گاهي انسان حالتي معنوي پيدا مي كند و تصميماتي مي گيرد، ولي بعد از مدتي همة آنها را فراموش مي كند، براي نگه داري و عملي كردن آنها چه بايد كرد؟

در مورد سوالي كه مطرح كرديد، نكاتي را ذكر مي كنيم، و اميدواريم با عمل به آنها، به خواسته هايتان نزديكتر شويد.
1. شناخت مسير مسائل معنوي، همچون مسائل فيزيك، شيمي و رياضي، كاملاً علمي و قانونمند بوده و بايستي براي رسيدن به نتيجة دلخواه، همة‌ نكات كاملاً رعايت شوند و ‘وگرنه با شكست مواجه خواهيد شد. از آن جهت كه مسائل معنوي مهمترين نقش را در زندگي دنيوي و اخروي ما دارد،‌ بايد مطمئن شويم راهي كه انتخاب كرده ايم و تصميمي كه گرفته ايم درست باشد و ما را به مقصدمان مي رساند. براي اين كار ابتدا بايد با مطالعة كتب معتبر و شركت در جلسات مفيد، به معلومات خود بيافزائيم و با چشمي باز در مسيري كه از درستي آن مطمئن هستيم قدم برداريم. در هر حركتي نخستين گام، شناخت مسير است. چنانچه امير المومنين ـ عليه السلام ـ فرموده اند: «يا كميل، ما من حركة الا و انت محتاج فيها الي معرفة»[1] علم و آگاهي، انگيزه انسان را در انجام اعمال بيشتر مي كند.
2. اصل تدريج در مسير معنوي بعد از تشخيص راه درست، هنگام تصميم به انجام عمل و طي مسير، بايد دقت داشته باشيم كه يك شبه نمي توان راه صد ساله را طي كرد. بايد منزل به منزل با صبر و حوصله مسير را طي كرد. ورزشكاري كه تازه به وزنه برداري رو آورده، روز اول نمي‌تواند وزنة 100 كيلوئي را بالاي سر ببرد. براي رسيدن به اين مقصود بايد مرحله به مرحله از وزنة كم آغاز كند تا بعد از مدت ها بتواند چنان وزنة‌ سنگيني را بلند كند. مسائل معنوي هم اين چنينند.
3. برنامه ريزي و داشتن برنامه روزانة مستمر لازمة موفقيت شماست. مداومت بر انجام يك عمل كوچك و ساده، خيلي بهتر و موثرتر از انجام بي نظم عملي بزرگتر است. خداوند نيز آن عمل كوچك كه «هميشه» انجام مي شود را بيشتر دوست مي دارد چنانچه امام صادق ـ عليه السلام ـ فرموده اند: «ما من شي احب الي الله عزوجل من عمل يداوم و انْ قلّ»[2]4. براي موفقيت در هر كاري خصوصاً مسائل معنوي، توكل به خدا، دعا و طلب توفيق از او بسيار مهم و مفيد است. توفيق خود را از خداوند در انجام تصميم هائي كه مي گيريد طلب كنيد.
واهب همّت خداوند است و بس
همّت شاهي ندارد هيچ كس
بي توفيق خداوند، رشد معنوي و اخلاقي به هيچ رو ممكن نيست چنانچه در حديث آمده است: «لايستغني المومن عن خصلة و به الحاجة الي ثلاث خصال: توفيق من الله عزوجل… »[3]5. توسل به بندگان برگزيدة‌ خدا و معصومان ـ عليهم السلام ـ هم نقش كليدي در موفقيت معنوي دارد. شايد بتوان در مسائل مادي بدون كمك معصومان ـ عليهم السلام ـ به جايي رسيد،‌ اما در مسائل معنوي يقيناً، بدون اعتقاد به معصومان ـ عليهم السلام ـ و استمداد از آنان، به هيچ جا نمي توان رسيد.
6. يكي از نكاتي كه براي نگهداري و يادآوري حال خوش معنويتان توصيه مي شود، اين است كه عمل خوب و همينطور تصميم هاي خوبتان را در هر روز به حامي و پناهگاه آن روز بسپاريد و از او بخواهيد تا در مواقع لزوم به يادتان بياورد.
