چه آييني همساية آيين بودا به شمار مي‌آيند؟

هر دين و آييني در دنياي اديان براي خود همسايگاني دارد. دين بودا نيز داراي همسايگاني مي‌باشد. مراد از همسايه در آيين اين است كه دو يا سه تا يا چند تا دين يا آيين هم‌عصر بوده و در سرزمين‌هاي همجوار براي خود پيرواني داشته باشند. دين بودا در كشور هند به وجود آمده و اديان هند در طول تاريخ تحوّلات گوناگوني به خود ديده است و اين تحوّلات باعث به وجود آمدن اديان جديد ديگري شده و در همسايگي دين بودا قرار گرفته‌اند كه در زير به آنها اشاره مي‌شود:
1. آيين ودايي: دين ودايي يا همان آيين آريايي‌هاي قديم، مبتني بر پرستش قوا و مظاهر طبيعت بوده است. اين دين از اين جهت به اين نام معروف شده است كه تنها اثر باقي مانده از آن روزگاران كتب مقدس (ودا) است.[1]2. آيين برهمايي (برهمنيزم):
پس از آميزش (در هزارة اول قبل از ميلاد) آريايي‌ها با دراويديها و غلبه آنان بر بوميان كم كم قوم آريائي به صورت نژاد برتر و غالب خودنمايي كرد. و بدين وسيله دين برهمايي از درون دين ودايي شكل گرفت و به عنوان يكي از همسايگان آيين بودا محسوب مي‌شود.
3. آيين هندوئيزم: يكي از همسايگان دين بودا، هندوئيزم مي‌باشد كه از قرن ششم قبل از ميلاد به بعد هنگامي كه افكار بدبيني در ميان مردم هند رواج يافت و خصوصاً وقتي كه اين افكار بدبينانه به صورت اديان جين و بودايي كه هر دو از ريشة دين ودايي انشقاق يافته بودند خودنمايي كرد. بالاخره دين برهمايي پس از تحولاتي از قرن پنجم پيش از ميلاد تا قرن پنجم بعد از ميلاد به صورت دين هندوئيسم جديد براي خود يك سلسلة اصول و قوانيني وضع كرده است.
4. يكي ديگر از همسايگان دين بودا، دين جين مي‌باشد كه به آن جينيزيم مي‌گويند. دين جين از قرن ششم قبل از ميلاد  بخ وجودآمده و دين هندو در مقابل دو دين جديد قرار گرفت و از نشانه‌هاي دين ودايي متفرع شده است و جزء همسايگان بوديسم مي‌باشد.[2]
5. يكي ديگر از آيين‌هاي همسايه دين بودا آيين سيك كه معروف به (سيكيسم) است مي‌باشد. مؤسس اين دين (بابانانك) است كه از طبقة جنگجويان كشتريه ولي در سال 1469 م در روستايي در حوالي لاهور متولّد شد. در خاور دور سه دين بومي كه جزء همسايگان دين بودا محسوب مي‌شوند به قرار ذيل مي‌باشد.[3]1. دين كنفوسيوس كه نامش به زبان چيني (كونگ ـ فو ـ تسو) است و در اروپا به كنفوسيوس معروف است و امروزه در چين يكي از همسايگان دين بوداست.
2. آيين تاتوئي: تاتوئيسم كه در حقيقت يك نوع مكتب فلسفي است منسوب به حكيم چيني به نام (لائو ـ تسه) است و از آيين‌هاي همساية دين بودا در چين است.
3. آيين شينتو: دين شينتو مجموعه‌اي است از عقايد باستاني مردم ژاپن و سنّت‌هاي كهن كه ريشه در آنيميسم دارد، تا قرن ششم ق.م از اين دين نامي در ميان نبوده امّا پس از نفوذ دين بودا در  ژاپن براي مقابله با دين بودايي، دين شينتويي شكل گرفت. لذا يكي از آئين همساية دين بودا در حال حاضر در كشور ژاپن در حال حيات مي‌باشد و پيرواني دارد و در برخي مسايل با آيين بودا اختلاف عقيده دارند.[4]در پايان مي‌توان گفت كه هر آييني در جهان اديان داراي همسايگان متعدّدي با عقايد متفاوت در يك منطقة محدود مكاني هستند. دين بوديسم نيز در خاور دور و نزديك داراي همسايگاني مي‌باشد كه در حال حاضر براي خود پيرواني دارند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تاريخ اديان و مذاهب جهان، تأليف عبدالله مبلغي آباداني
2. تاريخ مختصر اديان بزرگ، تأليف فليسين شاله.
3. مقارنة الاديان، تأليف دكتر احمد شلبي.
4. عالم الاديان، تأليف محمد حميد فوزي، دمشق.
5. جهان مذهبي، ج1، تأليف ريچارد بوش.
 
پي نوشت ها:
[1] . آريا غلامعلي، آشنايي با تاريخ اديان، ص 45، چاپ سوم، 1379، انتشارات پايا.
[2] . اديان زندة جهان، رابرت اهيوم، ص 91، چاپ سوم، 1373، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.
[3] . اديان زندة جهان، رابرت اهيوم، ص 95، چاپ سوم، 1373، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.
[4] . جان بي‌ناس، تاريخ جامع اديان، ص 125 ـ 130، چاپ چهارم 1370، انتشارات انقلاب اسلامي.