چگونه مي‌توان از راه دين و عبادت در زندگي موفق شد؟

قبل از پرداختن به پاسخ سؤال شما مناسب است نكاتي از باب مقدمه بيان كنم:
1. اين كه مراد از موفقيت چيست و چه كسي را مي‌توان موفق ناميد؟ كه در پاسخ اين پرسش بايد عرض كنم موفق و سعادتمند كسي است كه به وظايف ديني،‌انساني، اخلاقي خود عمل كند و بتواند رضايت الهي را كسب كند.
2. زندگي و حيات انسان منحصر در زندگي دنيا نيست، بلكه علاوه بر دنيا، زندگي آخرت هم وجود دارد كه طبق معيار اسلامي زندگي واقعي و هميشگي در آخرت است و زندگي دنيا در مقايسه با آخرت مثل قطره‌اي در برابر اقيانوس بي‌كران مي‌باشد، و لذا بايد سؤال شود كه دين و عبادت چگونه ما را در زندگي دنيا و آخرت موفق و سعادتمند مي‌كند.
3. خداوند متعال، حكيم است و فرد حكيم كاري بيهوده و عبث انجام نمي‌دهد و يقيناً در تكاليفي كه مقرر فرموده، اهداف بلندي دارد و اين تكاليف فوايدي دارد كه نصيب انسانها مي‌شود، چون خداوند غناي ذاتي دارد و احتياجي به هيچ كس و هيچ چيز ندارد، و فايدة احكام الهي هم در دنيا نصيب انسان مي‌شود و هم در آخرت.
بايد توجه داشت كه دين فقط در امور عبادي خلاصه نمي‌شود بلكه دين شامل عقايد، احكام و اخلاق است. و فوايد ايمان و آثار و خدمات دين را مي‌توان به طور كلي به حوزه دنيا و آخرت تقسيم كرد؛ دربارة كاركردهاي دين در جهان آخرت مي‌توان به طور خلاصه آن را رسيدن به مرتبه‌اي از سعادت در جهان آخرت دانست كه با توجه به اعمالي كه هر فردي در اين دنيا انجام مي‌دهد كسب مي شود. و امّا خدمات دين در دنيا را مي‌توان به دو حوزه اجتماعي و فردي تقسيم كرد: در حوزة اجتماعي مي‌توان به «كنترل افراد جامعه و بهبود روابط اجتماعي» و «تقديم منافع مهم‌تر ديگران بر منافع شخصي» اشاره نمود. ودر حوزه فردي مي‌توان از «بهجت و انبساط» و «كاهش ناراحتيها» و «روشن بيني و بصيرت» و «پيروزي بر شدائد زندگي» و… نام برد.
4. اعمال عبادي فوايد زيادي دارد كه بعضي از آنها مختص زندگي دنيا است و بعضي ديگر مختص دنيا و آخرت مثلاً پرداخت زكات، فايدة دنيوي دارد و باعث امنيت جامعه مي‌شود، چون اگر در جامعه فقير زياد شود، ديگران امنيت نخواهند داشت وبرخي از فقراممکن است تحت تأثير فشارهاي اقتصادي به رفتارهاي جامعه ستيزانه روي آورند.
با توجّه به اين مقدمات بايد عرض كنم كه تكاليف الهي با توجّه به نياز انسان به آنها و مصلحت انسانها، وضع شده است. اگر قوانين الهي وجود نداشته باشد، بشريت به فساد و نابودي كشيده مي‌شود؛ چون انسان قادر نيست تمام مصالح و مفاسد خود را درك كند و نمي‌داند چه كاري به نفع اوست و چه كاري به ضرر او و لذا خداوند كه خالق انسان است و از نيازها و مصالح او به خوبي آگاه است، كارهايي را براي او واجب كرده تا با انجام آن ها به سعادت دنيوي و اخروي نايل آيد. براي نمونه به يكي از فوايد عبادت اشاره مي‌كنم.