هر روز به نام يك يا چند تن از معصومان ـ عليهم السلام ـ است، و ايشان حامي و پناهگاه انسان ها در آن روز هستند:
روز شنبه: پيامبر گرامي اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ .
روز يكشنبه: اميرالمومنين ـ عليه السلام ـ و فاطمة زهرا ـ سلام الله عليها ـ .
روز دوشنبه: امام حسن و امام حسين ـ عليهما السلام ـ .
روز سه شنبه: امام سجاد و امام باقر و امام صادق ـ عليهم السلام ـ .
روز چهارشنبه: امام كاظم و امام رضا و امام جواد و امام هادي ـ عليهم السلام ـ .
روز پنجشنبه: امام حسن عسگري ـ عليه السلام ـ .
روز جمعه: امام زمان ـ عليه السلام ـ .[4]در اوائل مفاتيح الجنان، براي هر روز زيارت و توسلي كوتاه وارد شده كه مي توانيد از آنها استفاده كنيد.
7. از شكست ها مأيوس نشويد،‌ همچون ورزشكاري كه از باختن هرگز نااميد نمي شود، هيچ غفلت و لغزشي، شما را در دستيابي به اهدافتان نااميد و دلسرد نكند.
8. همت بلند داريد و بدانيد كه هيچ چيز نمي تواند مانع شما در رسيدن به كمالتان باشد.
مرغ با پر مي پرد تا آشيان                     پر مردم همت است اي مردمان[5]البته هر ميوة شيريني نتيجة‌ تحمل رنج كاشت و داشت و برداشت است. «ليس للِإنسان الا ما سعي»[6]9. با افراد معنوي معاشرت داشته باشيد.
10. ديدار علماء رباني و خواندن كتب آنها را جزء برنامة‌ خود قرار دهيد.
11. برنامه مراقبه( مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاتبه)داشته باشيد. به اين معنا كه:
الف) در اول روز شرط كنيد به كارهاي خوب بپردازيد.
ب) در طول روز هم مراقب باشيد كه كار نيك داشته باشيد و از گناه پرهيز كنيد.
ج) در آخر شب اعمال روزانه را مرور و محاسبه كنيد، اگر كار بدي انجام داده ايد تصميم به ترك آن كنيد و اگر كارهاي خوبي انجام داده ايد قصد كنيد كه آن را باز هم تكرار كنيد.
د) اگر كار بدي كرديد خودتان را سرزنش كنيد و اگر كارهاي مثبت انجام داده ايد خود را تشويق نمائيد.
نكته: توجه داشته باشيد كه حالات قلب هميشه يكسان نيست؛ گاهي انسان در بسط (گشادگي) است و آمادگي و پذيرش مسائل معنوي برايش بيشتر است، كه بايد آن اوقات را غنيمت شمرد. و گاهي حالت قبض (گرفتگي) دارد، كه اينجا نبايد به خود سخت گرفت و به واجبات الهي اكتفا كرد.
با چراغي كه از علم روشني يافته، به هدف بلند و آيندة‌ درخشاني كه پيش رو داريد، چشم بدوزيد، دستي به سوي خالق بي همتا دراز كنيد و با او راز و نياز نمائيد. و با دستي دامان پرمهر بندگان صالحش ـ عليهم السلام ـ را چنگ بزنيد. پا در ركاب همت و تلاش كنيد و با قلبي كه مملو از عشق به هدف است،‌ رو به جلو حركت كنيد و از زمين خوردن هاي پياپي خسته و مايوس نشويد، كه پروردگار بي همتا يار و ياور شماست. «و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا و ان الله لمع المحسنين»[7]

پي نوشت ها:
[1] . الراني، ابن شعبه، تحف العقول، موسسه نشر السلامي، 1363، ص 171.
[2] .كليني، محمد بن يعقوب، الكافي، دارالكتب الاسلاميه، 1365، ج2، ص82..
[3] .البوقي، المحاسن، دارالكتب الاسلاميه، ص604.
[4] . سيد بن طاووس، اقبال الاعمال، تهران، دارالكتب الاسلاميه، 1367، ص 22.
[5] . اشعار از مولوي.
[6] . ‌ نجم/39.
[7] . عنكبوت/69.