گرچه برخی از گناهان مثل دروغ بستن به خدا یا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و یا اوصیای پیامبرغ، خوردن مال یتیم از روی ظلم، زنا، لواط، دزدی، قسم دروغ، شراب خواری، رباخواری، خوردن مال حرام، قمار بازی، کم فروشی، دروغگویی، اسراف و تبذیر، خیانت، غیبت، سخن چینی، ترک نماز، ندادن زکات و… از جمله گناهانی است که بسیاری از مسلمانان به گناه بودن آن آگاهاند؛ اما برخی دیگر از گناهان، به خاطر ناآگاهی بعضی از افراد، مورد غفلت واقع شده است که نسبت زنا به زنان با عفت، قطع رحم (ترک صله رحم)، کتمان گواهی (در آنجا که کسی از مطلبی مطلع است، اما به هنگام دعوت قاضی برای ادای شهادت، آن را کتمان میکند)، رفتار بر خلاف وصیت، فحش و ناسزاگویی، تکبر، ساکن شدن در محله یا مکانی که باعث می‌شود انسان دینش را از دست بدهد، و… از آن نمونه است.
 
باید توجه داشت که شیوع برخی از گناهان همچون ناامیدی از رحمت خدا، کوچک شمردن گناه، آشکار کردن گناه، بازگو نمودن گناه دیگران، ریختن آبروی دیگران، بی توجهی به حجاب، اختلاط زن و مرد در برخی مجالس و…. به گونه ای است که زشتی و حرمت آن در میان برخی افراد ریخته یا کم شده است؛ اما این شیوع بدان معنا نیست که حرمت و آثار آن نیز از بین رفته باشد.
 

[گناهان کلیدی]

برخی از گناهان، گناهان کلیدی است، و انجام آنان، گناهان بسیار دیگری را به همراه می‌آورد، مثل حسادت ( که انسان را به انواع گناهان مانند کارشکنی، تهمت، دروغ و … وادار می‌کند)، بخل و حرص ( که سبب ندادن زکات و خمس و ترک انفاق و… می‌شود)، خشم و بداخلاقی (که سبب فحش، غیبت، نسبت‌های ناروا، و انواع زشتیها میشود)، و دروغ، گناهی که انسان با انجام آن، گناهان خود را توجیه میکند و زیر پوشش توجیه‌های دروغین، صدها گناه دیگر را مرتکب می‌شود، امام حسن عسکری علیه السلام فرمود: «جعلت الخبائث کلها فی بیت و جعل مفتاحها الکذب» تمام زشتی‌ها در اتاقی قرار داده شده، و کلید آن، دروغ است.
 
یکی از معضلات جامعه امروز، به وجود آمدن گناهان جدید است. متأسفانه امروزه روابط و دوستی‌های پسر و دختر، استفاده از انواع مواد مخدر، استفاده ناصحیح از وسایلی همچون: ماهواره، اینترنت، گوشی همراه و … به مسئله‌ای عادی تبدیل شده است. گرفتن عکس‌های غیراخلاقی با گوشی همراه و ارسال آن توسط بلوتوث، غیبت و تهمت و تمسخر به وسیله پیامک، مشاهده عکس‌ها و فیلم‌های غیر اخلاقی در شبکه‌های ماهواره‌ای، اینترنت، گوشی همراه و … به وسایلی برای اشاعه فحشا تبدیل شده است؛ در حالی که از منظر قرآن اشاعه فحشا نه تنها عذاب اخروی، بلکه عذاب دنیوی نیز به همراه دارد: « إن الذین یحبون أن تشیع الفاحشة فی الذین آمنوا لهم عذاب ألیم فی الدنیا والآخرة والله یعلم وأنتم لا تعلمون»؛ کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد، عذاب دردناکی برای آنان در دنیا و آخرت است و خداوند می داند و شما نمیدانید!  نکته مهم در این آیه آن است که سخن تنها درباره کسانی که با قلم و زبان و پیامک و بلوتوث و … اشاعه فحشا می‌دهند نیست، بلکه عذاب الهی برای کسانی است که دوست دارند که چنین کاری را انجام دهند».
 
