کاهل نماز
و اوّل چيزي که فرداي قيامت از بنده موقعي که در پيشگاه الهي ايستاده است سؤال مي شود نماز خواهد بود، پس اگر نماز او بدون عيب و نقص و مورد قبول واقع شود ديگر اعمال او هم چنين خواهد بود.
کاهل نماز
و اول ما يسال العبد اذا وقف بين يدي الله عزوجل عن الصلاة، فان زکت صلاته زکي سائر عمله و ان لم تزک صلاته لم يزک عمله(1).
امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا فرمودند: کسي که نماز را در غير وقت انجام دهد عوض نماز سياهي تاريکي بالا مي رود و مي گويد خدا تو را ضايع گرداند همان طوري که تو مرا ضايع گردانيدي.
و اوّل چيزي که فرداي قيامت از بنده موقعي که در پيشگاه الهي ايستاده است سؤال مي شود نماز خواهد بود، پس اگر نماز او بدون عيب و نقص و مورد قبول واقع شود ديگر اعمال او هم چنين خواهد بود.
قال الصادق(ع): قال رسول الله(ص) في مرضه الذي توفي فيه و اغمي عليه ثم افاق فقال: لا ينال شفاعتي من اخر الصلاة بعد وقتها(2).
امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا در حال کسالتي که در آن وفات يافت بي هوش شده بود و بعد به هوش آمد، پس فرمود: هرکس نماز را تاخير بيندازد و بعد از وقت بخواند فرداي قيامت به شفاعت من نخواهد رسيد.
3- قال الصادق(ع): قال النبي(ص): ما من صلاة يحضر وقتها الا نادي ملک بين يدي الناس: ايها الناس قوموا الي نيرانکم التي اوقدتموها علي ظهورکم فاطفئوها بصلاتکم(3).
امام صادق(ع) فرمود: پيامبر فرمود: وقت هر نماز فرا رسد ملکي درميان مردم صدا مي زند: اي مردم برخيزيد و آن آتش هايي را که خود روشن نموده ايد (کنايه از اين که گناهاني که انجام داده ايد و بارگناه را بر دوش گرفته ايد آن را) خاموش کنيد و با خواندن نمازهايتان بار آن گناهان را سبک گردانيد.
4-عن ابي بصير قال: دخلت علي ام حميدة اعزيها بابي عبدالله(ع) فبکت و بکيت لبکائها ثم قالت: يا ابا محمد لو رايت اباعبدالله(ع) عند الموت لرايت عجبا فتح عينيه ثم قال: اجمعوا لي کل من بيني و بينه قرابة، قالت: فلم نترک احدا الا جمعناه، قالت فنظر اليهم. ثم قال: ان شفاعتنا لا تنال مستخفا بالصلاة(4).
ابي بصير گفت: داخل شدم بر مادر امام صادق(ع) که او را در عزاي فرزندش تسليت دهم، پس او گريه کرد و من هم از گريه وي به گريه افتادم، پس گفت: اي ابا محمد اگر به هنگام مرگ فرزندم امام صادق حاضر بودي چيز عجيبي را مشاهده مي نمودي، او چشمان خود را باز نمود و فرمود همه خويشان را نزد من جمع کنيد، پس به آنها نظر افکند و گفت: «کساني که نماز را سبک شمرند به شفاعت ما نائل نشوند».
5- قال الصادق(ع): امتحنوا شيعتنا عند ثلاث، عند مواقيت الصلوات کيف محافظتهم عليها، و عند اسرارهم کيف حفظهم لها عن عدونا، والي اموالهم کيف مواساتهم لاخوانهم فيها(5).
امام صادق(ع) فرمود: با سه چيز شيعيان ما را امتحان کنيد، چگونه محافظت اوقات نماز مي کنند، چگونه اسرار خود را حفظ مي کنند و آن را از دشمنان ما پنهان مي دارند و اين که با اموال خود چگونه با برادران خود همدردي و دلجويي مي کنند.
6- قال الصادق(ع): قال رسول الله(ص): لا تنال شفاعتي غدا من اخر الصلاة المفروضة بعد وقتها(6).
امام صادق(ع) فرمود: رسول خدا فرمودند: کسي که نمازهاي پنج گانه واجب را تأخير بيندازد و آنها را بعد از وقت بخواند و نسبت بدان ها اهمال و سستي کند فرداي قيامت به شفاعت من نائل نخواهد شد.
