چند نوع جهنم داريم؟

قبل از پرداختن به پاسخ، نخست اين نكته قابل ياد آوري است كه چنانكه از بعضي آيات[1] و روايات استفاده مي شود بهشت داراي درجات و به تعبيري داراي درجات عرضي است[2] و جهنم داراي دركات رو به پائين مي باشد. قرآن مي فرمايد: «منافقين در پائين ترين و سخت ترين طبقات قرار دارند».[3] پس بهشت درجاتي دارد و دوزخ نيز دركاتي[4] .
بعد از اين مقدمه جواب اين است كه اگر مراد از نوع جهنم، مجموع مراتب ودرکات جهنم باشد, يك نوع جهنم بيشتر نداريم؛ منتهي اين يک نوع جهنم به اعتبار مراتب اسم هاي مختلفي دارد، و اگر مراد از نوع جهنم ، هريک از مراتب جهنم باشد، جهنم داراي هفت طبقه (دركه) و هفت مرتبه مي باشد، كه هر مرتبه اسم خاص خودش را دارد، چنان كه امير المؤمنين ـ عليه السلام ـ فرمود: «جهنم داراي هفت در است كه هر يك مخصوص يک طبقه از طبقات جهنم است كه روي هم قرار گرفته اند. و يكي از دستهاي خود را روي دست ديگر قرار داده فرمود: طبقات جهنم به اين صورت است و اما بهشت را در عرض هم قرار داده است ولي آتش داراي هفت طبقه مي باشد، 1ـ طبقه زيرين آن جهنم است، 2ـ بعد از آن نطي (شعله زياد) است و بعد از آن حطمه[5] و بعد از آن سقر و بالاتر از سقر، جحيم[6] و بعد از آن سعير و بالاترين طبقه آن هاويه باشد در بعضي روايات دارد كه بالاترين طبقه جهنم است و پائين ترين آن هاويه است .
و مؤيد اين مطلب (كه جهنم داراي هفت طبقه مي باشد) رواياتي است كه مي فرمايند: بهشت داراي هشت در (چون هشت درجه دارد) و جهنم داراي هفت درب مي باشد كه هر گروهي از يكي از آن درها وارد جهنم مي شود.
قابل ياد آوري است كه هر طبقه ممكن است كه داراي مراتب و نقاط مختلفي باشد چنانكه مي خوانيم و يل چاهي است در جهنم[7] يا «حصينه» شهري است در يكي از طبقات جهنم[8] و يا سجّين زندان بدكاران است در يكي از مرتبه ها[9] و…
خلاصه مطلب اين است كه جهنم داراي اسمهاي مختلفي مي باشد و گاهي هم اسم بعضي مرتبه ها و قسمت ها در قرآن آمده، اگر مراد از نوع، در سؤال مجموع مراتب باشد فقط يك جهنم داريم و اگر مراد مراتب جهنم باشد، داراي هفت طبقه و هفت مرتبه مي باشد و هر مرتبه ممكن است داراي مراتبي باشد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، آية الله مكارم شيرازي و همكاران ـ (ناشر: دار الكتب الاسلامية چاپ هشتم تاريخ نشر 1370 ش) ج27/19/11/23/22 و… 18/21/ و… 20… .
2. نهج البلاغه ـ مترجم محمد دشتي (ناشر مؤسسه فرهنگي تحقيقاتي امير المؤمنين). نامه 27/3 ـ خطبه 109 و خطبه 120 و خطبه 83/54 و خطبه 183/15.
3. معاد، محسن قرائتي ـ (ناشر جامعه مدرسين).
4. سياحت غرب سرنوشت ارواح بعد از مرگ، آقا نجفي قوچاني ـ (ناشر نشر روح ـ تاريخ انتشار تابستان 1376).
 
پي نوشت ها:
[1] . آل عمران/163، انفال/ 4، طه/ 75.
[2] . عبد علي بن جمعه حويزي، تفسير نور الثقلين، بالتعليقه رسولي محلاتي، قم، مطبقه الحكمه، ج4، ص504، متن روايت اين است (و ان وضع الخبك علي الوض…).
[3] . نساء/145.
[4] . قرائتي، محسن، ناشر جامعه مدرسين، مؤسسه در راه حق، ص 370.
[5] . آتشي كه از درون شعله ور مي شود.
[6] . عبد علي بن جمعه حويزي، با تعليقه رسولي محلاتي، تفسير نور الثقلين، قم، ناشر مطبعه الحكمه، ج4، ص504.
[7] . مكارم شيرازي، ناصر و همكاران، تفسير نمونه، ناشر دار الكتب الاسلاميه، 1370، ج22، ص402.
[8] . همان، ج22، ص46.
[9] . همان، ج26، ص256.