چگونه مي‎توانيم با ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ حرف بزنيم و امام را ببينيم و با او درد دل كنيم؟

به دليل عقلي و نقلي و هم چنين به اسناد تاريخي، اين مطلب ثابت شده، كه خداي متعال به سبب لطف و عنايت خاصي كه به اهل‎بيت ـ عليهم السّلام ـ داشته، اين نعمت بسيار عظيم را به آن‎ها ارزاني داشته كه آن‎ها علاوه بر مقام عصمت، داراي علم و آگاهي كامل و تام هستند. و اين علم لدني كه از طرف خدا به آن‎ها افاضه شده به نحوي است كه هيچ حد و مرزي را نمي‎شناسد و به حاضرو غايب و نهان و عيان آگاهي كامل و بصيرت دارند. و هيچ چيزي چه در روي زمين و چه در زير زمين و چه در آسمان‎ها اگراراده كنند و بخواهند از آن‎ها مخفي و پوشيده نيست. در روايت است كه: «وقتي امام بخواهد چيزي را بداند، مي‎داند.»[1] البتّه ائمه معصومين به سبب فضيلت و شأن و منزلت والايي كه نزد خداوند داشته‎اند هيچ وقت از اين علم به غيب خود، به نفع شخص خويش و براي فراهم آمدن منافع و مقاصد خود سود نبرده‎اند.
از جمله موارد مهمي كه ائمه ـ عليهم السّلام ـ از آن غفلت ندارند و همواره به آن علم و آگاهي دارند، اعمال و كردار بندگان است. آن بزرگواران چنان كه در زندگي و حيات و حتي ممات آن‎ها در تاريخ آمده و حكايت و رواياتي كه از آن‎ها به ما رسيده دائم شاهد و ناظر اعمال و رفتار انسان‎ها بوده‎اند و هستند، چه افعال و كردار فعلي ما و چه در گذشته و حتي در آينده.
امام علي ـ عليه السّلام ـ مي‎فرمايند: «لو كشف الغطاء ما أزدوت يقيناً»[2] اگر پرده‎ها برطرف شود و همة اسرار فاش گردد چيزي  به يقين من افزوده نمي‎شود. يعني مقام معنوي و علمي آن بزرگوار چنان است كه جلوي پرده و پشت پردة غيب براي او يكسان است هيچ چيزي از او مخفي نبوده تا با كنار رفتن پرده چيز جديدي بر علم او اضافه شود.
در قرآن كريم خداوند متعال صراحتاً به اين مسئله اشاره داشته‎اند و فرموده‎اند: «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»[3] و بگو: (هر كاري مي‎خواهيد) بكنيد، كه به زودي خدا و پيامبر او و مؤمنان در كردار شما خواهند نگريست و به زودي به سوي داناي نهان و آشكار بازگردانيده مي‎شويد؛ پس شما به آنچه انجام مي‎دهيد آگاه خواهد كرد.
در اين آيه صراحتاً بيان شده كه تمام اعمال بندگان همواره و هميشه و در همه حال علم در محضر: 1. خداوند متعال؛ 2. رسول پيامبر او؛ 3. مؤمنين،است كه البتّه در چندين روايت تصريح شده كه مراد از مؤمنين در اين آيه ائمه ـ عليهم السّلام ـ مي‎باشند.
 شايان ذكر است اين‎كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و ائمه ـ عليهم السّلام ـ هميشه شاهد و ناظر مستقيم اعمال بندگان مي‎باشند فرقي بين ممات و حيات آن‎ها نيست، چرا كه روح مطهر آن سروران باقي و زنده و آگه است و در اين دنيا بين ما انسان‎ها حاضر و ناظر است.
«و ارواحكم في الارواح و اجسادكم في الاجساد» در زيارت جامعة كبيره خطاب به اهل‎بيت ـ عليهم السّلام ـ آمده است كه «ارواح مطهر شما در بين ارواح ما و اجساد پاك شما در بين اجساد و اجسام ما وجود دارد». بنابراين علاوه بر اين كه هفته‎اي دو يا سه نوبت اعمال ما بندگان خدمت پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و امام عصر (عج) عرضه مي‎شود. به طور مستقيم و دائم و در هر حال و در هر آني ائمه ـ عليهم السّلام ـ و به خصوص امام زمان (عج) شاهد و ناظر اعمال و رفتارها هستند و حتي آن بزرگواران معصوم به باطن و جان ما و آن مسائلي كه در دلمان مي‎گذرد، آگاه هستند و همه چيزي را مي‎بينند تا چه رسد به سخن گفتن ما به خصوص سخني و درد و دلي كه با آن‎ها داشته باشيم، كه حتماً عنايت و توجه بيشتري دارند. لكن بايد مراقبت داشته باشيم كه همواره آداب و تشريفات اين حضور را رعايت كنيم يعني اولاً مواظبت بر نقش خويش داشته باشيم و اگر مي‎خواهيم به اهل‎بيت محبت و مودّت داشته باشيم و عاشق حقيقي باشيم بايد تا مي‎توانيم از آنچه باعث ناراحتي آن‎ها مي‎شود يعني گناهان و معاصي پرهيز كنيم چون همواره عاشق در صدد جلب رضايت معشوق است.