7- قال الرضا(ع): في الديک الابيض خمس خصال من خصال الانبياء، معرفته باوقات الصلاة، و الغيرة، والسخاء، والشجاعة و کثرة الطروقة(7).
امام رضا(ع)فرمودند: در خروس سفيد پنج صفت از صفات پيامبران مي باشد، شناخت او به اوقات نماز، غيرت، سخاوت، شجاعت و زيادي کثرت همبستري.
8- قال الرضا(ع): حافظوا علي مواقيت الصلوات فان العبد لا يامن الحوادث و من دخل عليه وقت فريضة فقصر عنها عمدا متعمدا فهو خاطي من قول الله: (فويل للمصلين الذين هم عن صلاتهم ساهون)(8)، يقول عن وقتهم [وقتها] يتغافلون(9).
امام رضا(ع) فرمودند: بر اوقات نمازهاي واجب محافظت کنيد، پس بنده خدا ايمن نيست از حوادث (ممکن است در تأخير با حادثه اي روبه رو شود و نتواند نماز واجب خود را انجام دهد) و کسي که وقت نماز واجب بر او داخل شد، پس کوتاهي کرد و عمداً نمازش را نخواند، پس او نسبت به اين آيه از سوره ماعون بي توجّه بوده است که خدا مي فرمايد ويل (که واديست در جهنّم) از براي نمازگزاراني است که از وقت نماز؛ غفلت کرده اند.
9- قال الصادق(ع) اذا صليت صلاة فريضة فصلها لوقتها صلاة مودع يخاف ان لا يعود اليها ابدا ثم اصرف بصرک الي موضع سجودک فلو تعلم من عن يمينک و شمالک لاحسنت صلاتک و اعلم انک بين يدي من يراک و لاتراه(10).
امام صادق(ع) فرمود: زماني که نماز واجب خود را به جا مي آوري، آن را در وقت خود بخوان (نماز کامل و با شرائط) همانند کسي که آخرين نماز خود را مي خواند و با آن وداع مي کند و ترس اين دارد که ديگر موفق به خواندن نماز نشود.
ديگر اين که توجّه خود را به محلّ و موضع سجده قرار ده و اگر بداني در طرف راست و چپ تو کيست نماز را هرچه بهتر انجام خواهي داد، و بدان در مقابل کسي هستي که او تو را مي بيند اما تو او را نمي بيني.
10- قال الصادق(ع): اول ما يحاسب به العبد الصلاة فان قبلت قبل سائر عمله و اذا ردت رد عليه سائر عمله(11).
امام صادق(ع) فرمودند: اول چيزي که فرداي قيامت محاسبه مي شود به آن بنده خدا نماز مي باشد، پس اگر نماز قبول شود سائر اعمال هم قبول خواهد شد و اگر نماز قبول نشود و رد گردد، ساير اعمال هم ردّ مي شود.
11- قال الباقر(ع): الصلاة عمود الدين، مثلها کمثل عمود الفسطاط اذا ثبت العمود ثبت الاوتاد و الاطناب و اذا مال العمود و انکسر لم يثبت وتد ولا طنب(12).
امام باقر (ع) فرمودند: نماز ستون دين است مَثَل آن مثل ستون خيمه است زماني که ثابت باشد ستون آن، طناب و ميخ آن هم ثابت مي ماند و زماني که انحراف پيدا کند و شکسته شود طناب و ميخ آن هم ثابت نمي ماند.
12- عن اميرالمومنين(ع) انه قال في کلام يوصي اصحابه: تعاهدوا امرالصلاة و حافظوا عليها و استکثروا منها و تقربوا بها فانها (کانت علي المومنين کتابا موقوتا) الا تسمعون الي جواب اهل النار حين سالوا (ما سلککم في سقر قالوا لم نک من المصلين) و انها لتحط الذنوب حظ الورق و تطلقها اطلاق الريق(13).
اميرالمومنين(ع) در سخناني که با آن اصحاب خود را وصيّت مي نمود فرمود: متعهّد باشيد نسبت به امر نماز و محافظت بر انجام آن داشته باشيد و زياد بخوانيد و آن را وسيله نزديکي خود به خدا قرار دهيد به درستي که نماز يک امرواجبي است بر مومنين که به وقتي که معيّن شده است بايد خوانده شود، آيا گوش نمي دهيد به جواب اهل آتش که به هنگام سؤال از علّت کشيده شدن به جهنّم گويند: به خاطر آنکه ما از نمازگزاران نبوديم.
