چگونه با كسي كه او را دوست نداريم ارتباط برقرار كنيم؟

اين سؤال كاملاً مبهم است. اشاره نکرده‌ايد که آن شخص چه كسي است؟ فاميل است يا دوست يا همكلاسي و يا … ؟ چه نوع ارتباطي و در چه سطحي مي‌خواهيد برقرار كنيد؟ چرا او را دوست نداريد؟ اين ابهامات پاسخگويي را دشوار مي‌كند، زيرا اولين قدم در حلّ مشكل، شناخت دقيق مشكل است. لذا ما در حدّ امكان احتمالات و تقسيماتي را براي اين مسأله مطرح نموده و آنها را بررسي مي‌كنيم به اميد اينكه جواب سؤال خود را بيابيد، طبيعي است كه در صورت حل نشدن مسأله ارتباط شما با مركز استمرار يافته و با طرح دقيق‌تر آن، راه‌حل مناسبي را خواهيد يافت.
براي اين مسأله سه فرض متصور است:
1. ارتباط با آن شخص هيچ ضرورتي ندارد: وقتي ارتباط با كسي ضرورت ندارد و محبّتي هم بين ما نيست، پس چه انگيزه‌اي وجود دارد كه انسان خود را به زحمت بيندازد و با كسي كه او را دوست ندارد ارتباط برقرار كند، اين يك امر طبيعي است كه روحيات، باورها و عقايد ديني و علايق انسان با همه‌ي افراد سازگار نبوده و سنخيت ندارد. لذا انسان بايد با ملاك‌هاي ايمان، تقوا، اخلاق، سازگاري روحيات و علاقه و محبّت، دوست خود را انتخاب كند. در روايات ما هم آمده: «همه مردم شايسته دوستي نيستند بلكه بر آدمي لازم است كه دوستان خود را از ميان مردم برگزيند، همچون پرنده كه دانه خوب را از بد جدا مي‌كند.»[1] ولي در روابط اجتماعي لازم است كه خوش‌برخورد و خوش‌رفتار و گفتار باشيم.
2. ارتباط با او ضروري است اما اين رابطه به گونه‌اي است كه نياز به برقراري محبّت نيست مانند همكلاسي بودن، همكار بودن، در يك ساختمان زندگي كردن. در اين صورت اگر مي‌توانيد، از راه‌هاي ايجاد محبّت كه در ذيل خواهد آمد استفاده كنيد تا اين ارتباط اجباري شما آسان‌تر و شيرين‌تر شود. ولي اگر نمي‌توانيد، بايد متوجه اين نكته باشيد كه حتماً نبايد همه روابط محبّت‌آميز و توأم با اعتماد صد در صد باشد لذا در اينگونه روابط بايد به حداقل روابط اكتفا كرد و علاوه بر آن قدرت تحمل ديگران، سعه صدر، انعطاف‌پذيري و سازگاري با محيط را در خود افزايش دهيم تا ميزان تنش و اضطراب ما به حداقل برسد.
3. ارتباط با او ضروري است و اين رابطه به گونه‌اي است كه نياز به برقراري محبّت است مانند رابطه‌ي خانوادگي و خويشاوندي كه هر چه اين رابطه نزديك‌تر باشد نياز به محبّت هم شديدتر مي‌شود. در اين صورت ما بايد با يادگيري راه‌هاي حصول محبّت و به كارگيري دقيق آنها در جهت محبّت‌آميز شدن روابط خانوادگي و خويشاوندي سعي و تلاش نمائيم زيرا رابطه داشتن با پدر، مادر، خواهر، برادر، همسر و … بدون انس و علاقه و محبّت واقعاً رنج‌آور و تقريباً غيرممكن است از طرفي هم ارتباط با آنها ضروري و همه‌روزه است پس بايد ايجاد محبّت كرد.

