بهمن، ریشه گیاهی است علفی و خودرو که در نواحی کوهستانی میروید. این ریشه قدری شبیه است به زردک و کمی از آن سخت تر و هموارتر و غیرصاف و معطر میباشد. اندازه این گیاه معمولا حدود چهل تا پنجاه سانتیمتر می باشد و برگهای آن شبیه است به برگ آلوبخارا و خاردار است.

قسمت زیر زمینی یعنی ریشه این گیاه مصرف درمانی دارد و این ریشه خود دو نوع است یکی سفید و دیگری سرخ رنگ و هر دو خواص مشابه دارند با این تفاوت که نوع سرخرنگ آن قوی تر است. ریشه این گیاه معمولاً در ماه تیر قابل استفاده می گردد.

طبیعت این دارو (بهمن) گرم و خشک بوده داروئی است مقوی قوای تناسلی و مقوی قلب و برای افرادیکه به ضعف قلب مبتلا هستند مفید می باشد ضمناً از بین برنده نفخ و ذوب کننده اخلاط بلغمی بوده و برای خفقان و سنگ کلیه و سنگهای مجاری ادراری و یرقان ویروسی بسیار مفید است. روی هم رفته برای افرادیکه مزاج های سرد و مرطوب دارند بسیار سودمند می باشد. اگر این دارو را پودر کرده با عسل و مختصری نمک طعام مخلوط نموده و بر چهره ضماد نمایند جریان خون را در مویرگ های پوست صورت زیاد کرده و رنگ چهره را نیکو می کند.1

مشخصات‌ بهمن سرخ

گیاهى است دو ساله به رنگ سبز پریده . ساقهء آن افراشته ، قسمت بالاى ساقه با شاخه‌هاى زیاد چترى است و بلندى گیاه  ۴٠ - ٣٠  سانتى‌متر مى‌باشد.

برگهاى آن با بریدگى پهن کمى زبر با رگبرگهاى برجسته‌اى است. سطح برگ پوشیده از تار سفت‌خار مانند مى‌باشد. گلهاى آن زرد با دم گل نسبتا دراز پوشیده از برگچه‌هایى که‌ مجموعا به صورت مخروطى درآمده که در رأس آن یک دستهء گل قرار دارد. ریشهءآن که در طب سنتى مستعمل است، نسبتا ضخیم عمودى شبیه هویج و کوچکتر ولى‌سخت و ناهموار و ناصاف است و دو نوع دارد یکى به رنگ زرد روشن یا سفید ودیگرى سرخ‌رنگ است و طعم آن کمى شیرین مى‌باشد.

این گیاه از گیاهان بومى ایران ‌است. در ایران در غرب در کردستان ، اشتران‌کوه ، کرمانشاه ، همدان و نواحى مرزى‌غرب و در گوتوند و همچنین در اطراف تهران ، رى ، رنه دماوند و در مشرق در خراسان و در جنوب در فارس در چرمکان و کنار تخت دیده مى‌شود.

در بعضى کتب آمده است که چون ریشهء این گیاه را در ماه بهمن از خاک خارج‌ کرده و به بازار عرضه مى‌نمایند آن را بهمن گویند ولى به هر حال باید توجه نمود که فرانسوى‌ها براى آن نامى در این ردیف دارند.

اندام قابل مصرف گیاه بهمن

قسمت ریشه این گیاه خواص دارویی و درمانی دارد. ریشه بهمن سرخ، سرخ رنگ (ظاهرش سرخ تر از داخل آن است) بوده و ریشه بهمن سفید، خارج و داخلش سفید متمایل به زرد است. بهمن سرخ و سفید، هر دو خواص مشابه دارند با این تفاوت که بهمن سرخ خواص درمانی قوی تر و نیز گرم تر از سفید آن، دارد. طعم ریشه گیاه بهمن سفید و سرخ شیرین است. همچنین، ریشه این گیاه شبیه به ریشه زردک است، با این تفاوت که ریشه بهمن کمی سخت تر، همراه با کجی، نا همواری و دارای بوی معطر و مطبوع می باشد.

موارد مصرف ریشه گیاه بهمن در دوران باستان

در کتاب های تاریخی، از ریشه گیاه بهمن سرخ و بهمن سفید در یک جشن باستانی به نام بهمنگان یا بهمنجه استفاده می کردند. در این جشن باستانی که در دومین روز ماه بهمن برگزار می شد، از ریشه گیاه بهمن در هر غذایی استفاده می کردند. ایرانیان باستان معتقد بودند که خوردن این گیاه به تقویت حافظه کمک می کند.