خواندن نماز گناهان را مي ريزد مثل باد خزان که برگ درختان را مي ريزد.
13- قال النبي(ص): حافظوا علي الصلوات فان الله تبارک و تعالي اذا کان يوم القيامة ياتي بالعبد فاول شيء يساله عنه الصلاة فان جاء بها تامة و الا زخ في النار(14).
پيامبر(ص) فرمودند: بر نمازهاي خود محافظت بکنيد خداي متعال فرداي قيامت زماني که بنده او وارد محشر شود اوّل چيزي که از او سؤال نمايد نماز مي باشد پس اگر نماز را و اين فريضه مهم را در دنيا به طور کامل و تامّ انجام داده باشد عقاب بر او نخواهد بود وگرنه او را در آتش جهنّم وارد خواهند نمود.
14- قال النبي(ص): لاتضيعوا صلاتکم فان من ضيع صلاته حشره الله مع قارون و فرعون و هامان لعنهم الله و اخزاهم و کان حقا علي الله ان يدخله النار مع المنافقين فالويل لمن لم يحافظ صلاته(15).
پيامبر (ص) فرمودند: نمازهاي خود را ضايع مکنيد پس کسي که نماز خود را ضايع گرداند خداوند او را با قارون و فرعون و هامان که خداوند آنها را لعنت کرده و خوار و ذليل نموده محشور گرداند و سزاوار است برخدا که چنين شخصي که ضايع نموده نماز خود را با منافقين در آتش جهنّم داخلش گرداند.
15- قال الباقر(ع): قال رسول الله (ص): اذا قام العبد المومن في صلاته نظر الله عزوجل اليه او قال اقبل الله عليه حتي ينصرف و اظلته الرحمة من فوق راسه الي افق السماء و الملائکة تحفه من حوله الي افق السماء و وکل الله به ملکا قائما علي راسه يقول له ايها المصلي لو تعلم من ينظر اليک و من تناجي ماالتفت ولازلت من موضعک ابدا…(16).
امام باقر(ع) فرمود: پيامبر(ص) فرمودند: زماني که بنده مؤمن مشغول نماز مي باشد خدا نظر رحمت خود را به سوي او مي افکند تا موقعي که از نماز فارغ شود و همچنين رحمت خدا سايه افکنده است از بالاي سر اين بنده تا آسمان و ملائکه اطراف او مي باشند تا آسمان و خدا ملکي را موکّل او قرار داده که بالاي سراو بايستد و به او خطاب نمايد که: اي شخص نمازگزار اگر تو بداني که چه کسي به تو نظر افکنده و با چه شخصي مناجات مي کني توجّه خود را از او بر نمي داري و هميشه در چنين حال و موضع عبادت باقي مي ماني.
16- قال الصادق(ع) في حديث: ان ملک الموت يدفع الشيطان عن المحافظ علي الصلاة و يلقنه شهادة ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله في تلک الحالة العظيمة(17).
امام صادق(ع) در ضمن حديث شريفي فرمودند: ملک الموت شيطان را دور مي کند از کسي که مواظب بر انجام نمازهاي واجب خود بوده است و در اين حالت سخت شهادتين را به او تلقين مي کند.
17- قال الصادق(ع): لکل صلاة وقتان اول الوقت افضلهما(18).
امام صادق(ع) فرمودند: براي هر نماز واجب شبانه روز دو وقت مي باشد يکي اوّل وقت که اين بهتر است از وقت دوّم که غيرافضل مي باشد.
18- قال الصادق(ع): لفضل الوقت الاول علي الاخير خير للرجل من ولده و ماله.(19)
امام صادق(ع) فرمودند: فضيلت و برتري نماز اوّل وقت بر نماز آخر وقت بهتر است از براي مرد از فرزندان او و مالش.
19- قال الصادق(ع) ان فضل الوقت الاول علي الاخر کفضل الاخرة علي الدنيا(20).
امام صادق(ع) فرمودند: محقّقاً فضيلت و برتري نماز اوّل وقت بر آخر وقت، همانند فضيلت آخرت است بر دنيا.
20- عن سيدة النساء فاطمة ابنه سيد الانبياء صلوات الله عليها و علي ابيها و علي بعلها و علي ابنائها الاوصياء انها سالت ابا ها محمدا(ص)، فقالت: يا ابتاه ما لمن تهاون بصلاته من الرجال و النساء؟
قال: يا فاطمة من تهاون بصلاته من الرجال و النساء ابتلاه الله بخمس عشرة خصلة، ست منها في دارالدنيا و ثلاث عند موته و ثلاث في قبره و ثلاث في القيامة اذا خرج من قبره.