مثلاً نماز و دعا كه در شرع مقدس به آن تأكيد زيادي شده است آثار بسيار زيادي دارد از جمله اين كه باعث آرامش روح و روان انسان مي‌گردد. انسان را از نگراني و اضطراب نجات مي‌دهد و دفع اضطراب و نگراني كاري بسيار مهم و اساسي است، زيرا اگر انسان آرامش و سكون نداشته باشد، هيچ كاري را به خوبي نمي‌تواند به ثمر برساند و زندگي او سراسر غم و اندوه و اضطراب خواهد بود و آسايش واقعي ندارد. و لذا قرآن كريم مي‌فرمايد: «الا بذكرالله تطمئن القلوب؛ آگاه باشيد كه فقط ذكر خدا آرام بخش دلهاست».[1]امروز دانشمندان غرب و شرق به اين مسئله اعتراف دارند كه نماز و دعا و ارتباط قلبي با خداوند، درمان بسياري از بيماريها و نگراني ها مي‌باشد مثلاً: آقاي ديل كارنگي، روان شناس معروف آمريكايي مي‌گويد: هنگامي كه كارهاي سنگين، قواي ما را از بين مي‌برد و اندوه‌ها هر نوع اراده‌اي را از ما سلب مي‌كند و بيشتر اوقات كه درهاي اميد به روي ما بسته مي‌شود، به سوي خدا روي مي‌آوريم، ولي اصلا چرا بگذاريم روح يأس و نااميدي بر ما چيره شود؟ چرا همه روزه به وسيله خواندن نماز و دعا قواي خود را تجديد نكنيم.[2]گاندي مي‌گويد: دعا و نماز، زندگيم را نجات داده است، بدون آن بايد از مدتها قبل ديوانه شده بودم. من در تجارب زندگي عمومي و خصوصي خود تلخ كاميهاي بسيار سخت داشته‌ام كه مرا دستخوش نااميدي مي‌ساخت، اگر توانسته‌ام بر اين نااميديها چيره شوم، به خاطر نمازها و نيايشهايم بوده است.[3]در روايات اسلامي از نماز به عنوان نور مؤمن ياد شده و مي‌فرمايد: «الصلوة نور المؤمن؛ نماز نور مؤمن است».[4]چون نماز، جان و روح مؤمن را نوراني و با صفا مي‌كند و زنگار گناه را از دل انسان بيرون مي‌ريزد و به جاي آن آرامش و صفا جايگزين مي‌شود و اين چنين فردي در زندگي در كمال آسايش است و راحتي در وجود او موج مي‌زند.
از طرف ديگر جامعه‌اي پايدار و بالنده است كه در آن فساد و تباهي نباشد و ملتي پيروز است كه گرفتار كجي و انحراف نباشد و اين نماز است كه جامعه و افراد آن را از فساد و نابودي نجات مي‌دهد و زندگي دنيوي را پاك و طيب مي‌گرداند.
قرآن كريم مي‌فرمايد: «اقم الصّلوة انّ الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنكر؛ نماز را به پا داريد كه همانا نماز انسان را از بدي و زشتي باز مي‌دارد».[5]امّا فوايد اخروي نماز بيش از آن است كه شمرده شود و رمز سعادت انسان در جهان آخرت و بهترين وسيله براي نزديك شدن به خدا، نماز معرفي شده است.
خداوند متعال در سورة معارج آيات 20 تا 29 رمز سعادت را اقامة نماز و استمرار آن معرفي فرموده است.
خلاصه اين كه اعمال عبادي طوري تنظيم و وضع شده است كه هم سعادت دنيوي و هم سعادت اخروي را در پي دارد.
نتيجه عمل به احكام الهي، زندگي و حيات پاك و طيبه را در پي دارد و تمام احكام الهي و عبادي، علت و فلسفه‌اي دارد كه نفع آنها متوجه انسان است و لو اين كه انسان نتوانسته است به حكمت و علت بعضي از آنها پي ببرد.[6]نکته: البته بايد يادآوري کنيم که موفقيت درعرصه هاي مختلف زندگي نيازمند بهره گيري ازتمام توانمنديهاوامکانات خدادادي واستفاده ازتجارب ودانش بشري است وآموزه هاي دين مارابه جامع نگري ووسعت نظردعوت کرده است.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. عزيزي . عباس . سلامت روح . انتشارات نبوغ . 1376 .
2. جوادي آملي . عبدالله . حكمت عبادات . مركز نشر اسراء . 1378 .
3. موسوي خميني (ره) . روح الله . سر الصلوة . انتشارات پيام آزادي . 1360 .
4. قرائتي . محسن . پرتوي از اسرار نماز . انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي . 1369 .

پي نوشت ها:
[1] . رعد/8 .
[2] . راشدي . حسن . نماز شناسي . ج2 . ص67 . انتشارات ستاد اقامه نماز . 1380 .  
[3] . گاندي . مهاتما . همه مردم برادرند . ترجمه : محمود تفضلي . ص 106. انتشارات امير كبير . 1366 .
[4] . نهج الفصاحه، ح 1874 .
[5] . عنكبوت/45 .
[6] . جوادي آملي . عبدالله . حكمت عبادات . مركز نشر اسراء .‌ 1378 .