شهید مرتضی مطهری از نادر محققان و دانشمندان جهان اسلام و از جمله برجسته ترین تئوریسین‌های انقلاب اسلامی، است که با مجاهدت و کارهای جهادی وصف ناشدنی عمر شریف و با برکت خود را صرف تحصیل، تهذیب، تدریس و تبلیغ علوم و معارف غنی اسلامی کرده و با  فعالیت و آثار شفاهی و مکتوب خود سهم بسزایی در تربیت نسل جوان و مؤمن انقلابی برعهده داشته است، او از جمله مجاهدان عرصه علم و دانش است که در صف مقدم مبارزه با غربگرایی و مادی گرایی قرار داشته و مایه پویایی و گسترش علوم اسلامی بود، کسی که بیشتر عمر خود را در عرصه‌های مختلف صرف تحصیل، تهذیب، تدریس و تبلیغ اصول، معارف و مبانی دینی کرد و  دریچه هایی نو از معارف و آموزه های دینی را در پیش روی همگان قرار داد، این مجاهد نستوه با بهره‌گیری از علوم عقلی و نقلی و سیر در دریای معارف و اندیشه اسلامی مانع نفوذ اندیشه مادی گرایی در بدنه فکری اجتماع شد.

 
کلیدهای موفقیت در سبک زندگی شهید مطهری(ره)

همه ما شهید مطهری را به عنوان معلمی دلسوز و پر تلاش و موفق می شناسیم، کم نیستند افرادی که همواره تلاش می‌کنند راه و روش ایشان را سرلوحه زندگی مادی و معنوی خود قرار داده و با بهره گیری از ویژگی و شاخص های زندگی او زندگی مُطهری را برای خود به ارمغان آورند، هر چند زوایای با ارزش و درس آموز زندگی با برکت شهید مطهری بیش از آن است که بتوان در یک مقاله و حتی یک کتاب به آن اشاره کرد ولی باری به هر جهت «آب دریا را اگر نتوان کشید… هم به قدر تشنگی باید چشید».

 
1-اسلام شناسی جامع نگر و دفاع جانانه از حقایق اسلام

شهید مطهری پیش از هر لقب و شاخصی یک اسلام شناس به تمام معنا بود، او اعتقاد و باور داشت اگر انسان خواهان سعادت و کمال باشد، راهی جز مسیر مقدس اسلام و عمل کردن به دستورات آسمانی آن ندارد، این باور برای او آن قدر مهم و پر معنا بود که تمام عمر شریف خود را صرف اسلام شناسی و اجتهاد کرد. البته اسلام شناسی او برخلاف نگاه تک بُعد برخی محققان، بسیار جامع بود به طوری که شهید مطهری در فهم دقیق مباحث و مسائل عرفانی، تاریخی، تفسیری، فقهی، اصولی، فلسفی، تربیتی، سیاسی و اجتماعی گوی سبقت را از دیگران ربوده بود. حضور او به عنوان اسلام شناسی متبحر در وسط انقلاب به خوبی گویای مبانی فکری و فرهنگی او در مباحث سیاسی و اجتماعی است.تربیت قرآنی شهید مطهری از او انسانی قرآنی با ویژگی خداباوری و عزّت نفس تربیت کرده بود، او علی‌رغم اشراف کامل به فلسفه و مکاتب غربی شیفته و مجذوب دانش و کنکاش های آنها نشده و سعی داشت با تعمق و اجتهاد در معارف دینی گمشده خود را از منابع غنی اسلامی استخراج نماید.

 2-شجاع، نترس و جسور

به اذعام نزدیکان و شاگردان ایشان یکی از خصوصیات بارز شهید مطهری که زمینه ای برای موفقیت و پیروزی او در عرصه تحقیق، پژوهش، و تبلیغ و روشنگری شد، مسأله شجاعت و نترس بودن ایشان است، در واقع ایشان با پرورش اخلاقی و تهذیب نفس خود را با این معارف قرآنی تربیت کرده بود، به طوری که گویی از جمله مصادیق این آیات شریف به شمار می آمد:  «فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکافِرینَ یُجاهِدُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِم‏؛[1]به زودى خدا گروهى [دیگر] را مى‌آورد که آنان را دوست مى‌دارد و آنان [نیز] او را دوست دارند. [اینان‏] با مؤمنان، فروتن، [و] بر کافران سرفرازند. در راه خدا جهاد مى‌کنند و از سرزنش هیچ ملامتگرى نمى‌ترسند». شهید مطهری در شرایط قرار داشتی که تک و تنها بود و نه تنها کسی او را همراهی نمی کرد، بلکه بر سر راهش نیز موانعی قرار می دادند، امام خمینی(ره) دلیل راهش بود و علامه طباطبایی تشویقش می‌کرد شهید مطهری با اخلاص و وارستگی، چنین مسیری را پیمود و سنگلاخ ها را پشت سر نهاد تا به قله رستگاری رسید.[2]  

 
3-اخلاص و استقامت

به گواه دوستان و شاگردان علامه، مطهری مظهر اخلاص و استقامت بود، به عبارتی می توان این چنین بیان داشت، شاه کلید موفقیت و رمز پیروزی شهید مطهری در عرصه های مختلف علمی و تبلیغی اخلاصی بود که در سرتاسر زندگی او جاری و ساری بود، کسانی که با شهید مطهری آشنایی نزدیک داشتند، بیان می‌دارند که او مظهر اخلاص و جلب رضای پروردگار بود، او هر چند توانایی های بی‌شماری داشت و بالفعل می‌توانست یکی از مجتهدین سرشناس جهان اسلام باشد، ولی با این حالی هیچ گاه در پی شهرت و معروف شدن در جامعه اسلامی نبود، هر چند بیان این مسأله می‌تواند بسیار ساده به نظر برسد ولی اینکه یک انسان خلاق، توانمند، متفکر، مجتهد، فیلسوف، مفسر، فقیه،عارف …از همه‌ی این عناوین عبور نماید، و از همه القاب و عناوین اجتماعی بگریزد و تنها خواستار خشنودی حضرت حق باشد، موضوعی است که تنها واقعیت آن در تربیت اخلاقی و قرآنی متصور است: «قُلْ إِنَّ صَلاتی‏ وَ نُسُکی‏ وَ مَحْیایَ وَ مَماتی‏ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ؛[3]، نماز من و [سایر] عبادات من و زندگى و مرگ من، براى خدا، پروردگار جهانیان است».