فاما اللواتي تصيبه في دارالدنيا: فالاولي يرفع الله البرکة من عمره، و يرفع الله البرکة من رزقه، ويمحوا الله عزوجل سيماء الصالحين من وجهه، و کل عمل يعمله لا يوجر عليه، ولا يرتفع دعاوه الي السماء، والسادسة ليس له حظ في دعاء الصالحين، و اما اللواتي تصيبه عند موته، فاولاهن انه يموت ذليلا، و الثانية يموت جائعا و الثالثة يموت عطشانا فلو سقي من انهار الدنيا لم يرو عطشه.
و اما اللواتي تصيبه في قبره فاولاهن يوکل الله به ملکا يزعجه في قبره و الثانية يضيق عليه قبره و الثالثة تکون الظلمة في قبره و اما اللواتي تصيبه يوم القيامة اذا خرج من قبره، فاولاهن ان يوکل الله به ملکا يسحبه علي وجهه و الخلائق ينظرون اليه و الثانية يحاسب حسابا شديدا و الثالثة لاينظر الله اليه و لايزکيه و له عذاب اليم(21).
فاطمه سرور زنان دختر پيامبر بزرگ اسلام که درود و رحمت خدا براو و بر شوهرش و بر دو پسرش اوصياي الهي آن حضرت باد سؤال نمود از پدر خود حضرت محمد(ص)، پس گفت براي کسي که سستي نمايد به نماز خود خواه مرد باشد يا زن چه عقوبتي است؟
پيامبر (ص) فرمودند: خدا او را به پانزده خصلت مبتلا مي کند که شش تاي از آنها در دنيا و سه تاي آنها به هنگام مرگ و سه تا در قبر و سه خصلت از آنها در قيامت زماني که از قبر خارج شود.
پس آن شش خصلت که در دنيا به او مي رسد،
1- خداوند برکت را از عمر او بر مي دارد.
2- خدا برکت را از رزق او بر مي دارد.
3- خدا صورت او را از سيماي بندگان صالح خود محو مي گرداند.
4- هر عملي که انجام مي دهد خداوند اجر و پاداش به او نخواهد داد.
5- دعاهاي او هم مورد قبول واقع نخواهد شد.
6- بندگان صالح خود هر وقت به طور عموم دعا کنند اين دعا شامل حال اين شخص که نسبت به نماز سستي مي کرده نمي شود.
و امّا آن سه خصلت که به هنگام مرگ به سراغش خواهند آمد:
1- مرگ او ذلّت بار خواهد بود.
2- به حال تشنگي خواهد مرد، حتي اگر او را از رودها سيراب کنند عطش او برطرف نخواهد شد.
3- اين که گرسنه خواهد مرد ولو اين که تمام غذاهاي روي زمين را بخورد.
وامّا سه خصلتي که در قبر با آن مواجه مي شود:
1- ملکي را خدا موکّل مي گرداند که او را در قبر شکنجه دهد.
2- قبر را بر او تنگ مي گرداند.
3- تاريکي قبر را براي او قرار مي دهد.
و امّا آن سه خصلت که در روز قيامت زماني که از قبر خارج شد مي بيند:
1- خداوند ملکي را موکّل او مي گرداند که او را با صورت به زمين مي کشد در حالي که بندگان خدا به او نظر مي کنند.
2- در موقع حساب از او به شدّت بازخواست مي نمايد.
3- نظر رحمت به او نمي افکند بلکه او را معذّب به عذاب دردناک مي کند.
21- قال الباقر(ع): دخل رجل مسجدا فيه رسول الله(ص) فخفف سجوده دون ما ينبغي و دون ما يکون من السجود، فقال رسول الله(ص) نقر کنقر الغراب، لو مات هذا علي هذا مات علي غير دين محمد(22).
امام باقر(ع) فرمودند: مسجدي که حضرت رسول در آن تشريف داشتند مردي داخل شد و ايستاد به نماز امّا سجده نماز خود را خيلي کوتاه و مختصر انجام داد به طوري که در شأن يک سجده نبوده، بلکه به اندازه مقدار واجب سجده که پيشاني روي زمين قرار بگيرد هم نبود سپس چون پيامبر چنين سجده اي را از آن مرد مشاهده نمودند، فرمودند: اين مرد همانند کلاغ نوک بر زمين مي زند و اگر با چنين حالتي از دار دنيا برود مرده است بر غير دين محمد.