ترکیبات شیمیایى‌

از نظر ترکیبات شیمیایى در ریشهء گیاه وجود یک مادهء متبلور تلخ به نام لاکتون‌بهنین‌   تأیید شده است‌ .2

خواص گیاه بهمن سرخ و سفید

ریشه ی بهمن از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک می باشد و بهمن‌ های سرخ گرمتر هستند و از بهمن سفید از خواص بیشتری برخوردارند.و تعدادی از حکما هر دوبهمن را گرم و تر معرفی می نمایند. برای کسانی که دارای مزاج های سرد و مرطوب هستند بسیارمفیدند. 

چنانچه این دارو را پودر نمایید با عسل و مختصری نمک طعام قاطی کنید و بر چهره مالش دهید جریان خون را در مویرگ های پوست صورت افزایش می دهد و رنگ چهره را نیکو کرده و کک و مک را برطرف می نماید.

این گیاه از بین برنده اخلاط بلغمی می باشد و برای خفقان مفید است.

بهمن سنگ کلیه و سنگهای مجاری ادراری  را دفع می نماید.جهت از بین بردن سنگ مثانه و کلیه باید10 گرم از گیاه را در 250 سی سی آ ب دم نموده و در 3 نوبت آن را میل نمایند.

بهمن سرخ و سفید بازکننده بسته شدن های مجاری عروق هستند.

این گیاه برطرف کننده نفخ و گاز می باشد.

همچنین تقویت کننده قلب می باشد و افرادی که سکته قلبی نموده اند از دمکرده بهمن سرخ به کار برند.

جهت  معالجه بیماری یرقان از دمکرده این گیاه مصرف گردد.

خواص گیاه بهمن برای چاق شدن

افرادیکه به فکر چاق و فربه شدن هستند چنانچه این دارو را بجوشانند و آب  آن را صاف نموده با مقداری شکر چند روز ناشتا مصرف نمایند و همراه صبحانه نیز مقداری بادام شیرین میل کنند چاق و فربه می گردند. میزان خوراک از پودر این دارو ده گرم می باشد ولی اگر بصورت جوشانده استفاده گردد تا بیست گرم می توان میل کرد اگر آن را در آب بپزند به طوری که خوب پخته گردد،مانند حلیم شود و آب آن را باشکر ناشتا میل نمایند جهت فربه کردن بدن بسیار نافع می باشد.
نسخه دیگر برای چاق شدن باید مقدار 20 گرم بهمن سرخ ، 100 گرم مغز بادام ، 100 گرم نخود برشته و 100 گرم شکر را کوبیده و روزی سه قاشق میل گردد .

خواص گیاه بهمن برای مردان

بهمن سرخ و سفید را به یک اندازه آسیاب نمایید و هر روز به میزان ده گرم از آن را با شربت سیب مخلوط نموده و میل نمایید. جهت تقویت نیروی جنسی و افزایش اسپرم بسیار موثر می باشد و شهوت مردان را تا حد بی ‏قراری زیاد می‏ نماید.

 همچنین برای تقویت نیروی جنسی از دمکرده بهمن سرخ و یا اینکه بهمن سرخ، دارچین، زنجبیل و بهمن سفید را به طور مساوی پودر نموده با عسل قاطی کنید روزی ۲ قاشق مصرف نمایند.

خواص گیاه بهمن برای زنان

 زنهایی که رحمشان ترشحات زیادتر از حالت طبیعی ترشح می نمایند باید این دارو را جوشانده با مقداری زعفران قاطی نمایند و در رحم مانند شیاف استفاده کنند تا رطوبات زیادی را از رفع نموده و رحم را خوش بو می کند. می توان این عمل را با پودر خشک گردیده آن نیز صورت داد.

نحوه مصرف گیاه بهمن

برای مصرف گیاه را پودر نموده با آب مخلوط کنید تا شبیه حلیم گردد و استفاده کنید. میزان خوراک از جرم بهمن ها تا  ١٠  گرم و از آب دم کردهء آن تا ١٠٠  گرم مجاز می باشد.

مضرات گیاه بهمن سرخ و سفید

ممنوعیت خاصی برای این گیاه اعلام نشده است اما در هر صورت باید استفاده از بهمن ها با نظارت پزشک متخصص صورت گیرد.3

پی نوشت:
1.www.hidoctor.ir
2.www.asrislam.com
3.www.saat24.news