حضرت علی علیه السلام در کلامی، گناهان جدید را عامل بلاهای جدید معرفی کرده، می‌فرماید: کلما احدث الناش من الذنوب ما لم یکونوا یعملون، أحدث الله لهم من البلاء ما لم یکونوا یعدون؛ هرچه مردم گناه تازه کنند، خداوند بلای تازه‌ای برای آنها به وجود می‌آورد که سابقه نداشته است. بنابراین باید مراقب باشیم گناهان به خصوص معاصی جدید و سرگرمی‌های متنوع و انحرافات تازه که روز به روز بر آن‌ها افزوده می‌شود، گریبانگیر ما نگردد و ما را به سوی خویش نکشاند.
 
 بدتر از انجام گناه، غفلت از گناه یا توجیه گناه و دلیل تراشی برای آن است، چنانکه برخی افراد دزدی، زنا، موسیقی، رقص، بدحجابی، دست اندازی به بیت المال، به دست آوردن مال حرام و… را گناه می شمرند و دیگران را از انجام آن نهی می‌کنند؛ اما برای سرپوش نهادن بر گناه خود، به توجیه روی می آورند، مثلا برای توجیه شرکت در یک مجلس حرام میگویند: رسم چنین بود؛ یا خواهی نشوی رسوا، همرنگ جماعت شو؛ یا همه افراد این کار را انجام می‌دهند، ما هم ناچار به انجام آن هستیم؛ یا انسان که نمی تواند از جامعه جدا باشد و تافته جدا بافته گردد؛ یا در قبال بدحجابی یا چشم چرانی می گویند: قلبت پاک باشد، یا این گونه توجیه می‌کنند که: فلان حرام مانعی ندارد، چون عروسی است، یا مهمانی است، یا جوانی است، یا عید است، و… برخی دیگر نیز، پس از آنکه گناه را جایز می‌کنند، آن را انجام می‌دهند، مثلا با این جمله که: غیبتش نباشد، غیبت می‌کنند؛ و یا با توجیه افشاگری، هرگونه غیبت را روا می دارند؛ و یا با جمله: گناهش به گردن کسانی که گفته اند: هرگونه تهمت و افترایی را جایز می شمرند.
 
باید به این نکته مهم توجه داشت که خطرناک‌ترین گناهان، گناهانی است که انسان، گروهی را به انحراف و گناه سوق دهد و بنیانگذار آن، بار گناهان دیگران را نیز بر دوش می کشد بی آنکه چیزی از گناهان آنها کم شود. سردمداران ظلم و فساد، بدعت گذاران و آمران به منکر و ناهیان از معروف، تهیه کنندگان فیلم‌ها و عکس‌های مبتذل، صاحبان فرقه‌های باطل و مروجان آن، کسانی که غیبت و تهمت به فرد یا گروهی را در جامعه ترویج می‌دهند و … در این گروه جای دارند. گاه دامنه این گناهان، بعد از مرگ بنیانگذار، و گاه تا قرنها و نسلها ادامه دارد و شخص گناه کار باید جریمه تمام آنها را بپردازد (همان گونه که گاهی کار نیک و صواب چنین است و برکاتش قرن‌ها و نسل‌ها ادامه دارد).
 
بزرگترین خطر این گونه گناهان آن است که توبه و پشیمانی از آن مشکل است، چرا که شرط توبه، شستن آثار گناه است، اما آیا می توان آثار این گونه گناهان را – که گاه منطقه وسیعی را فرا می گیرد، و بسیاری از کسانی که آلوده به آن شده‌اند، از دنیا رفته اند یا در آینده به آن آلوده خواهند شد را از بین برد؟
 
البته گفتنی است که هیچ گناهی بزرگ‌تر از ناامیدی و یأس از رحمت و بخشایش الهی نیست چنانکه قرآن کریم از زبان حضرت یعقوب علیه السلام می‌فرماید: لا ییأس من روح الله إلا القوم الکافرون؛ از رحمت خدا مأیوس نشوید که تنها کافران از رحمت خدا مأیوس می‌شوند. و نیز از زبان حضرت ابراهیم علیه الیلام نقل می‌کند: ومن یقنط من رحمه ربه إلا الضالون؛ چه کسی از رحمت پروردگارش مأیوس میشود جز گمراهان؟!. بنابر این انسان در هر شرایطی باشد و هر قدر آلوده به گناه باشد، باید به سوی خدا برگردد، و از رحمتش مأیوس نباشد که این یأس، کفر و ضلالت و بزرگترین گناهان است. 
 
منبع: فرصت‌های از ماه خدا، محمدمهدی فجری، صص 68-63، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ اول، 1393.