ثانيا: مراقبت بر اعمال واجب خود داشته باشيم و تمام آن‎ها را بدون اغماض و مسامحه به طور كامل انجام دهيم از همة واجبات و عبادات بالاتر و عظيم‎تر مواظبت بر زمان مراودت و دوستي و سخن گفتن با خدا و تكلم خدا با بنده‎اش يعني نماز است. در اين ميعادگاه و سير ملكوتي و روحاني مراقبت و حضور قلب و اخلاص خيلي مهم است. به هر حال اين عبادت اگر با شرايطش برگزار شود خيلي از مشكلات و سختي‎ها را حل مي‎كند و در دنيا و آخرت حلال مشكلات است.
اما در مورد قسمت ديگر پرسش که در مورد ديدار و زيارت ائمه ـ عليهم السّلام ـ است ؛ مي گوييم؛ براي رسيدن به اين موهبت بزرگ علاوه بر دقت و مواظبت بر اين چند مطالب گذشته كه همگي منجر به طهارت و پاكي روح و جان مي‎شوند؛ توسل و دعا و زيارت و اصرار كردن به اهل‎بيت ـ عليهم السّلام ـ، خيلي مهم است و وقوع آن دور از انتظار نيست. لكن بايد توجه داشت كه حضور و غيبت آن‎ها هيچ تفاوتي ندارد و اينها به نظر ما از ديدگان ما غايب هستند اما در واقع آن‎ها همواره و هميشه و همه جا حاضر عالم و ناظرند و آنچه مهم است ارتباط روحي و قلبي و معنوي و ديدن با چشم دل است نه با چشم سر. از طرفي با اين‎كه نعمت شرفيابي ظاهري خدمت ائمة اطهار ـ عليهم السّلام ـ نعمتي بس عظيم است امّا آنچه لذت بخش‎تر است نگاه و توجه خاص ائمه ـ عليهم السّلام ـ به ما بندگان است نه نگاه و ديدن ما ائمه ـ عليهم السّلام ـ را؛ چرا كه در زمان حضور ائمه ـ عليهم السّلام ـ خيلي‎ها با چشم سر امامان ـ عليهم السّلام ـ را مي‎ديدند لكن به هر عللي آدم نشدند و هدايت نيافتند و از فيوضات آن مقامات عاليه و نوراني بهره‎اي نبردند. پس بنابراين بايد سعي كنيم طوري زندگي كنيم و به آن بزرگواران محبت و ارادت داشته باشيم كه آنان خود به ما نگاه و توجه داشته باشند و هر چه آن‎ها خود خير و صلاح ما ديدند به ما ارزاني كنند نه آنكه هر چه ما خواستيم چون ما خود خيلي اوقات به خير و صلاح خويش جاهل و غافليم لذا اگر ديديم چيزي طلب كرديم و به ظاهر استجابتي نديديم نبايد ناراحت و نااميد شويم.
در آخر خواندن و مداومت بر قرائت قرآن و اين چند دعا و زيارت براي ارتباط با ائمه ـ عليهم السّلام ـ خيلي مؤثر است و توصيه مي‎شود به خواندن:
1. زيارت عاشورا (گرچه اذكار صدگانه آخر زيارت يك مرتبه خوانده شود).
2. زيارت جامعة كبير، (با دقت در معاني والاي آن خوانده شود). اين دو سفارش و توصيه خود امام زمان (عج) است به دوستان خود.
3. دعاي ندبه.
4. دعاي عهد.
 
پي نوشت ها:
[1] . كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1365، ج 1، ص 258، ح1 و 2.
[2] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، مؤسسة الوفاء، 1404 هـ ، ق، ج 40، ص 153.
[3] . توبه/ 105.