22- قال النبي(ص): تکاسل المرء في الصلاة من ضعف الايمان(23).
پيامبر (ص) فرمودند: بي رغبتي و مشتاق نبودن براي عبادت خدا در حال نماز از ضعف و سستي ايمان مي باشد.
23- قال النبي(ص): اما يخاف الذي يحول وجهه في الصلاة ان يحول الله وجهه وجه حمار(24).
پيامبر(ص) فرمودند: آيا آن کسي که صورت خود را در حال نماز برمي گرداند نمي ترسد از آنکه خدا صورت او را به شکل صورت حيوان تغيير دهد.
24- قال النبي(ص): اعبد الله کانک تراه فان لم تکن تراه فانه يراک(25).
پيامبر(ص) فرمودند: عبادت کن خدا را مثل اين که تو خدا را مي بيني پس اگر چنين حالي در تو نبود از نظر حضور قلب که خدا را نبيني پس مسلّم بدان که او تو را مي بيند.
25- قال النبي(ص): من صلي رکعتين و لم يحدث فيهما نفسه بشيء من امورالدنيا غفر الله غفرالله له ذنوبه(26).
پيامبر (ص) فرمودند: کسي که دو رکعت نماز را بخواند و در آن چيزي از اموردنيايي به خاطر نياورد، خداوند جميع گناهان او را ببخشد.
26- قال الصادق(ع): قال رسول الله(ص): الصلاة ميزان من وفي استوفي(27).
امام صادق(ع) فرمود: پيامبر(ص) فرمودند: نماز همانند ميزان مي باشد که هر چه کفه او از متاع پر باشد ثمن و پاداش او هم بيشتر خواهد بود، پس نماز را هم هر چه انسان کامل تر بخواند از ثواب و پاداش بيشتر استفاده و بهره برداري مي کند.
يا به تعبير مرحوم فيض کاشاني ره:
معني کلام حضرت اين است که نماز معيار تقرّب بنده خدا و منزلت او به معبود خود مي باشد پس هر چه نماز را با آداب و شروط مطرح شده بخواند تقرّب و نزديکي او به خدا بيشتر خواهد بود و هرچه رعايت نکند تمام اجر و پاداش را بهره نخواهد گرفت و سبب نقص ثواب خواهد شد.
27- قال الصادق(ع): قال رسول الله(ص): لايزال الشيطان ذعرا من المومن ما حافظ علي الصلوات الخمس فاذا ضيعهن تجرا عليه فادخله في العظائم(28).
امام صادق(ع) فرمود: حضرت رسول (ص) فرمودند: مؤمنيني که محافظت بر نمازهاي پنج گانه بنمايند و به آنها اهميّت بدهند هميشه شيطان از چنين مؤمني ترس و خوف دارد امّا اگر شخصي نمازهاي واجب خود را ضايع گرداند شيطان جرأت بر آن شخص پيدا مي کند و او را داخل در گناهان کبيره مي کند.
28- قال الصادق(ع): اذ قام العبد في الصلاة فخفف صلاته قال الله تبارک و تعالي لملائکته: اما ترون الي عبدي کانه يري ان قضاء حوائجه بيد غيري أ ما يعلم ان قضاء حوائجه بيدي(29).
امام صادق(ع) فرمودند: زماني که بنده خدا مشغول نماز مي شود امّا نماز را سبک مي شمرد و اهميت به آن نمي دهد و توجّه به خدا ندارد بلکه توجه او به غير خداست خداوند به ملائکه خود خطاب مي کند آيا نظر نمي کنيد به بنده من گويا او گمان مي کند حوائج او به دست غير من برآورده مي شود آيا نمي داند حوائجش را من برآورده مي کنم؟
29- قال النبي(ص): حبب الي من دنياکم النساء و الطيب و جعل قرة عيني في الصلاة(30).
پيامبر(ص) فرمودند: از دنياي شما دو چيز نزد من محبوب است يکي زن ها و ديگري بوي خوش امّا نور چشم من در نماز قرار داده شده است.
30- قال رسول الله(ص): الصلاة عماد الدين فمن ترک صلاته متعمدا فقد هدم دينه، و من ترک اوقاتها يدخل الويل و الويل واد في جهنم کما قال الله تعالي (فويل للمصلين الذين هم عن صلاتهم ساهون)(31).