 
4-تربیت قرآنی و عزّت نفس

تربیت قرآنی شهید مطهری از او انسانی قرآنی با ویژگی خداباوری و عزّت نفس تربیت کرده بود، او علی‌رغم اشراف کامل به فلسفه و مکاتب غربی شیفته و مجذوب دانش و کنکاش های آنها نشده و سعی داشت با تعمق و اجتهاد در معارف دینی گمشده خود را از منابع غنی اسلامی استخراج نماید، او عزّت و بزرگی را از آن خدای متعال و مؤمنین می‌دانست،[4] همین باور روحیه عزّتمندی را در او تقویت کرده بود، در دوره‌ای که جویندگان علم به واسطه‌ی فقدان روحیه عزّت مداری شیفته و فریفته علم و دانش غرب می‌شدند، او دانشمندی مجاهد بود که عزّت و شرافت را در درگاه الهی جستجو می‌کرد، همچنانکه مولا و سرور او امام علی(علیه السلام) این چنین معارفی را به  شیفتگان عزّت و سربلندی آموخته است: «کَانَ مِنْ دُعَاءِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ص إِلَهِی کَفَى بِی عِزّاً أَنْ أَکُونَ لَکَ عَبْداً وَ کَفَى بِی فَخْراً أَنْ تَکُونَ لِی رِبّاً إِلَهِی أَنْتَ لِی کَمَا أُحِبُّ وَفِّقْنِی لِمَا تُحِب‏؛[5] ای خدا من این عزّت برای من بس که بنده تو باشم، و این افتخار مرا کافی است که تو پروردگار من هستی، خدایا تو همچنان هستی که من دوست دارم، به من توفیق بده که چنان باشم که تو دوست داری».

 
5-منظومه ای از غیرت ورزی و دغدغه مداری

یکی از اصول و شاخص های سبک زندگی شهید مطهری بهره‌مندی از روحیه غیرت مندی بود،[6] این شاخص زندگی او موجب شده بود، نسبت به مباحث و مسائلی دینی، فرهنگی، تربیتی، سیاسی و بین المللی با بی‌تفاوتی و سلب مسئولیت عبور نکرده و برای حفظ حدود و قوانین الهی در تمام ابعاد مختلف زندگی به شکل هوشمندانه‌ای ورود جدی و غیرتمندانه داشته باشد، همین غیرت، هوشمندی و دغدغه‌مندی شهید مطهری بود که موجب شده بود در برابر سیل شبهات و هجمه‌های فراوان جهان غرب و روشنفکران غرب زده ایستادگی نماید و از آموزه‌های اصیل اسلامی دفاع نماید، البته او به هیچ وجه متفکر متحجری نبود؛ کما اینکه او خود در صف اول شبهه‌زدایی و نقد برخی افکار غلو آمیز در نقل های تاریخی بود. او در برابر کوچکترین انحرافی به اصل دین به شدت عکس العمل نشان می‌داد، رهبر معظم انقلاب در زمینه غیرت دینی شهید مطهری این چنین بیان داشته است: هیچ کسی را سراغ ندارم که مانند شهید مطهری در آن روزهای اختناق که راجع به اندیشه اسلامی بحث می‌شد به مقابله با افکار مارکسیستی نوین بشتابد. تنها کسی که توانست اسلام خالص و پاک و بدون هر پیرایه از افکار کمونیستی را به بهترین وجه نشان دهد استاد مطهری بود.[7]  
پی‌نوشت‌ها:
[1]. سوره مبارکه مائده، آیه 54.
[2]. آیت الله مصبح یزدی، آفتاب مطهر، ص42.
[3].  سوره مبارکه انعام، آیه 162.
[4]. سوره منافقون، آیه8. «وَلِلَّهِ العِزَّةُ وَلِرَسولِهِ وَلِلمُؤمِنینَ وَلٰکِنَّ المُنافِقینَ لا یَعلَمونَ؛ عزت مخصوص خدا و رسول او و مؤمنان است؛ ولی منافقان نمی‌دانند!»
[5]. کنز الفوائد،ج‏1، ص386.
[6]. کافى، الاسلامیه ج۵، ص ۵۳۵ و ۵۳۶ ، ح۱. اهمیت غیرت امام صادق(ع) فرمود: «إِنَّ وَ تَعَالَى اللَّهَ تَبَارَکَ غَیُورٌ یُحِبُّ کُلَّ غَیُورٍ وَ لِغَیْرَتِهِ حَرَّم‏ الْفَوَاحِشَ ظَاهِرَهَا وَ بَاطِنَهَا؛ همانا خداوند تبارک و تعالی باغیرت است و مردان غیور را دوست دارد و از همین رو، زشتى‌ها را چه آشکار و چه پنهان حرام کرده است».
[7]. علی باقر نصرآبادی، رمز موفقیت استاد مطهری، 96.