راه‌هاي حصول محبّت:
1ـ توكل و توسّل: بايد دانست كه همه چيز از جمله دلهاي مؤمنان در دست قدرت خداوند متعال است و ما با ايمان و عمل صالح و اتكاي به فضل خداوند مي‌توانيم بين خود محبت و دوستي را برقرار سازيم خداوند متعال فرمودند: «همانا آنان كه به خدا ايمان آوردند و نيكوكار شدند خداي رحمان آنها را (در نظر خلق و حق) محبوب مي‌گرداند.»[2] و در خصوص محبّت و الفت بين زن و شوهر فرمود: «و از آيات لطف خداوند آن است كه براي شما از جنس خودتان جفتي آفريد كه در كنار او آرامش بيابيد و با هم انس بگيريد و ميان شما الفت و رأفت و مهرباني برقرار نمود …»[3]2ـ مصافحه و معانقه: هنگام برخورد با يكديگر، به گرمي سلام كردن، دست دادن و در آغوش كشيدن علاوه بر اينكه علاقه و محبّت را شعله‌ور مي‌كند سبب تحكيم محبّت و از بين رفتن كينه‌ها و كدورت‌هاي احتمالي نيز مي‌شود. امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: «با يكديگر مصافحه كنيد كه اين كار كينه‌ها را از ميان مي‌برد.»[4]3ـ اظهار زباني علاقه و محبّت: امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمودند: «وقتي شخصي را دوست داري به او خبر بده. همانا اين كار موجب ثبات بيش‌تر محبّت بين شما خواهد بود.»[5]4ـ ديد و بازديد يا تماس تلفني: وقتي شما به ديدن كسي مي‌رويد و يا به او تلفن مي‌زنيد و به او مي‌گوييد: «دلتنگ شما بودم» و الفاظي از اين قبيل، بذر محبّت خود را در دل او مي‌نشانيد.
5ـ هديه و سوغات: هديه، سنبل محبّت است. پيامبر گرامي اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمودند: «هديه، محبّت به يادگار مي‌گذارد.»[6]6ـ دعا كردن براي دوست: هنگامي كه دستتان را به سوي آسمان بلند مي‌كنيد و براي دوست خود دعا مي‌كنيد بدون ترديد محبّت خود را به دوست خويش ثابت مي‌كنيد.
7ـ در گذشتن از خطاي دوست و سازگاري با او: عيب‌جويي، گلبوته دوستي و محبّت را پژمرده مي‌كند و عيب‌جويي، خارزار خشم و دشمني را در دل مي‌پرورد. سازگاري و مدارا كردن، اين فرصت را به ما مي‌دهد كه با شناسايي معايب، به او كمك كنيم و از اين طريق محبّت را بين خود تحكيم نمائيم.
8ـ دفاع كردن و هواخواهي: كمال دوستي و محبّت به اين است كه انسان در هر زمان و هر كجا و در حضور و غياب از حق دوست خود دفاع كند و دوستي و محبّت را افزايش دهد.
9ـ به خاطر داشتن ايام و مناسبت‌ها و تبريك گفتن: يكي از بهترين شيوه‌هاي ابراز محبّت اين است كه روزهايي كه نسبتي با عزيز ما دارد مانند روز تولد، روز ازدواج، روزي كه به شغل محبوب ما نام‌گذاري شده است مانند روز معلّم، روز كارگر، روز دانشجو و … را به خاطر داشته باشيم و به او تبريك بگوييم و در صورت امكان هديه‌اي به او بدهيم.
10ـ جويا شدن از احوال: اگر چند روز محبوب خود را نديديد و جوياي احوال او شديد اين، كمال دوستي و محبّت شما را ثابت مي‌كند.
11ـ همكاري و همدردي: شما هنگامي در ايجاد و تحكيم محبت موفق مي‌شويد كه در مشكلات و غم و اندوه با او شريك بوده و با او همكاري و همدردي داشته باشيد.
در پايان ذكر اين نكته مهم، ضروري است كه حب و بغض ما بايد بر اساس رضايت خداوند متعال باشد. كسي كه مي‌خواهيم محبت او را در دل خود جاي دهيم و با او ارتباط داشته باشيم نبايد محبّت و ارتباط با او با محبّت خدا تعارض داشته باشد. بايد با كساني ارتباط داشته باشيم كه دين و دنيا، تقوا، اخلاق و آبروي ما حفظ شود و در معرض خطر و ويراني قرار نگيرند.

پي نوشت ها:
[1] . محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمة، انتشارات مكتب الاعلام الاسلامي، ج5، ص297، حديث10221.
[2] . مريم/96.
[3] . روم/21.
[4] . كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، ترجمه محمّد باقر كمره‌اي، انتشارات اسوه، ج4، ص 543.
[5] . حر عاملي، محمد بن حسن، وسائل الشيعه، تصحيح رباني، تهران، انتشارات مكتبة الاسلاميه، ج 5، ص 435.
[6] . فروع كافي، تصحيح غفاري، تهران، انتشارات دار الكتب الاسلاميه، ج 5، ص 144.