خانه » همه » مذهبی » چگونه مي‌توانيم دوستانمان را كه در خانواده‌هايي پرورش يافته‌اند كه ايمان نقش كمتري در زندگي آن‌ها داشته است امر به معروف و نهي از منكر كنيم؟

چگونه مي‌توانيم دوستانمان را كه در خانواده‌هايي پرورش يافته‌اند كه ايمان نقش كمتري در زندگي آن‌ها داشته است امر به معروف و نهي از منكر كنيم؟

قبل از بيان روش‌ها بهتر ديدم كه سخن خود را با حديثي از امام صادق-عليه السلام- شروع كنم. امام-عليه السلام- فرمودند: «همانا آن كسي امر به معروف و نهي از منكر مي‌كند كه داراي سه خصلت باشد:
1ـ نسبت به آن‌چه امر مي‌كند عالم و آگاه است و از آن‌چه نهي مي‌كند نيز اطلاع دارد. يعني معروف و منكر را خوب مي‌شناسد.
2ـ در امر و نهي، ميانه‌روي و عدالت را مراعات مي‌كند.
3ـ با نرمش و خوش خلقي امر مي‌كند و با وفق و مدارا نهي مي‌نمايد.[1]اين حديث شريف بيان‌گر اين نكته است: فردي كه مي‌خواهد ديگران را ارشاد كند امر به معروف و نهي از زشتي كند بايد داراي صفاتي باشد و شيوه‌هاي خاصي را برگزيند تا كلامش در ديگران تأثير لازم را داشته باشد.
1ـ اخلاص در عمل: اخلاص از اركان هر فردي است كه مي‌خواهد ديگران را به امور اخلاقي رهنمون شود. اولين گام براي نفوذ در ديگران و تأثير كلام داشتن، استمداد از خداوند و براي رضاي او گام برداشتن است.
2ـ هماهنگي قول و عمل: موفق‌ترين كس در امر ارشاد مردم، فردي است كه با زبان عمل، مردم را به ارزش‌ها فرا خواند و كردارش، مؤيد گفتارش باشد؛ چون زبان عمل، گوياترين زبان‌ها است، از گفتار رساتر، نافذتر و مؤثرتر و صادقانه‌تر است و هماهنگي بين قول و عمل در گوش و دل شنونده ماندگار‌تر است.
از اين رو پيشوايان ديني از ما خواسته‌اند تا با عمل نشان دهيم دوستداران آن بزرگواران هستيم. به دو حديث از امامان معصوم عليهم السلام توجه كنيد:
1ـ علي-عليه السلام- فرمودند: خير و خوبي را به مردم ياد دهيد وآنان را با غير زبان‌تان به نيكوكاري دعوت نماييد و با اعمال پسنديده خويش آنان را به كارهاي نيك رهنمون باشيد. و همواره در عمل ملازم راستي و تقوا باشيد.[2]2ـ امام صادق-عليه السلام- فرمودند: خداوند رحمت  خود را نصيب مردمي قرار مي‌دهد كه مانند چراغ فروزان و مشعل سوزان، راه ديگران را روشن مي‌سازند و با كردار خويش مردمان را به راه ما فرا مي‌خوانند و با تمام توان و قدرت عملي خود، حق را مي شناسانند.[3]در نتيجه آمر به معروف و ناهي از منكر بايد در تمام زواياي زندگي‌اش ارزش‌هاي اسلامي و ديني جلوه‌گر باشد و با عملش دعوت كننده به خير باشد و درس عملي به ديگران دهد تا كلامش نافذ بوده و تأثير بيشتري داشته باشد.
3ـ اقوام و نزديكان خود را در اولويت قرار دهد.
يكي از مصاديق روشن عمل به گفتار، آن است كه: آمر به معروف و ناهي از منكر اول از اقوام نزديك خود  شروع كند و در مسايل تربيتي نسبت به آنان حساسيت بيشتري داشته باشد. در واقع سازندگي را نخست از خود و سپس از اقوام و در مرتبه سوم از مردم شروع كند شايد از اين جهت باشد كه خداوند به پيامبر اكرم  )ص )فرموده است: «خويشاوندان نزديكت را انذار كن».[4]4ـ نرمش و خوش‌گفتاري
آراستگي به اخلاق نيك و خوش رفتاري براي هر كس سزاوار و پسنديده است لكن بر فرد آمر به معروف و ناهي از منكر زيبنده‌تر است؛ چون برخورد نيك زمينه پذيرش را بهتر فراهم مي‌كند. مؤيّد اين سخن، آيات و روايات اسلامي است كه انسان‌ها را به خوش رفتاري و برخورد صحيح نسبت به ديگران دستور داده است. به عنوان نمونه به چند آيه و روايت توجه كنيم: خداوند مي‌فرمايد: «با آنان نيكو سخن بگوييد».[5] و در جاي ديگر فرمودند: «با مردم خوش‌سخن باشيد».[6] و خداوند به حضرت موسي خطاب مي‌كند به فرعون بگو «فقل هل لك الي ان تزكي، و اهديك الي ربك فتخشي» پس به او با كمال مدارا بگو آيا ميل داري كه از پليدي شرك و خود‌پرستي پاكيزه شوي؟ و تو را به خدا هدايت كنم تا به درگاه او خاشع و فروتن شوي؟[7]و علي  -عليه السلام- فرمودند: «آن‌گاه كه خوي و اخلاق نيكو باشد سخن و گفتار دلنشين گردد».[8]اين روش به ما مي‌آموزد كه براي هدايت ديگران و نفوذ در درون جان آنان بايد قبل از توسل به خشونت از منطق درست، محبت و احترام استفاده نمود. و اگر انسان بخواهد بدون توجه به اين مسايل كسي را نصيحت و يا ارشاد كند، نه تنها مؤثر واقع نمي‌شود بلكه ممكن است واكنش منفي نيز به همراه داشته باشد.
پس با برخورد نيك، جاذبه‌آفرين و با حسن خلق، سريع‌تر و بهتر مي‌توان بذر محبت را به دل‌ها افكند. در پايان به نظر مي‌آيد اگر دوست شما با اين طرز برخورد، باز هم به راه راست ارشاد نشد كمي با او سنگين برخورد كنيد تا كم‌كم به اشتباهات خود پي ببرد واز گذشته خود پشيمان گردد و به راه راست هدايت شود.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. شيوه‌هاي صحيح امر به معروف و نهي از منكر . نوشته دادسراي انقلاب اسلامي مبارزه با مواد مخدر و منكر ناشر: مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي .
2. آداب معاشرت . تهيه كننده مركز مطالعات و تحقيقات اسلامي نمايندگي ولي فقيه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي .
3. راه رشد امر به معروف و نهي از منكر . نوشته : جواد . محدثي .
4. نظارت ملي يا امر به معروف و نهي از منكر . تأليف حسن‌آبادي . عليزاده .

پي نوشت ها:
[1]ـ الحراني . حسن بن علي . تحف العقول . ص 376 . تهران . انتشارات كتابچي .
[2]ـ به نقل از : فلسفي . محمد تقي . سخن و سخنوري . ص 57 . تهران . دفتر نشر و فرهنگ اسلامي .
[3]ـ الحراني . حسن بن علي . تحق العقول . ص 301 . تهران . انتشارات كتابچي .
[4]ـ شعرا/214 .
[5]ـ شعرا/8 .
[6]ـ بقره/83 .
[7]ـ نازعات/18 ـ 19 .
[8]ـ آمدي . عبد الواحد . غررالحكم  و درر الكلم . مجموعه كلمات قصار علي عليه السلام . ص 314 . تهران . بي‌تا .

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد