چگونه مي توان عادت «بلند خواني در مطالعه» را بر طرف نمود؟ و چگونه مطالعه کارآمدي داشته باشم؟

قبل از هر چيز بايد بدانيم كه ما انسان ها در رفتار خود بعضي عادت ها را به همراه داريم كه برخي از اين عادت ها پسنديده اند كه بايد آن ها را حفظ و تقويت نمود و در مقابل، بعضي عادت ها پسنديده نيستند كه بايد آن ها را با روش صحيح از خود دور نمائيم.
علت مشکل:
اما در مورد مسئله خواندن نوشته با صداي بلند، برخي افراد عادت دارند كه با صداي بلند مطالعه كنند. ريشه اين عادت به دوران كودكي بر مي گردد. كودكان براي يادگيري معمولاً كلمات را با صداي بلند تكرار مي كنند. برخي افراد در دوران بزرگ سالي نيز اين عادت را حفظ مي كنند.[1]زيان هاي بلند خواني در مطالعه:
1.کُند خواني:
تند خواندن متن ها، يك عادت پسنديده و ثمربخش در يادگيري مي باشد امّا خواندن نوشته با صداي بلند سرعت خواندن را كم مي كند. چون فرد مجبور است سرعت بالاي چشم در خواندن نوشته، را با سرعت کند لب ها تطبيق دهد.
2. محدود كردن زمان و مكان مطالعه:
اين عادت باعث مي شود كه فرد در هر مكاني نتواند مطالعه نمايد مانند خوابگاه و کتابخانه كه باعث مزاحمت براي ديگران مي شود. لذا از نظر مكاني محدود مي شود و خيلي از فرصت ها از وي گرفته مي شود. از نظر زماني هم محدود مي شود مثلاً شما در شب هنگام مي خواهيد با چراغ مطالعه در خوابگاه مطالعه كنيد، اما صداي شما مزاحم خواب هم اتاقي ها مي شود.
3. حواسپرتي:
انسان هايي كه كند مطالعه مي كنند درصد حواسپرتي آن ها بيشتر مي باشد؛ چرا كه ذهن بيشتر فرصت پيدا مي كند و به موضوعات ديگري فكر مي كند و خيال پردازي مي كند اما در حالت تندخواني به ذهن چنين فرصتي داده نمي شود و قبلاً هم گفتيم كه بلند خواندن نوشته از سرعت مي كاهد و در نتيجه امكان حواسپرتي بيشتر مي شود.[2]روش هاي برخورد و حل مشكل:
نخست بايد به اين نکته توجه داشته که انسان مجبور است براي از بين بردن هر عادت بد، ابتدا بايد تمرين کند. لذا شما نيز بايد مطالعه بدون  تلفظ را تمرين کنيد تا به يک روش مطالعه آرام دست يابيد. براين تمرين لازم است نکات زير را مد نظر داشته باشيد:
1ـ در چند روز اول سعي کنيد چند بار در روز به تمرين بپردازيد. هر بار تمرين نبايد بيش از چند دقيقه به طول انجامد. در غير اين صورت خسته شده و آن را رها مي‌کنيد.
2ـ هنگام تمرينات ابتدا زبان خود را به پشت دندان‌ها بچسبانيد[3]  و فقط به متن نگاه کنيد. يعني با چشم خود فقط خط کتاب را از ابتدا تا انتها دنبال کنيد. در اين تمرينات شما به دنبال درک مطلب و مطالعه نباشيد، بلکه فقط مرور چشم بر روي خط کتاب را تمرين کنيد.
3ـ شما مي‌توانيد براي تقويت تمرينات قبلي يک صفحه روزنامه يا کتابي که آن را نياز نداريد دور هر جمله يک خط بکشيد به صورتي که هر جمله در درون يک خط بسته قرار گيرد. سپس از اول صفحه تا آخر چشم‌هاي خود را صورت پرشي روي هرکدام از جملات متمرکز سازيد. مثلا تمام جمله اول را يک دفعه نگاه کنيد يک مکث روي آن جمله بنماييد. سپس چشم خود را از تمام آن جمله برداشته و به صورت پرش آرام روي جمله دوم متمرکز نماييد و پس از مکث کوتاه سراغ جمله سوم برويد. و مطالعه ساير جملات را به همين روش ادامه دهيد. اين کار باعث مي‌شود که شما مطالعه با چشم را ياد بگيريد و مطالعه با زبان را ترک کنيد. س
4ـ براي اينکه چشم شما در اين نوع مطالعه مهارت پيدا کند، لازم است تمريناتي در جهت تقويت ماهيچه چشم انجام دهيد. مثلا هنگامي که صورت شما رو به جلو است، با چشمان خود به سمت راست و چپ نگاه کنيد سعي کنيد مساحت بيشتري را در اين حالت ببينيد. يا کره چشم خود را با سرعت به طرف راست و چپ بگردانيد تا چشم شما به گردش سريع روي جملات کتاب عادت کند. در غير اين صورت پس از چند دقيقه چشم شما به کندي حرکت مي‌کند و نمي‌تواند به سرعت از يک جمله دل بکند و سراغ جمله بعدي برود.