پيامبر فرمودند: نماز ستون دين است کسي که آن را عمداً ترک کند پس گويا دين خود را خراب نموده (همانند ساختماني که اگر ستون هاي آن را خراب نموده سقف او هم خراب مي شود) و کسي که نماز را به وقت نخواند خدا او را داخل در ويل که چاهي است در جهنّم مي کند کما اين که خداوند در قرآن صريحاً فرموده است ويل للمصلّين…
31- قال رسول الله(ص): ان عمود الدين الصلاة، و هي اول ما ينظر فيه من عمل ابن آدم فان صحت، نظر في عمله و ان لم تصح لم ينظر في بقية عمله(32).
پيامبر اکرم(ص) فرمود: نماز ستون دين است، و اوّل چيزي که در قيامت مورد نظر قرار مي گيرد نماز است، پس اگر صحيح بود بقيه اعمال او هم بررسي مي شود، امّا اگر صحيح نبود به ساير اعمالش هم نظري نخواهد شد (و برايش فايده اي ندارد).
32- قال معاوية بن وهب: سالت اباعبدالله (ع) عن افضل ما يتقرب به العباد الي ربهم و احب ذلک الي الله عزوجل ما هو؟
فقال(ص): ما اعلم شيئا بعد المعرفة افضل من هذه الصلاة، الا تري ان العبد الصالح عيسي ابن مريم(ع) قال (و اوصاني بالصلاة و الزکاة ما دمت حيا)(33).
معاوية بن وهب مي گويد: از امام صادق(ع) سؤال نمودم برترين چيزي که به وسيله آن بندگان به خداوند نزديک مي شوند چيست؟ و محبوب ترين اعمال نزد خداي متعال کدام است؟
حضرت فرمودند: بعد از معرفت خداي تعالي عملي را بهتر از نماز نمي شناسم، آيا نمي بيني که عيسي بن مريم بنده صالح خدا گفت: سفارش به نماز شده ام (که) تا زنده هستم (آن را به جا آورم).
پي نوشت ها :
1- بحارالأنوار، جلد 80 صفحه19، حديث 32.
2- بحار الأنوار، جلد 80 صفحه 20، حديث 35.
3- بحارالأنوار، جلد 79 صفحه 209، حديث 21.
4- بحارالأنوار، جلد 80 صفحه 19، حديث 31.
5- بحارالأنوار، جلد 80 صفحه 22، حديث 40.
6- بحارلانوار، جلد 80صفحه 22، حديث 39.
7- بحار الانوار، جلد 80 صفحه 22، حديث 41.
8- سوره ماعون، 3.
9- بحارالأنوار، جلد80 صفحه 20، حديث 37.
10- وسائل الشّيعة: جلد4 صفحه 34.
11- وسائل الشّيعة، جلد 4 صفحه 34.
12- وسائل الشّيعة، جلد 4 صفحه 27.
13- وسائل الشّيعة، جلد 4 صفحه 30.
14- بحارالأنوار، جلد 79 صفحه 202.
15- بحارالأنوار، جلد 79 صفحه 202، حديث2.
16- وسائل الشّيعة: جلد 4 صفحه 32.
17- وسائل الشّيعة، جلد4 صفحه 29.
18- فروع کافي: جلد3 صفحه 274، حديث 4.
19- فروع کافي: جلد3 صفحه 274، حديث 7.
20- فروع کافي: جلد3 صفحه 274، حديث 6.
21- بحارالأنوار: جلد 80 صفحه 21، حديث 39.
22- وسائل الشّيعة: جلد4 صفحه 37.
23- انوار الهداية: جلد 1 صفحه 199، حديث 2.
24- بحارالأنوار: جلد 81 صفحه 259، حديث 58.
25- بحارالأنوار: جلد 69 صفحه 279.
26- بحارالأنوار: جلد 81 صفحه 249.
27- فروع کافي: جلد 3 صفحه 266، حديث 1.
28- فروع کافي: جلد 3 صفحه 269، حديث 8.
29- فروع کافي: جلد3 صفحه 269، حديث 10.
30- بحار الانوار: جلد 79 صفحه 211، حديث 22.
31- بحارالأنوار: جلد 79 صفحه 202، حديث 1.
32- وسائل الشّيعة: جلد4 صفحه 34.
33- فروع کافي: جلد3 صفحه 264، حديث 1.
منبع: کتاب جايگاه نماز در احاديث و روايات