متهم به شرک در برابر خدا می‌کنند. اتهام شرک به شیعیان در این موضوع معمولا به ۲ جهت وارد می‌شود که باید جداگانه بررسی شود:

اتهام به اینکه شیعیان خاک را می‌پرستند در حالی که تنها باید خدا پرستیده شود. در این مورد در واقع خلطی بین “مسجود له” و “مسجود علیه” رخ داده است. شیعیان به مهر سجده می‌کنند، اما برای خدا سجده می‌کنند.

اتهام به اینکه شیعیان قائل به قدرتی مستقل از خدا برای خاک و مهر هستند. این اتهام که معمولا به تربت امام حسین (ع) وارد می‌شود نیز اشتباه است. زیرا شیعه به قدرتی جز قدرت خدا اعتقاد نداشته و توسل او به تربت امام حسین (ع) تنها به دلیل توصیه‌هایی بوده که در روایات آمده است.

منبع: سایت ستاره