5ـ پس از آنکه چند روز اين تمرينات را انجام داديد بعد شروع کنيد به مطالعه کتاب و ابتدا مطالب کتاب را به منظور فهم آن به اين صورت مطالعه کنيد يعني هم چشم خود را به صورت آرام و دقيق روي متن عبور دهيد و هم سعي کنيد مطالب کتاب را بفهميد. اين تمرين را در روزهاي اول چند بار در روز انجام دهيد. مواظب باشيد در هر بار تمرين 10 تا 15 دقيقه به اين روش مطالعه کنيد. بعد از چند روز تمرين مي‌توانيد زمان آن را افزايش دهيد.
6. در ابتدا از فرد انتظار نداريم كه به يك باره اين عادت خود را رها نمائيد. چه بسا كنار گذاشتن دفعي آن خود، سبب بروز بعضي مشكلات روحي از جمله اضطراب گردد. بنابراين اين كار را بايد تدريجاً و بطور زمان بندي انجام داد مثلاً در هفته اول فقط 2 الي 3 ساعت را بدون تلفظ كردن مطالعه كند و در هفته هاي بعد مقدار زمان آن را بيشتر نمايد.
7. براي اينكه ترك اين عادت باعث استرس و نگراني نشود؛ لازم است اين فرد ابتدا مطلب درسي خود را در محيطي بدور از مزاحمت براي ديگران بلند بخواند و چند ساعت بعد همان مطلب را سعي نمايند بدون تلفظ مطالعه كند. البته مرحله دوم را در محيطي مانند كتابخانه يا خوابگاه انجام گردد. وي خواهد ديد كه قادر است اين عادت خود را براحتي ترك نمائيد.
8. متخصصان امر معتقد اند در تغيير رفتارهاي انسان از جمله رفتارهاي مطالعاتي افراد، پاداش هاي به جا و به موقع، بسيار مؤثرتر از تنبيه يا نصيحت آنان است. کارشناسان معتقدند که فعاليت هايي نظير مطالعه و مرتب كردن اتاق را كه رغبت خاصي به آن ها وجود ندارد، مي توان از طريق دادن پاداش هاي مطلوب نظير تماشا كردن تلويزيون و برنامه مورد علاقه خود تقويت و تشويق كرد.[4]لذا براي اجراي اين روش بايد دستيابي به چيزهاي مطلوب را به ميزان معيّني از مطالعه با عدم تلفظ مشروط ساخت. به اين ترتيب مي توان پس از مدتي مطالعه با روش صحيح، براي خود پاداشي در نظر گرفت مثلاً با خود قرار گذاشت كه اگر امشب اين فصل را بدون بلند خواني، تمام کنم، به دوستم تلفن خواهم زد، يا فلان سريال مورد علاقه ام را تماشا خواهم كرد.[5]تذكر: يكي از شيوه هاي مبارزه با اين عادت اين است كه بايد در هنگام تندخواني نوك زبان را بين دندان ها قرار دهند تا مانع تلفظ كلمات شود.
روش مطالعه موفق:[6]در پايان يكي از روش هاي صحيح مطالعه را در ذيل به شما توصيه مي نمائيم به عنوان حسن ختام كه داراي 6 مرحله است:
1. خواندن اجمالي (پيش خواني):
مطالبي كه در اين مرحله بايد خوانده شوند عبارتند از: مقدمه، اهداف تحقيق، تيترهاي اصلي و فرعي، خلاصة مباحث، مجلات مقدماتي پاراگراف ها.
 2. سؤال كردن:
از راه هاي انجام اين كار آن است كه خواننده عناوين را به پرسش تبديل كند.
 3. خواندن:
خواندن و سعي بر جواب دادن به پرسش هاي مرحله دوم.
 4. تفكر:
بايد درباره مطالبي كه مي خوانيد، خوب تفكر كنيد تا دقيقاً پيام نويسنده را درك كنيد.
 5. از حفظ گفتن:
بيان مطالب از حفظ به خواننده كمك مي كند تا متوجه شود چه قسمت هايي از كتاب را خوب درك نكرده است و نياز به خواندن مجدّد دارد.
 6. مرور كردن:
بهترين شكل مرور آن است كه خواننده بدون مراجعه به متن، پرسش هاي اساسي مطرح شده در كتاب را پاسخ دهد. اگر قدرت پاسخگويي به پرسش هاي مهم را نداشت، بايد آن بخش ها را مرور كند.
 
پي نوشت ها:
[1] . خادمي، عين الله؛ مطالعه روشمند، انتشارات پارسيان، قم، 1379، چاپ اول، ص 123.
[2] . پس يكي از عوامل كاهش سرعت مطالعه خواندن نوشته با صداي بلند است؛ ر.ك: مطالعه روشمند.
[3] . مطالعه روشمند، ص 134.
[4] . فريل انيس، ليندا؛ ترجمة علي صلحجور، فن مطالعه تهران، مركز نشر دانشگاهي، 1378، چاپ دوم، ص 8.
[5] . همان، ص 9.
[6] . خادمي، عين الله؛ مطالعه روشمند، ص 50.